Lý thuyết Chuyên đề Địa Lí 12 Chân trời sáng tạo Một số thiên tai phổ biến ở Việt Nam

Với tóm tắt lý thuyết Chuyên đề Địa 12 Một số thiên tai phổ biến ở Việt Nam sách Chân trời sáng tạo hay nhất, ngắn gọn sẽ giúp học sinh lớp 12 nắm vững kiến thức trọng tâm, ôn luyện để học tốt Chuyên đề học tập Địa Lí 12.

Lý thuyết Chuyên đề Địa Lí 12 Chân trời sáng tạo Một số thiên tai phổ biến ở Việt Nam

II. MỘT SỐ THIÊN TAI PHỔ BIẾN Ở VIỆT NAM

1. Bão

♦ Quan niệm về bão: là một xoáy thuận nhiệt đới có sức gió mạnh nhất từ cấp 8 trở lên và có thể có gió giật. Bão có sức gió mạnh nhất từ cấp 10 đến cấp 11 gọi là bão mạnh, từ cấp 12 đến cấp 15 gọi là bão rất mạnh, từ cấp 16 trở lên gọi là siêu bão.

♦ Những khu vực thường xảy ra bão: vùng đồng bằng và ven biển, đặc biệt là khu vực miền Trung.

♦ Nguyên nhân: hình thành khi có đủ 3 điều kiện: nhiệt, ẩm và động lực để tạo xoáy.

- Hình thành trên biển trong dải vĩ độ 5 - 20 hai bên xích đạo có nhiệt độ cao (từ 26 – 27^oC trở lên), đảm bảo có đủ lượng hơi nước bốc lên từ mặt biển để cung cấp năng lượng ngưng kết cho bão và lực Cô-ri-ô-lít đủ lớn để tạo xoáy.

- Lực Cô-ri-ô-lít ảnh hưởng đến chiều quay và quy định hướng di chuyển của cơn bão.

Hình ảnh một cơn bão hình thành ở Biển Đông

♦ Hậu quả: Gây gió mạnh, mưa lớn kèm theo lũ lụt, sóng to và triều cường dẫn đến nhiều hậu quả nghiêm trọng cho đời sống và sản xuất con người.

- Gió mạnh làm đổ gãy cây cối, tàn phá các công trình xây dựng như nhà cửa, cột điện,…

- Mưa lớn và lũ lụt làm ngập lụt trên diện rộng.

- Sóng to và triều cường làm lật tàu thuyền, làm mực nước biển dâng gây ngập mặn vùng ven biển, ảnh hưởng đến nguồn nước ngọt.

♦ Biện pháp:

- Thực hiện tốt công tác dự báo bão cùng với sự phát triển của khoa học công nghệ.

- Sơ tán người dân ra khỏi khu vực nguy hiểm, tập trung triển khai biện pháp bảo đảm an toàn cho người dân.

- Di chuyển tàu thuyền, phương tiện nuôi trồng thủy sản trên biển, ven biển, trên sông ra khỏi khu vực nguy hiểm; hướng dẫn tàu thuyền thực hiện biện pháp bảo đảm an toàn.

- Thực hiện biện pháp bảo đảm an toàn đối với nhà cửa, công trình và cơ sở kinh tế, an ninh quốc phòng.

- Chống bão kết hợp với chống lụt, úng ở đồng bằng và chống lũ, chống xói mòn ở miền núi.

2. Lũ lụt

♦ Quan niệm về lũ lụt: là hiện tượng mực nước sông dâng cao trong khoảng thời gian nhất định, sau đó hạ xuống.

- Lũ quét là lũ xảy ra bất ngờ trên sườn dốc và trên các sông suối nhỏ miền núi, dòng chảy xiết, thường kèm theo bùn đá, lũ lên nhanh, xuống nhanh, có sức tàn phá lớn.

- Ngập lụt là hiện tượng mặt đất bị ngập nước do ảnh hưởng của mưa lớn, lũ, triều cường, nước biển dâng.

♦ Những khu vực thường xảy ra lũ lụt: diễn ra phổ biến ở nhiều nơi, nhất là các vùng đồng bằng, đối với miền núi cần đề phòng lũ quét.

Lũ lụt xảy ra tại Nghệ An (tháng 9/2023)

♦ Nguyên nhân:

- Lượng mưa lớn và thường tập trung vào một khoảng thời gian trong năm, kết hợp với điều kiện lưu vực sông, suối miền núi có địa hình chia cắt mạnh, độ dốc lớn trong khi lớp phủ thực vật bị mất.

- Mưa bão lớn, lũ tập trung trong các hệ thống sông có thể gây ngập lụt trên diện rộng ở những nơi có địa hình thấp. Triều cường xảy ra cũng làm cho tình trạng ngập lụt trở nên nghiêm trọng hơn.

♦ Hậu quả: thiệt hại nặng nề về người, nhà ở, công trình giao thông, thủy lợi, sản xuất kinh tế, ô nhiễm nguồn nước,…

♦ Biện pháp:

- Quy hoạch các điểm dân cư tránh các vùng có thể xảy ra lũ quét nguy hiểm, quản lí sử dụng đất đai hợp lí.

- Thực hiện tốt công tác trồng rừng, bảo vệ rừng, nhất là rừng phòng hộ trên đất dốc.

- Tiến hành các biện pháp kĩ thuật và thủy lợi, xây dựng các công trình thoát lũ và ngăn thủy triều.

- Nâng cao khả năng ứng phó với lũ lụt của người dân, ứng dụng các giải pháp công nghệ - kĩ thuật trong phòng chống lũ lụt.

