Nhân tố sinh thái là gì, phân loại (ngắn gọn nhất)

Bài viết Nhân tố sinh thái là gì, phân loại ngắn gọn tóm lược những ý chính quan trọng nhất giúp bạn nắm vững kiến thức trọng tâm để ôn thi Tốt nghiệp môn Sinh học đạt kết quả cao.

Nhân tố sinh thái là gì, phân loại (ngắn gọn nhất)

Xem thử Đề thi Tốt nghiệp Sinh 2025 Xem thử Đề thi thử Sinh 2025 Xem thử Chuyên đề ôn thi Tốt nghiệp Sinh Xem thử 1200 câu trắc nghiệm Sinh

Chỉ từ 350k mua trọn bộ Chuyên đề ôn thi Tốt nghiệp Sinh học 2025 theo cấu trúc mới bản word có lời giải chi tiết:

• B1: gửi phí vào tk: 1053587071 - NGUYEN VAN DOAN - Ngân hàng Vietcombank (QR)
• B2: Nhắn tin tới Zalo VietJack Official - nhấn vào đây để thông báo và nhận đề thi

I. KIẾN THỨC TRỌNG TÂM

* Kiến thức về môi trường sống và các nhân tố sinh thái

Nhân tố sinh thái

- Khái niệm: Nhân tố sinh thái là những nhân tố môi trường có ảnh hưởng trực tiếp hoặc gián tiếp tới đời sống của sinh vật.

- Phân loại:

+ Nhân tố vô sinh: Bao gồm tất cả các nhân tố vật lí và hoá học của môi trường tác động đến đời sống của sinh vật như nhiệt độ, độ ẩm, ánh sáng,...

+ Nhân tố hữu sinh: Bao gồm các nhân tố sống (thực vật, động vật,...) sống trong cùng môi trường, tạo nên các mối quan hệ kí sinh, cộng sinh, hợp tác, vật ăn thịt – con mồi,... Con người là nhân tố sinh thái hữu sinh của môi trường, tác động của con người vào tự nhiên là tác động có ý thức và có quy mô rộng lớn.

- Nhân tố sinh thái tác động lên sinh vật, đồng thời, sinh vật cũng ảnh hưởng đến nhân tố sinh thái, làm thay đổi tính chất của nó.

- Ảnh hưởng của một số nhân tố sinh thái đến sinh vật:

Ánh sáng

+ Ánh sáng là nguồn năng lượng quan trọng Trái Đất nhận từ Mặt Trời. Sự phân bố không đồng đều của ánh sáng trên Trái Đất hình thành các đặc điểm thích nghi của mỗi nhóm sinh vật.

+ Đối với thực vật: Ánh sáng ảnh hưởng tới hình thái và hoạt động sinh lí của thực vật. Thực vật ưa bóng: Thân cây nhỏ, thường sống ở dưới tán các cây khác; lá to, tầng cutin mỏng, màu đậm, phiến lá mỏng, lá thường xếp xen kẽ nhau và nằm ngang so với mặt đất; cường độ quang hợp và hô hấp cao dưới ánh sáng yếu. Thực vật ưa sáng: Thân cây nếu mọc riêng lẻ thường thấp, tán rộng; nếu mọc ở nơi nhiều cây thường cao, mọc thẳng, cành tập trung phần ngọn; lá nhỏ, tầng cutin dày, màu nhạt, phiến lá dày, lá thường xếp xiên góc; cường độ quang hợp, hô hấp cao dưới ánh sáng mạnh.

+ Đối với động vật: Ánh sáng giúp động vật định hướng trong không gian và nhận biết môi trường xung quanh; ảnh hưởng tới hình thái, cấu tạo, tập tính,... của nhiều loài động vật. Động vật ưa tối: Thường hoạt động vào ban đêm hoặc sống trong đất, trong vùng nước sâu; thân có màu sẫm, mắt có thể phát triển (cú, chim lợn,...) hoặc nhỏ lại (lươn); phát triển xúc giác; có cơ quan phát sáng. Động vật ưa sáng: Thường hoạt động vào ban ngày, cơ quan thị giác phát triển, thân con vật thường có màu sắc.

Nhiệt độ

+ Nhiệt độ có ảnh hưởng đến quá trình trao đổi chất của sinh vật, từ đó quyết định tốc độ sinh trưởng, sự phân bố của mỗi loài.

