Soạn bài Viết bài phân tích, giới thiệu và thuyết trình về một tác phẩm nghệ thuật được chuyển thể từ văn học - Kết nối tri thức

Với soạn bài Phần 2: Viết bài phân tích, giới thiệu và thuyết trình về một tác phẩm nghệ thuật được chuyển thể từ văn học Chuyên đề Văn 12 Kết nối tri thức hay nhất, ngắn gọn giúp học sinh dễ dàng làm bài tập Chuyên đề học tập Ngữ văn 12.

Soạn bài Viết bài phân tích, giới thiệu và thuyết trình về một tác phẩm nghệ thuật được chuyển thể từ văn học - Kết nối tri thức

I. Viết bài văn phân tích, giới thiệu một tác phẩm điện ảnh được chuyển thể từ văn học

1. Đọc bài viết tham khảo

Câu hỏi 1 (trang 48 sách Chuyên đề học tập Ngữ văn 12 – Kết nối): Bài viết "Những người thợ xẻ" - từ văn học đến điện ảnh được bố cục như thế nào?

Trả lời:

Bài viết “Những người thợ xẻ” – từ văn học đến điện ảnh được bố cục :

- Giới thiệu về bộ phim và tác phẩm văn học được chuyển thể.

- So sánh nghệ thuật tự sự trong truyện và phim.

- So sánh nhân vật trong tác phẩm văn học và tác phẩm điện ảnh.

- Khái quát những đặc sắc bao trùm, nổi bật nhất của tác phẩm điện ảnh và tác phẩm văn học.

Câu hỏi 2 (trang 48 sách Chuyên đề học tập Ngữ văn 12 – Kết nối): Tác giả đã phân tích bộ phim chuyển thể trên những khía cạnh nào?

Trả lời:

Tác giả đã phân tích bộ phim chuyển thể dựa trên các khía cạnh: nghệ thuật tự sự, nhân vật, những nét đặc sắc nổi bật của của tác phẩm văn học.

Câu hỏi 3 (trang 48 sách Chuyên đề học tập Ngữ văn 12 – Kết nối): Tóm tắt các luận điểm, lí lẽ và bằng chứng được tác giả sử dụng trong bài viết.

Trả lời:

- Luận điểm 1: Truyện ngắn "Những người thợ xẻ" của Nguyễn Huy Thiệp là một tác phẩm văn học có chiều sâu, nổi bật với sự miêu tả chân thực về cuộc sống và số phận con người.

- Lý lẽ 1: Tác phẩm này khắc họa chân thực cuộc sống của những người thợ xẻ trong bối cảnh rừng núi khắc nghiệt, phản ánh các mâu thuẫn xã hội và nội tâm thông qua các nhân vật như ông Sáu, Kiên và Nam.

- Bằng chứng 1: Những chi tiết trong truyện ngắn như cảnh làm việc gian khổ, các cuộc đối thoại sắc bén, và những mô tả tâm lý nhân vật đã tạo nên một bức tranh sống động về đời sống của những người thợ xẻ.

- Luận điểm 2: Bộ phim “Những người thợ xẻ” do Vương Đức đạo diễn đã thực hiện một cách sáng tạo, vượt qua những thách thức của việc chuyển thể từ văn học sang điện ảnh.

- Lý lẽ 2: Việc chuyển thể cần phải giữ được tinh thần của tác phẩm gốc nhưng đồng thời cũng phải bổ sung những yếu tố mới để phù hợp với ngôn ngữ của điện ảnh. Vương Đức đã thành công trong việc tạo ra một bộ phim mang đậm phong cách riêng, nhưng vẫn trung thành với cốt lõi của truyện ngắn.

Bằng chứng 2: Đạo diễn đã thêm vào các cảnh quay chi tiết về cuộc sống gian khổ của nhóm thợ xẻ, và xây dựng các mâu thuẫn được thể hiện qua các tình tiết kịch tính như sự xung đột giữa các nhân vật và những thảm kịch mà họ phải đối mặt.

