Báo cáo thực hành: Điều chế xà phòng theo phương pháp lạnh

Giải Chuyên đề Hóa 11 Bài 5: Chuyển hoá chất béo thành xà phòng - Cánh diều

Báo cáo kết quả trang 41 Chuyên đề Hóa 11:

Lời giải:

Báo cáo thực hành số 1:

BÁO CÁO THỰC HÀNH

ĐIỀU CHẾ XÀ PHÒNG THEO PHƯƠNG PHÁP LẠNH (KHÔNG GIA NHIỆT)

1. Mục tiêu

- Điều chế được xà phòng theo phương pháp lạnh (không gia nhiệt).

2. Nguyên liệu, dụng cụ, hoá chất

- Nguyên liệu và hoá chất: NaOH khan, dầu dừa, nước.

- Dụng cụ: cân, cốc thuỷ tinh chịu nhiệt 500 mL, cốc thuỷ tinh 250 mL, ống đong, nhiệt kế, máy khuấy (có thể dùng máy đánh trứng), khuôn, kính bảo hộ, găng tay.

3. Cách tiến hành

- Bước 1: Chuẩn bị các nguyên liệu

Chuẩn bị các nguyên liệu cần thiết và cân, đong nguyên liệu đảm bảo đúng lượng cần thiết. Các nguyên liệu cơ bản cần phải có để làm xà phòng bao gồm chất béo từ dầu thực vật hoặc mỡ động vật, kiềm và nước.

- Bước 2: Phối trộn các nguyên liệu

Ở bước này, nếu chất béo ở trạng thái đông đặc thì cần làm tan chảy chúng bằng cách đun nóng, sau đó làm nguội các nguyên liệu trở về mức nhiệt khoảng 30 ^oC – 35 ^oC. Các nguyên liệu được trộn lẫn vào nhau và tiến hành khuấy cho đến khi phản ứng xà phòng hoá xảy ra gần như hoàn toàn, hỗn hợp có độ đậm đặc nhất định tuỳ theo thành phần sử dụng.

Hương liệu và phẩm màu (nếu có) được đưa vào trong giai đoạn này.

- Bước 3: Vào khuôn, định hình và thiết lập kết cấu sản phẩm

Khi hỗn hợp phản ứng đạt đến trạng thái đậm đặc phù hợp, xà phòng được đổ vào khuôn để định hình sản phẩm.

Cần tối thiểu 24 giờ để xà phòng trở nên rắn chắc và có thể gỡ ra khỏi khuôn.

- Bước 4: Bảo quản xà phòng

Sau khi gỡ ra khỏi khuôn, xà phòng được cắt thành từng bánh nhỏ phù hợp với nhu cầu sử dụng thực tế. Tuy nhiên, xà phòng vẫn chưa sử dụng được ngay, mà cần tiếp tục bảo quản ở nơi thoáng mát trong khoảng thời gian 6 – 7 tuần mới đạt đến chất lượng tốt nhất.

4. Thảo luận đánh giá kết quả

- Màu của bánh xà phòng: tươi, sáng, đồng nhất.

- Mùi của xà phòng: không có mùi hôi, chua của mỡ bị phân huỷ.

- Kết cấu bánh: chắc mịn, không có vết rạn, nứt.

- Xà phòng không còn dư dầu, mỡ chưa bị xà phòng hoá.

- Xà phòng có giá trị pH < 10.

- Đảm bảo tính an toàn, có khả năng làm sạch và dịu nhẹ với da.

5. Kết luận

- Xà phòng đạt yêu cầu.

Báo cáo thực hành số 2:

BÁO CÁO THỰC HÀNH

ĐIỀU CHẾ XÀ PHÒNG THEO PHƯƠNG PHÁP NÓNG (CÓ GIA NHIỆT)

1. Mục tiêu

- Điều chế được xà phòng theo phương pháp nóng (có gia nhiệt).

2. Nguyên liệu, dụng cụ, hoá chất

- Nguyên liệu và hoá chất: NaOH khan, dầu dừa, nước.