+ Dựa vào nhiệt độ, sinh vật được chia thành hai nhóm: sinh vật đẳng nhiệt và sinh vật biến nhiệt. + Sinh vật đẳng nhiệt (các nhóm loài: chim, thú) có nhiệt độ cơ thể ổn định, không phụ thuộc vào nhiệt độ môi trường. Động vật đẳng nhiệt có cơ chế điều hòa nhiệt độ cơ thể bằng các đặc điểm hình thái, cấu tạo, sinh lí, tập tính. Khi di chuyển từ vĩ độ thấp lên vĩ độ cao, kích thước của các sinh vật đẳng nhiệt cùng loài hoặc có quan hệ họ hàng gần gũi tăng dần nhưng kích thước những phần thò ra ngoài như tai, đuôi, chi có xu hướng giảm dần.

+ Sinh vật biến nhiệt có nhiệt độ cơ thể thay đổi phụ thuộc vào nhiệt độ môi trường. Ngoài chim và thú là 2 nhóm loài hằng nhiệt (đẳng nhiệt) thì các loài còn lại đều là biến nhiệt. Nhiệt độ có ảnh hưởng đến hình thái, hoạt động sinh lí,… của những sinh vật này.

II. CÂU HỎI ÔN LUYỆN

2.1. Câu trắc nghiệm nhiều phương án lựa chọn. Mỗi câu hỏi thí sinh chỉ chọn một phương án.

Câu 1: Trong môi trường sống có một xác chết của sinh vật là xác của một cây thân gỗ. Xác chết của sinh vật nằm trong tổ chức sống nào sau đây?

A. Quần thể.

B. Quần xã.

C. Vi sinh vật.             

D. Hệ sinh thái.

Câu 2: Người ta chia sinh vật trong hệ sinh thái thành 3 nhóm loài là sinh vật sản xuất, sinh vật tiêu thụ, sinh vật phân giải. Cơ sở để chia thành phần sinh vật thành 3 nhóm đó là dựa vào

A. trình độ tiến hóa của mỗi loài.

B. bậc dinh dưỡng của từng loài.

C. hình thức dinh dưỡng của từng loài.            

D. hiệu suất sinh thái của từng loài.

Câu 3: Khi nói về thành phần cấu trúc của hệ sinh thái, kết luận nào sau đây không đúng?

A. Sinh vật phân giải có vai trò phân giải xác chết thành chất vô cơ.

B. Xác chết của sinh vật được xếp vào thành phần hữu cơ của môi trường.

C. Tất cả các loài vi sinh vật đều được xếp và nhóm sinh vật phân giải.

D. Chỉ có các loài động vật mới được xếp vào nhóm sinh vật tiêu thụ.

Câu 4: Ở trong hệ sinh thái, sinh vật phân giải có vai trò

A. tổng hợp các chất hữu cơ từ các chất vô cơ để cung cấp cho sinh vật sản xuất.

B. chuyển hóa các chất hữu cơ phức tạp thành các chất hữu cơ đơn giản để cung cấp cho động vật.

C. biến đổi năng lượng ánh sáng thành năng lượng hóa học có trong các chất hữu cơ.

D. biến đổi các chất hữu cơ thành các chất vô cơ để cung cấp cho sinh vật sản xuất.

Câu 5: Trong chu trình tuần hoàn vật chất, nhóm sinh vật có vai trò trả lại các chất vô cơ cho môi trường làm tăng độ phì nhiêu cho đất là

A. sinh vật sản xuất.

B. sinh vật phân giải.

C. sinh vật tiêu thụ bậc 1.

D. sinh vật tiêu thụ bậc cao nhất.

Câu 6: Trong một hệ sinh thái, nhóm sinh vật nào sau đây sẽ làm chậm tốc độ tuần hoàn vật chất của các nguyên tố?

A. Thực vật bậc cao.

B. Vi sinh vật.

C. Động vật.

D. Vi tảo và rong rêu.

Câu 7: Một trong những điểm khác nhau của hệ sinh thái nhân tạo so với hệ sinh thái tự nhiên là:

A. Hệ sinh thái nhân tạo thường có chuỗi thức ăn ngắn và lưới thức ăn đơn giản hơn so với hệ sinh thái tự nhiên.

B. Do sự can thiệp của con người nên hệ sinh thái nhân tạo có khả năng tự điều chỉnh cao hơn so với HST tự nhiên.

C. Do được con người bổ sung thêm các loài sinh vật nên hệ sinh thái nhân tạo có độ đa dạng cao hơn HST tự nhiên

D. Hệ sinh thái nhân tạo là một hệ kín còn hệ sinh thái tự nhiên là một hệ mở.

Câu 8: Điểm khác nhau cơ bản của hệ sinh thái nhân tạo so với hệ sinh thái tự nhiên là ở chỗ:

A. Hệ sinh thái nhân tạo có khả năng tự điều chỉnh cao hơn so với hệ sinh thái tự nhiên.

B. Hệ sinh thái nhân tạo có độ đa dạng sinh học cao hơn so với hệ sinh thái tự nhiên.

C. Để duy trì trạng thái ổn định của hệ sinh thái nhân tạo, con người thường bổ sung năng lượng cho chúng.

D. Hệ sinh thái nhân tạo là một hệ mở còn hệ sinh thái tự nhiên là một hệ khép kín.

Câu 9: Hệ sinh thái nông nghiệp

A. có tính đa dạng cao hơn hệ sinh thái tự nhiên.

B. có tính ổn định cao hơn hệ sinh thái tự nhiên.

C. có năng suất cao hơn hệ sinh thái tự nhiên.

D. có chuỗi thức ăn dài hơn hệ sinh thái tự nhiên.

Câu 10: Người ta tăng năng suất sinh học của hệ sinh thái nông nghiệp bằng cách tăng lượng chất chu chuyển trong nội bộ hệ sinh thái. Các phương pháp để tăng lượng chất chu chuyển:

(1) tăng cường sử dụng lại các rác thải hữu cơ.

(2) tăng cường sử dụng đạm sinh học.

(3) tăng cường sử dụng phân bón hoá học.

(4) làm giảm sự mất chất dinh dưỡng khỏi hệ sinh thái.

Phương án đúng là

A. 1, 2, 3.

B. 1, 2, 4.

C. 1, 3, 4.

D. 2, 3, 4.

2.2. Câu trắc nghiệm đúng sai. Trong mỗi ý a), b), c), d) ở mỗi câu, thí sinh chọn đúng hoặc sai.

Câu 1: Khi nói về hệ sinh thái, mỗi phát biểu sau là đúng hay sai?

a) Hệ sinh thái là một hệ thống bao gồm quần xã sinh vật và sinh cảnh (môi trường sống) của quần xã.

b) Trong hệ sinh thái, các sinh vật luôn tác động lẫn nhau và tác động qua lại với các nhân tố vô sinh của môi trường.

c) Ở hệ sinh thái tự nhiên, con người phải thường xuyên bổ sung thêm cho hệ sinh thái nguồn vật chất và năng lượng để nâng cao năng suất của hệ.

d) Con người đóng vai trò rất quan trọng trong việc bảo vệ các hệ sinh thái tự nhiên và xây dựng các hệ sinh thái nhân tạo.

Câu 2: Khi nói về thành phần cấu trúc của hệ sinh thái, mỗi phát biểu sau là đúng hay sai?

a) Tất cả các loài động vật đều được xếp vào nhóm sinh vật tiêu thụ.

b) Tất cả các loài vi khuẩn đều được xếp vào nhóm sinh vật phân giải.

c) Xác chết của sinh vật được xếp vào thành phần hữu cơ của môi trường.

d) Một số thực vật kí sinh cũng được xếp vào nhóm sinh vật phân giải.

2.3. Câu trắc nghiệm trả lời ngắn. Thí sinh điền kết quả mỗi câu vào ô trả lời tương ứng theo hướng dẫn của phiếu trả lời.

Câu hỏi: Trong một hệ sinh thái trên cạn, nhóm sinh vật nào sau đây thường có tổng sinh khối lớn nhất?

................................

................................

................................

Xem thử Đề thi Tốt nghiệp Sinh 2025 Xem thử Đề thi thử Sinh 2025 Xem thử Chuyên đề ôn thi Tốt nghiệp Sinh Xem thử 1200 câu trắc nghiệm Sinh

Xem thêm các chủ đề ôn thi Tốt nghiệp Sinh học năm 2025 có đáp án hay khác:

• Môi trường sống là gì, phân loại (ngắn gọn nhất)

• Các quy luật sinh thái (khái niệm, phân loại, đặc điểm)

• Quy luật giới hạn sinh thái là gì (khái niệm, phân loại, đặc điểm)

• Quy luật tác động tổng hợp của các nhân tố sinh thái là gì

• Quy luật tác động không đồng đều của các nhân tố sinh thái là gì

• Nhịp sinh học là gì, vai trò (ngắn gọn nhất)

Xem thêm các tài liệu học tốt lớp 12 hay khác:

• Giải Chuyên đề Sinh 12 Kết nối tri thức
• Giải Chuyên đề Sinh 12 Chân trời sáng tạo
• Giải Chuyên đề Sinh 12 Cánh diều
• Giải lớp 12 Kết nối tri thức (các môn học)
• Giải lớp 12 Chân trời sáng tạo (các môn học)
• Giải lớp 12 Cánh diều (các môn học)

---