Từ thời xa xưa, Aristarchus (A – rít – ta – chớt)(310 – 230 TCN) đã biết

Giải Chuyên đề Vật lí 10 Bài 6: Một số hiện tượng thiên văn

Bài 3 trang 56 Chuyên đề Vật lí 10: Từ thời xa xưa, Aristarchus (A – rít – ta – chớt)(310 – 230 TCN) đã biết sử dụng những thiết bị đơn giản để đo được:

a. Đường kính của Mặt Trời. Thiết bị này có cấu tạo như hình 6P.3

Em hãy thử làm thiết bị này và tiến hành đo các giá trị cần thiết. Sau đó, hãy tìm hiểu khoảng cách Trái Đất – Mặt Trời để tính ra đường kính ước lượng của Mặt Trời.

b. Khoảng cách Trái Đất – Mặt Trăng. Thiết bị này có cấu tạo như hình 6P.4

Giá trị mà Aristarchus có với góc đo là $\alpha ={87}^0$ và khoảng cách ước lượng là ES = 19EM (ES: khoảng cách giữa Trái Đất và Mặt Trời, EM: khoảng cách giữa Trái Đất và Mặt Trăng). Ngày nay, giá trị này là $\alpha ={89}^{0}51\text{'}$ và ES = 400EM.

Dựa vào các giá trị trên, em hãy tính các giá trị khoảng cách giữa Trái Đất và Mặt Trăng tương ứng. So sánh kết quả tính toán được với giá trị chính xác mà em tìm được từ sách hoặc internet.

Lời giải:

a. Áp dụng tính chất tam giác đồng dạng, ta có hệ thức tỉ lệ: $\frac{D}{d}=\frac{L}{\mathcal{l}}$

Như vật chỉ cần đo chiều dài $\mathcal{l}$ của hộp quan sát, đường kính vùng sáng d của Mặt Trời trong hộp, ta có thể tính được đường kính ước lượng của Mặt Trời: $D=\frac{L.d}{\mathcal{l}}$

b. Giá trị của Aristarchus: $\alpha ={87}^0\Rightarrow ES=\frac{EM}{\cos \alpha }\approx 19EM\left(1\right)$

Giá trị ngày nay: $\alpha ={89}^{0}51\text{'}\Rightarrow ES=\frac{EM}{\cos \alpha }\approx 382EM\left(2\right)$

So với giá trị chính xác hiện tại, ES $\approx$ 389EM (ES = 149,6.10⁶ km, EM = 384400 km) thì kết quả (2) chính xác hơn.

Xem thêm lời giải bài tập Chuyên đề học tập Vật lí 10 Chân trời sáng tạo hay, chi tiết khác:

• Mở đầu trang 47 Chuyên đề Vật lí 10: Thời xa xưa, hiện tượng Mặt Trời hoặc Mặt Trăng đột ngột bị che khuất hoàn toàn bởi một tác nhân vô hình trong một khoảng thời gian....

• Câu hỏi 1 trang 47 Chuyên đề Vật lí 10: Tìm hiểu qua sách báo và internet cách người cổ đại quan niệm về hiện tượng nhật thực và phản ứng của họ với hiện tượng này (Hình 6.2).....

• Câu hỏi 2 trang 48 Chuyên đề Vật lí 10 : Quan sát Hình 6.4, cho biết: hình nào ứng với nhật thực một phần, hình nào ứng với nhật thực toàn phần. Mô tả quá trình diễn ra nhật thực......

• Câu hỏi 3 trang 48 Chuyên đề Vật lí 10 : Việc dùng mắt để quan sát trực tiếp nhật thực có an toàn không? Giải thích và trình bày một số phương pháp để quan sát nhật thực.......

• Câu hỏi 4 trang 48 Chuyên đề Vật lí 10 : Thông qua tìm hiểu thông tin trên sách báo và internet, hãy cho biết nhật thực có thể xảy ra tối đa bao nhiêu lần trong năm và vào những thời điểm nào........