- Dụng cụ: cân, cốc thuỷ tinh chịu nhiệt 500 mL, cốc thuỷ tinh 250 mL, nồi nhôm, máy khuấy (có thể dùng máy đánh trứng), ống đong, nhiệt kế, khuôn, kính bảo hộ, găng tay.

3. Cách tiến hành

- Bước 1: Chuẩn bị các nguyên liệu

Chuẩn bị các nguyên liệu cần thiết và cân, đong nguyên liệu đảm bảo đúng lượng cần thiết. Các nguyên liệu cơ bản cần phải có để làm xà phòng bao gồm chất béo từ dầu thực vật hoặc mỡ động vật, kiềm và nước.

- Bước 2: Phối trộn các nguyên liệu

Chất béo, kiềm và nước được trộn và khuấy đều cho đến khi quá trình xà phòng hoá diễn ra làm cho hỗn hợp trở lên đậm đặc. Sau đó, hỗn hợp xà phòng được cho vào nồi inox, hỗn hợp được đun ở nhiệt độ 65 ^oC đến 75 ^oC trong khoảng thời gian 1 giờ. Quá trình xà phòng hoá xảy ra hoàn toàn, hỗn hợp trở nên đặc sệt do nước bốc hơi. Hương liệu và phẩm màu (nếu có) có thể đưa vào trong giai đoạn này. Cuối cùng, có thể thêm dung dịch NaCl bão hoà để xà phòng tách hết ra khỏi hỗn hợp phản ứng.

- Bước 3: Vào khuôn, định hình và thiết lập kết cấu sản phẩm

Sau khi quá trình xà phòng hoá hoàn tất, xà phòng trở nên rắn, được cho vào khuôn rồi để nguội. Xà phòng thu được bằng phương pháp gia nhiệt có thể sử dụng luôn sau khi nấu.

4. Thảo luận đánh giá kết quả

- Màu của bánh xà phòng: tươi, sáng, đồng nhất.

- Mùi của xà phòng: không có mùi hôi, chua của mỡ bị phân huỷ.

- Kết cấu bánh: chắc mịn, không có vết rạn, nứt.

- Xà phòng không còn dư dầu, mỡ chưa bị xà phòng hoá.

- Xà phòng có giá trị pH < 10.

- Đảm bảo tính an toàn, có khả năng làm sạch và dịu nhẹ với da.

5. Kết luận

- Xà phòng đạt yêu cầu.

Lời giải Chuyên đề Hóa 11 Bài 5: Chuyển hoá chất béo thành xà phòng hay, chi tiết khác:

• Mở đầu trang 36 Chuyên đề Hóa 11: Những sản phẩm dưới đây có một tác dụng chung là dùng tẩy rửa. Hãy cho biết đâu là xà phòng? ....

• Câu hỏi 1 trang 37 Chuyên đề Hóa 11: Các muối carboxylate thu được trong quá trình xà phòng hoà dầu mỡ động thực vật có tan trong nước không? ....

• Câu hỏi 2 trang 37 Chuyên đề Hóa 11: Tìm hiểu và cho biết những nguyên liệu cần để điều chế xà phòng ....

• Vận dụng trang 38 Chuyên đề Hóa 11: Em hãy tìm hiểu các thông số như nhiệt độ nóng chảy, khối lượng riêng, chỉ số xà phòng hoá của một số loại dầu, mỡ thường dùng để sản xuất xà phòng ....

• Câu hỏi 3 trang 38 Chuyên đề Hóa 11: Em hãy tìm hiểu và đề xuất một số chất tạo màu trong tự nhiên có thể được dùng để tạo màu cho xà phòng ....

• Câu hỏi 4 trang 39 Chuyên đề Hóa 11: Hãy cho biết ưu và nhược điểm của quy trình điều chế xà phòng không gia nhiệt ....