- Luận điểm 3: Cách kể chuyện và xây dựng nhân vật trong phim có sự khác biệt rõ rệt so với truyện ngắn, nhưng vẫn giữ được tinh thần cốt lõi của câu chuyện.

- Lý lẽ 3: Trong khi truyện ngắn tập trung vào miêu tả nội tâm và xung đột xã hội, phim điện ảnh khai thác các yếu tố hình ảnh và âm thanh để truyền tải câu chuyện một cách sống động hơn. Đặc biệt, phim sử dụng nhiều kỹ thuật quay phim để tạo ra những cảnh quay ấn tượng và tạo cảm giác thực tế.

- Bằng chứng 3: Bộ phim mở đầu với cảnh nhóm thợ xẻ trên chuyến xe khách lên miền núi, tạo tiền đề cho sự phát triển của câu chuyện. Các góc máy cao và những cảnh quay rộng được sử dụng để thể hiện sự cô lập và khắc nghiệt của rừng núi Tây Bắc, làm nổi bật sự đối lập giữa cuộc sống của nhóm thợ xẻ và thiên nhiên.

- Luận điểm 4: Bộ phim đã nhận được nhiều đánh giá tích cực từ khán giả và giới phê bình, chứng tỏ sự thành công của việc chuyển thể từ văn học sang điện ảnh.

- Lý lẽ 4: Bộ phim không chỉ duy trì được tinh thần của truyện ngắn mà còn thêm vào những yếu tố mới, tạo ra một tác phẩm điện ảnh độc lập, đầy sức mạnh.

- Bằng chứng 4: Phim “Những người thợ xẻ” đã giành được nhiều giải thưởng như giải Bông Sen Bạc tại Liên hoan phim Việt Nam và được khen ngợi về mặt nghệ thuật cũng như kỹ thuật quay phim.

- Luận điểm 5: Các nhân vật trong phim được phát triển chi tiết hơn so với truyện ngắn, tạo nên những mối quan hệ phức tạp và phản ánh rõ hơn các xung đột xã hội.

- Lý lẽ 5: Bộ phim khai thác sâu hơn về nội tâm và động cơ của các nhân vật chính như Bường và Ngọc, làm rõ hơn sự đối lập và xung đột giữa họ.

- Bằng chứng 5: Bường được miêu tả là một kẻ ít học nhưng trải đời, có sự pha trộn giữa sự chất phác và sự khôn ngoan, trong khi Ngọc là một chàng thanh niên có học nhưng đa sầu đa cảm. Sự phát triển của các nhân vật này trong phim tạo ra những mâu thuẫn sâu sắc và những khoảnh khắc kịch tính, làm tăng thêm sức hấp dẫn cho câu chuyện.

2. Thực hành viết

Chuẩn bị

Sau khi đọc tác phẩm văn học và xem bộ phim chuyển thế, cần:

- Lập bảng so sánh các yếu tố như nhân vật, cốt truyện, bối cảnh, mở đầu, kết thúc, thông điệp,... trong hai tác phẩm; chú ý đến những nội dung đã được chọn lọc hoặc loại bỏ, những yếu tố được tô đậm hoặc bổ sung, các yếu tố đã bị "làm mờ" (vô tình hay cố ý) trong quá trình chuyển thể.

- Ghi ngắn gọn những nhận định của bạn về bộ phim chuyển thể trên các phương diện:

diễn xuất của diễn viên, cách dàn cảnh, bố cục và hình ảnh, cách phối hợp âm thanh, góc quay,...

- Suy luận để tìm ra ý nghĩa của các hình ảnh, biểu tượng, nhân vật, thông điệp của nhà làm phim được chuyển tải trong tác phẩm.