• Luyện tập trang 49 Chuyên đề Vật lí 10: Vào năm 2019, tại Malaysia đã xảy ra hiện tượng nhật thực và được chụp lại (Hình 6.6) Em hãy cho biết hình ảnh này thuộc kiểu nhật thực nào? Tại sao em biết?.....

• Vận dụng trang 49 Chuyên đề Vật lí 10: Em hãy thiết kế mô hình đơn giản minh họa cơ chế xảy ra hiện tượng nhật thực.....

• Câu hỏi 5 trang 51 Chuyên đề Vật lí 10: Quan sát Hình 6.9 và mô tả quá trình diễn ra hiện tượng nguyệt thực.....

• Câu hỏi 6 trang 51 Chuyên đề Vật lí 10: Trình bày điều kiện về vị trí của Mặt Trăng, Trái Đất và Mặt Trời để có thể xảy ra hiện tượng nguyệt thực......

• Câu hỏi 7 trang 51 Chuyên đề Vật lí 10: Tại sao hiện tượng nhật thực chỉ có thể quan sát thấy trong vài phút trong khi hiện tượng nguyệt thực có thể diễn ra trong khoảng vài giờ?......

• Câu hỏi 8 trang 51 Chuyên đề Vật lí 10: Giải thích tại sao hiện tượng nhật thực và nguyệt thực hiếm khi xảy ra.......

• Luyện tập trang 52 Chuyên đề Vật lí 10: So sánh sự giống và khác nhau giữa hiện tượng nhật thực và nguyệt thực....

• Vận dụng trang 52 Chuyên đề Vật lí 10: Sưu tầm các hình ảnh thực tế về hiện tượng nguyệt thực. Phân loại và mô tả hình dạng của Mặt Trăng khi quan sát ở Trái Đất.....

• Câu hỏi 9 trang 52 Chuyên đề Vật lí 10:Nêu ví dụ về hiện tượng thủy triều mà các em quan sát thấy trong đời sống hàng ngày......

• Câu hỏi 10 trang 53 Chuyên đề Vật lí 10:Giải thích tại sao Mặt Trăng lại gây hiện tượng thủy triều mạnh hơn so với Mặt Trời mặc dù khối lượng Mặt Trăng nhỏ hơn Mặt Trời rất nhiều.......

• Câu hỏi 11 trang 54 Chuyên đề Vật lí 10:Theo em, hiện tượng thủy triều có phải là nguyên nhân chính làm cho mực nước trên các đại dương ngày càng dâng cao hay không?.......

• Luyện tập trang 55 Chuyên đề Vật lí 10: Phân tích những lợi ích và tác động tiêu cực mà thủy triều mang lại. Cho ví dụ về những ảnh hưởng nổi bật của thủy triều trong lịch sử Việt Nam.....

• Vận dụng trang 55 Chuyên đề Vật lí 10: Thực hiện một đoạn phóng sự ngắn về những ảnh hưởng của thủy triều tới cuộc sống của những người dân tại nơi em sống hoặc một nơi mà em biết.....

• Bài 1 trang 55 Chuyên đề Vật lí 10: Quan sát hình 6P.1 và cho biết: đâu là hiện tượng nhật thực, đâu là hiện tượng nguyệt thực. Giải thích bằng cách vẽ các thiên thể và các tia sáng tương ứng....

• Bài 2 trang 55 Chuyên đề Vật lí 10: Đặt mắt quan sát nhìn vào vùng chiếu sáng của một quả bóng từ ba vị trí 1, 2, 3 như Hình 6P.2. Hỏi ở các vị trí tương ứng như trên....

Xem thêm các tài liệu học tốt lớp 10 hay khác:

• Giải Chuyên đề học tập Vật lí 10 Kết nối tri thức
• Giải Chuyên đề học tập Vật lí 10 Chân trời sáng tạo
• Giải Chuyên đề học tập Vật lí 10 Cánh diều
• Giải lớp 10 Kết nối tri thức (các môn học)
• Giải lớp 10 Chân trời sáng tạo (các môn học)
• Giải lớp 10 Cánh diều (các môn học)

---