Lý thuyết Sinh học 11 Bài 47: Điều khiển sinh sản ở động vật và sinh đẻ có kế hoạch ở người

Lý thuyết Sinh học 11 Bài 47: Điều khiển sinh sản ở động vật và sinh đẻ có kế hoạch ở người

Bài giảng: Bài 47: Điều khiển sinh sản ở động vật và sinh đẻ có kế hoạch ở người - Cô Nguyễn Thị Hoài Thu (Giáo viên VietJack)

I. ĐIỀU KHIỂN SINH SẢN Ở ĐỘNG VẬT

1. Một số biện pháp làm thay đổi số con

a. Sử dụng hoocmôn hoặc chất kích thích tổng hợp

Ví dụ :

- Cá mè, cá trắm cỏ không đẻ trong ao nuôi. Tiêm dịch chiết từ tuyến dưới não của các loài cá khác làm cho trứng chín hàng loạt, sau đó nặn trứng ra và cho thụ tinh nhân tạo bên ngoài cơ thể rồi đem ấp nở ra cá con.

- Tiêm huyết thanh ngựa chửa cho trâu, bò,… làm cho trứng nhanh chín và rụng hoặc làm chín và rụng nhiều trứng cùng một lúc, sau đó cho thụ tinh nhân tạo với tinh trùng đã chuẩn bị sẵn.

b. Thay đổi các yếu tố môi trường

Ví dụ : Thay đổi thời gian chiếu sáng đối với gà nuôi làm cho gà có thể đẻ 2 trứng/ngày.

c. Nuôi cấy phôi

- Kĩ thuật nuôi cấy phôi mới ra đời và phát triển trong những năm gần đây và ngày càng được hoàn thiện.

Ví dụ : Tiêm hooc môn thúc đẩy sự chín và rụng của nhiều trứng rồi lấy các trứng đó ra ngoài. Cho các trứng đó thụ tinh với tinh trùng trong ống nghiệm và nuôi dưỡng các hợp tử phát triển đến một giai đoạn phôi nhất định. Sau đó, đem phôi này cấy vào tử cung của con cái.

- Để tăng nhanh số lượng một số loài động vật quý hiếm vốn chỉ đẻ một con trong một lứa, người ta có thể tiến hành gây đa thai nhân tạo. Trước tiên, tiêm hooc môn thúc đẩy sự chín và rụng của trứng rồi lấy trứng đó ra ngoài. Tiến hàng thụ tinh nhân tạo để được hợp tử. Khi hợp tử đang phân chia (giai đoạn phôi tế bào), người ta sử dụng kĩ thuật tách rời các tế bào con ra khỏi hợp tử. Mỗi tế bào con sẽ được nuôi dưỡng và phát triển thành một phôi mới. Đem các phôi mới cấy vào tử cung của con cái để thu được nhiều con từ một trứng đã thụ tinh.

d. Thụ tinh nhân tạo

Thụ tinh nhân tạo có tác dụng làm tăng hiệu quả thụ tinh. Thụ tinh nhân tạo có thể diễn ra bên ngoài hoặc bên trong cơ thể.

Thụ tinh nhân tạo bên trong cơ thể đạt hiệu quả sinh sản cao và dễ đạt được mục đích chọn lọc những đặc điểm mong muốn ở con đem làm giống.

2. Một số biện pháp điều khiển giới tính

Tùy theo nhu cầu mà người ta có thể điều khiển giới tính của động vật theo hướng đực hay cái.

Ví dụ :

- Muốn tăng nhanh đàn gia súc, gia cầm cần tăng nhiều con cái, vì một con đực có thể thụ tinh cho nhiều con cái.

- Muốn có nhiều trứng và sữa cần tạo ra nhiều con cái

- Muốn nhiều thịt cần tạo ra nhiều con đực vì con đực thường to và lớn nhanh hơn

Điều khiển giới tính bằng cách sử dụng hoocmôn, tách tinh trùng,....

II. SINH TRƯỞNG CÓ KẾ HOẠCH Ở NGƯỜI

1. Sinh đẻ có kế hoạch là gì?

Sinh đẻ có kế hoạch là điều chỉnh về số con, thời điểm sinh con và khoảng cách sinh con sao cho phù hợp với việc nâng cao chất lượng cuộc sống của mỗi cá nhân, gia đình và xã hội.

2. Các biện pháp tránh thai

Để có thể chủ động sinh con theo kế hoạch cần phải có hiểu biết về các biện pháp tránh thai và sử dụng chúng.

Các biện pháp tránh thai hiện nay đang được sử dụng rộng rãi và mang lại hiệu quả tránh thai cao. Tuy nhiên, cần phải lựa chọn những biện pháp tránh thai phù hợp với mỗi người.

- Tính ngày trứng rụng

- Sử dụng bao cao su tránh thai

- Thuốc viên tránh thai

- Sử dụng dụng cụ tử cung chống lại sự làm tổ của hợp tử ở tử cung

- Triệt sản nữ, cắt và thắt hai đầu của ống dẫn trừng

- Triệt sản nam, cắt và thắt hai đầu ống dẫn tinh

...................

Xem thêm lý thuyết Sinh học lớp 11 hay nhất, chi tiết khác:

• Lý thuyết Bài 48: Ôn tập chương 2, 3 và 4
• Lý thuyết Bài 2: Vận chuyển các chất trong cây
• Lý thuyết Bài 3: Thoát hơi nước
• Lý thuyết Bài 4: Vai trò của các nguyên tố khoáng
• Lý thuyết Bài 5: Dinh dưỡng nitơ ở thực vật

---