• Câu hỏi 5 trang 40 Chuyên đề Hóa 11: Trong phòng thí nghiệm, vì sao người ta thường dùng xoong inox để thực hiện phản ứng xà phòng hoá? ....

• Câu hỏi 6 trang 40 Chuyên đề Hóa 11: Hãy cho biết vai trò của dung dịch NaCl bão hoà trong bước 2 của quy trình điều chế xà phòng có gia nhiệt ....

• Câu hỏi 7 trang 40 Chuyên đề Hóa 11: Hãy tìm hiểu một số tiêu chí để đánh giá chất lượng xà phòng ....

• Đề xuất vấn đề 1 trang 41 Chuyên đề Hóa 11: Em hãy nêu vai trò của xà phòng trong cuộc sống ....

• Đề xuất vấn đề 2 trang 41 Chuyên đề Hóa 11: Em hãy cho biết nguồn nguyên liệu (ở địa phương) có sẵn có thể dùng để sản xuất xà phòng: dầu dừa, dầu cọ, dầu ăn, mỡ động vật ....

• Xây dựng giả thuyết 1 trang 41 Chuyên đề Hóa 11: Theo em nên chọn nguyên liệu gì để sản xuất xà phòng? Vì sao? ....

• Xây dựng giả thuyết 2 trang 41 Chuyên đề Hóa 11: Trình bày quy trình sản xuất xà phòng (dụng cụ, dung môi, nguyên liệu, thời gian…) ....

• Xây dựng giả thuyết 3 trang 41 Chuyên đề Hóa 11: Trong các tiêu chí đánh giá sản phẩm ở mục I.5, em có thể sử dụng được những tiêu chí nào để đánh giá sản phẩm? ....

• Câu hỏi 8 trang 41 Chuyên đề Hóa 11: Hãy lựa chọn một quy trình để điều chế xà phòng phù hợp với điều kiện ....

• Lập kế hoạch thực hiện trang 41 Chuyên đề Hóa 11: Tìm hiểu và lựa chọn quy trình điều chế xà phòng. Phân tích các tiêu chí đánh giá sản phẩm ....

• Luyện tập 1 trang 41 Chuyên đề Hóa 11: Cân, đong hoá chất, quan sát thí nghiệm, ghi chép số liệu ....

• Luyện tập 2 trang 41 Chuyên đề Hóa 11: Trình bày lại quy trình thí nghiệm bằng sơ đồ ....

• Bài 1 trang 42 Chuyên đề Hóa 11: Giới thiệu sản phẩm xà phòng đã tổng hợp đến người thân và bạn bè. Ghi lại những nhận xét của mọi người về sản phẩm ....

• Bài 2 trang 42 Chuyên đề Hóa 11: Tìm hiểu các sản phẩm xà phòng handmade của các nhà sản xuất nổi tiếng. Nêu nhận xét về các sản phẩm này ....

Xem thêm lời giải bài tập Chuyên đề học tập Hóa học 11 Cánh diều hay, chi tiết khác:

• Chuyên đề Hoá 11 Bài 4: Tách tinh dầu từ các nguồn thảo mộc tự nhiên

• Chuyên đề Hoá 11 Bài 6: Điều chế glucosamine hydrochloride từ vỏ tôm

• Chuyên đề Hoá 11 Bài 7: Nguồn gốc và phân loại dầu mỏ

• Chuyên đề Hoá 11 Bài 8: Chế biến dầu mỏ

• Chuyên đề Hoá 11 Bài 9: Sản xuất dầu mỏ và nhiên liệu thay thế dầu mỏ

Xem thêm các tài liệu học tốt lớp 11 hay khác:

• Giải Chuyên đề học tập Hóa 11 Kết nối tri thức
• Giải Chuyên đề học tập Hóa 11 Chân trời sáng tạo
• Giải Chuyên đề học tập Hóa 11 Cánh diều
• Giải lớp 11 Kết nối tri thức (các môn học)
• Giải lớp 11 Chân trời sáng tạo (các môn học)
• Giải lớp 11 Cánh diều (các môn học)

---