Tìm ý, lập dàn ý

- Xác định ý tưởng trung tâm cho bài viết. Ý tưởng trung tâm có thể là một ấn tượng bao trùm, xuyên suốt khi xem phim, là điểm khác biệt hay sáng tạo nồi bật của bộ phim so với tác phẩm văn học gốc, là một hiệu ứng kĩ thuật đặc biệt mà nhà làm phim đã sử dụng để gây ấn tượng mạnh mẽ với người xem, là một chủ để nổi bật trong bộ phim.

Hãy viết một câu để tóm tắt ý tưởng trung tâm của bạn cách sắp xếp ý, ví dụ:

- Chọn lọc, sắp xếp các ý theo trật tự logic và làm nổi bật ý tưởng trung tâm. Có nhiều

+ Sắp xếp theo quan hệ đối sánh: So sánh bộ phim và tác phẩm văn học lần lượt theo các phương diện như nhân vật, sự kiện, cốt truyện, bối cảnh, thông điệp... từ đó chỉ ra các điểm tương đồng, khác biệt, những sáng tạo riêng của nhà làm phim so với tác phẩm gốc.

+ Sắp xếp theo trật tự thời gian: Phân tích bộ phim theo trật tự thời gian (từ cảnh mở đầu tới cảnh kết thúc), so sánh với tác phẩm văn học và nêu rõ các suy nghĩ, nhận định về từng cảnh.

+ Sắp xếp theo ấn tượng, cảm xúc của người xem: Nêu một số ấn tượng chính khi xem bộ phim và khi đọc tác phẩm văn học, sử dụng các dẫn chứng để làm sáng tỏ các ấn tượng đó.

Viết

Bài giới thiệu về một tác phẩm điện ảnh được chuyển thể từ tác phẩm văn học có thể tồn tại dưới hình thức một bài điểm phim với dung lượng ngắn (hướng tới độc giả là những người không có kiến thức chuyên sâu về điện ảnh, nhằm giới thiệu những bộ phim mới), hoặc dưới dạng một bài phân tích sâu (hướng tới độc giả là những người đã xem phim và muốn hiểu sâu hơn về giá trị của bộ phim),... Tuỳ theo mục đích bài viết và đối tượng người đọc mà bài viết sẽ có dung lượng cũng như cấu trúc, cách diễn đạt khác nhau. Song nhìn chung, bài giới thiệu một tác phẩm điện ảnh chuyển thể thường có bố cục như sau:

- Mở bài: Giới thiệu về bộ phim (tên phim, tên đạo diễn, năm sản xuất, phát hành) và tác phẩm văn học được chuyển thể (tên tác phẩm văn học, tên tác gi,....); nêu những ấn tượng chính về bộ phim hoặc điểm khác biệt nổi bật giữa bộ phim và tác phẩm văn học.

- Thân bài: Trình bày các luận điểm chính; phân tích một số dẫn chứng cụ thể lấy từ bộ phim và tác phẩm văn học được chuyển thể; liên hệ với bối cảnh ra đời của bộ phim để lí giải thông điệp mà đạo diễn và nhóm làm phim muốn chuyển tải.

- Kết bài: Tóm tắt các vấn đề chính, đánh giá những sáng tạo nổi bật của nhà làm phim, khái quát giá trị của bộ phim (có thể gợi mở những ý tưởng, hướng nghiên cứu mới về tác phẩm điện ảnh này).

Chỉnh sửa và hoàn thiện

II. Thuyết trình về một tác phẩm điện ảnh được chuyển thể từ văn học

Chuẩn bị

- Xác định đối tượng người nghe, mục đích và bối cảnh bài thuyết trình: Cần tự đặt ra những câu hỏi như bài thuyết trình hướng tới ai, ở trình độ nào, nhằm mục đích gì, được trình bày ở đâu, trong thời gian nào, với thời lượng bao lâu, có những phương tiện hỗ trợ gì.

Dựa trên những câu hỏi này, xác định dung lượng, thời gian, mục đích cũng như cách trình bày bài thuyết trình.