3. Hạn hán

♦ Quan niệm về hạn hán: là hiện tượng thiếu nước nghiêm trọng xảy ra trong thời gian dài do không có mưa và cạn kiệt nguồn nước.

♦ Những khu vực thường xảy ra hạn hán: những thung lũng khuất gió của Sơn La, Bắc Giang; những vùng ít mưa thuộc Tây Nguyên, vùng ven biển cực Nam Trung Bộ

Tình trạng hạn hán xảy ra ở Tây Nam Bộ

♦ Nguyên nhân:

- Không có mưa hoặc ít mưa, thiếu mưa trong một khoảng thời gian dài.

- Do hoạt động khai thác rừng quá mức làm giảm khả năng điều tiết nước mặt, hạ thấp mực nước ngầm,…

♦ Hậu quả:

- Tác động mạnh đến môi trường, có thể dẫn đến cháy rừng, làm ảnh hưởng khả năng sinh sống của nhiều loài sinh vật. Gây nên tình trạng xâm nhập mặn ở vùng đồng bằng và ven biển.

- Tác động đến các hoạt động sản xuất và đời sống: giảm hiệu quả của ngành nông nghiêp; tăng tiêu thụ năng lượng; thiếu hụt nước sinh hoạt; gây trở ngại cho việc vận hành các nhà máy thủy điện,…

♦ Biện pháp:

- Điều chỉnh cơ cấu cây trồng, vật nuôi, mùa vụ phù hợp với dự báo, cảnh báo về tình hình diễn biến hạn hán.

- Vận hành hợp lí hồ chứa nước, công trình cấp nước, ưu tiên cấp nước sinh hoạt; sử dụng tiết kiệm, chống thất thoát nước.

- Thực hiện tốt công tác trồng rừng, bảo vệ rừng.

4. Sạt lở đất

♦ Quan niệm về sạt lở đất: hiện tượng đất, đá bị sạt, trượt, lở do tác động của mưa lũ hoặc dòng chảy, hoặc hạn hán.

Sạt lở đất ở bản Pa Tần (huyện Nậm Pồ, Điện Biên)

♦ Những khu vực thường xảy ra sạt lở đất: những khu vực đồi núi (Trung du và miền núi Bắc Bộ, Trường Sơn Bắc, Trường Sơn Nam) và một số vùng đồng bằng (Đồng bằng sông Cửu Long).

♦ Nguyên nhân:

- Mưa bão tập trung và kéo dài, kết hợp với độ dốc địa hình, lớp phủ thực vật bị khai thác quá mức và các hoạt động kinh tế - dân sinh không hợp lí.

- Hạn hán dẫn đến nước trên kênh rạch, sông ngòi khô cạn cũng làm sạt lở đất diễn ra.

♦ Hậu quả: sạt lở đất diễn biến nhanh, bất ngờ nên thường gây nhiều thiệt hại về người và tài sản.

♦ Biện pháp:

- Quy hoạch khu dân cư hợp lí

- Trồng rừng, tăng lớp phủ bề mặt cho đất, bảo vệ rừng.

- Theo dõi những biến đổi bất thường của môi trường để kịp thời sơ tán dân đến nơi trú tránh an toàn.

5. Lốc

♦ Quan niệm về lốc: là luồng gió xoáy có sức gió mạnh tương đương với sức gió của bão nhưng được hình thành và tan trong thời gian ngắn, phạm vi hoạt động hẹp, từ vài km² đến vài chục km².

♦ Những khu vực thường xảy ra lốc: hay xảy ra tại khu vực Tây Nguyên, Đồng bằng sông Cửu Long,…

♦ Nguyên nhân:

+ Phát triển từ một cơn dông, thường từ ổ dông rất mạnh, vì vậy ở đâu có dông dữ dội có thể hình thành lốc.

+ Cũng có thể được hình thành từ một dải gió giật mạnh hoặc từ một cơn bão.

♦ Hậu quả: có sức tàn phá lớn trên một phạm vi hẹp. Trên đường di chuyển, lốc có thể làm hư hại nhà cửa, ngã đổ cây xanh, gây thiệt hại về tài sản và tiềm ẩn rủi ro ảnh hưởng đến tính mạng của người dân.

Thiệt hại do giông lốc gây ra rất nặng nề

♦ Biện pháp:

- Xây dựng các công trình, nhà ở kiên cố, thường xuyên chằng chống nhà cửa để tăng độ vững chắc của công trình.

- Theo dõi thông tin thời tiết để kịp thời di chuyển đến nơi trú tránh an toàn.

Xem thêm tóm tắt lý thuyết chuyên đề Địa Lí lớp 12 Chân trời sáng tạo hay khác:

• Lý thuyết Chuyên đề Địa Lí 12 Một số vấn đề về vùng

• Lý thuyết Chuyên đề Địa Lí 12 Các loại vùng kinh tế

• Lý thuyết Chuyên đề Địa Lí 12 Khái quát

• Lý thuyết Chuyên đề Địa Lí 12 Thực trạng phát triển làng nghề

• Lý thuyết Chuyên đề Địa Lí 12 Vai trò và tác động của làng nghề đến phát triển kinh tế, xã hội và tài nguyên, môi trường

Xem thêm các tài liệu học tốt lớp 12 hay khác:

• Giải Chuyên đề học tập Địa Lí 12 Kết nối tri thức
• Giải Chuyên đề học tập Địa Lí 12 Chân trời sáng tạo
• Giải Chuyên đề học tập Địa Lí 12 Cánh diều
• Giải lớp 12 Kết nối tri thức (các môn học)
• Giải lớp 12 Chân trời sáng tạo (các môn học)
• Giải lớp 12 Cánh diều (các môn học)

---