So sánh những điểm giống và khác nhau trong cơ cấu tổ chức bộ máy nhà nước các triều đại Lý - Trần

Nhà Lý - Trần

Nhà Lê sơ

Nhà Nguyễn

Mô hình

- Nhà nước quân chủ tập quyền thân dân

- Nhà nước quân chủ tập quyền quan liêu

- Nhà nước quân chủ tập quyền chuyên chế (mang tính tập quyền cao độ)

Chính quyền trung ương

- Kết hợp giữa nguyên tắc đề cao quyền lực của vua và nguyên tắc liên kết dòng tộc.

- Quyền lực của nhà vua bị hạn chế bởi đại thần là hoàng thân quốc thích.

- Bộ máy trung ương còn đơn giản.

- Quan lại chủ yếu được tuyển chọn qua hình thức: tập ấm, tiến cử và khoa cử.

- Các chức quan đại thần bị bãi bỏ, quyền lực của quý tộc tôn thất bị hanh chế

- Các cơ quan trung ương được tổ chức và phân định thành ba bộ phận: dân sự, quân sự và giám sát.

- Thành lập thêm nhiều cơ quan chuyên môn, cơ quan trung gian.

- Quan lại chủ yếu được tuyển chọn qua hình thức: khoa cử.

- Các cơ quan giúp việc cho vua được tổ chức tinh gọn. Lập và trao quyền nhiều hơn cho các cơ quan giúp việc của vua để tập trung quyền lực cho nhà vua.

- Tăng quyền lực cho các cơ quan tư pháp và giám sát nhằm hạn chế lạm quyền.

- Quan lại chủ yếu được tuyển chọn qua hình thức: khoa cử.

Chính quyền địa phương

- Chia làm 5 cấp: Lộ, phủ, huyện/ châu, hương và xã.

- Tính tự trị của làng xã còn cao.

- Chia làm 4 cấp: đạo, phủ, huyện/ châu, xã

- Tính tự trị, tự quản của làng xã bị thu hẹp.

- Chia làm 5 cấp: tỉnh, phủ, huyện, tổng, xã

- Tăng cường quản lí đến từng làng xã.