- Xây dựng dàn ý cho bài thuyết trình: Từ nội dung bài giới thiệu đã chuẩn bị ở phần Viết và bằng sự hiểu biết về đối tượng người nghe, hãy chọn lọc các thông tin để xây dựng dàn ý cho bài thuyết trình. Bài thuyết trình không nhất thiết phải lặp lại toàn bộ các thông tin trong bài viết, cần nêu bật những luận điểm quan trọng, những phát hiện mới mẻ, thú vị một cách ngắn gọn.

- Chọn lọc các phương tiện phi ngôn ngữ để hỗ trợ cho bài thuyết trình: Để tạo hứng thú

và giúp người nghe dễ dàng nắm bắt thông tin, nên sử dụng các phương tiện trực quan như các hình ảnh, video clip, sơ đồ, bảng biểu.... Mỗi loại phương tiện trực quan có một hiệu ứng và tác dụng khác nhau:

+ Hình ảnh tinh (nhân vật, bối cảnh, sự kiện): có thể được sử dụng để làm nổi bật bố cục, ánh sáng, màu sắc, góc quay, tính cách và cảm xúc của nhân vật, không khí của sự kiện,..

+ Video clip: phù hợp để phân tích các hiệu ứng âm thanh, diễn biến tâm trạng của nhân vật, diễn biến của cốt truyện, sự thay đổi điểm nhìn....

+ Bảng biểu, sơ đồ: phù hợp để tổng hợp diễn biến cốt truyện, khái quát đặc điểm của nhân vật, so sánh điểm giống và khác nhau giữa tác phẩm văn học và tác phẩm điện ảnh.

Thuyết trình

- Để hỗ trợ cho việc tiếp nhận của người nghe, người nói cần nhấn mạnh các thông tin quan trọng bằng cách sử dụng ngữ điệu hoặc lặp lại các từ ngữ, câu, ý quan trọng, đồng thời diễn đạt một cách ngắn gọn, mạch lạc.

- Mỗi khi nêu một luận điểm, cần phân tích các ví dụ cụ thể và sử dụng các phương tiện trực quan như hình ảnh, video clip để chứng minh cho luận điểm của mình.

- Cần duy trì sự giao tiếp với người nghe bằng cách sử dụng ánh mắt, cử chỉ, ngữ điệu, hoặc đặt ra các câu hỏi để thu thập ý kiến phản hồi.

Trao đổi, thảo luận

Tham khảo các bài soạn Chuyên đề Văn 12 Chuyên đề 2: Tìm hiểu về một tác phẩm nghệ thuật chuyển thể từ văn học hay khác:

• Chuyên đề Văn 12 Tri thức tổng quát trang 34

• Chuyên đề Văn 12 Phần 1: Thưởng thức một tác phẩm nghệ thuật được chuyển thể từ văn học

• Chuyên đề Văn 12 Phần 3: Thực hành chuyển thể tác phẩm văn học

Xem thêm các bài Soạn Chuyên đề học tập Ngữ văn 12 Kết nối tri thức hay, chi tiết khác:

• Chuyên đề Văn 12 Chuyên đề 1: Tập nghiên cứu và viết báo cáo về một vấn đề văn học hiện đại
• Chuyên đề Văn 12 Chuyên đề 2: Tìm hiểu về một tác phẩm nghệ thuật chuyển thể từ văn học
• Chuyên đề Văn 12 Chuyên đề 3: Tìm hiểu phong cách sáng tác của một trường phái văn học: cổ điển, hiện thực hoặc lãng mạn

Xem thêm các tài liệu học tốt lớp 12 hay khác:

• Soạn Chuyên đề Văn 12 Kết nối tri thức
• Soạn Chuyên đề Văn 12 Chân trời sáng tạo
• Soạn Chuyên đề Văn 12 Cánh diều
• Giải lớp 12 Kết nối tri thức (các môn học)
• Giải lớp 12 Chân trời sáng tạo (các môn học)
• Giải lớp 12 Cánh diều (các môn học)

---