Lý thuyết Công nghệ 9 Bài 4: Thực hành: Lau dầu, tra mỡ các ổ trục

Bài 4: Thực hành: Lau dầu, tra mỡ các ổ trục

I - DỤNG CỤ VÀ NGUYÊN VẬT LIỆU DÙNG CHO BẢO DƯỠNG, SỬA CHỮA XE ĐẠP.

Chuẩn bị các loại dụng cụ, vật liệu ùng để bảo dưỡng, sửa chữa xe đạp được giới thiệu trên hình 10.

1. Kìm,

2. Kìm mỏ quạ,

3. Búa,

4. Mỏ lết,

5. Cờ lê ( 14-17,14-15,12-14, 8-10),

6. Cờ lê miệng mỏng dùng để chỉnh côn trục trước, trục sau và bàn đạp.

7. Tua-vít dẹt.

8. Tua- vít 4 cạnh.

9. Bộ móc lốp.

10. Đột.

11. Miếng vá săm có sẵn,

12. Miếng săm cũ.

13. Nhựa vá săm.

14. Đoạn ống tròn (dùng khi đánh nhám săm để vá)

15. Cái đánh săm.

16. Kéo.

17. Dụng cụ dùng để cân vành.

18. Vịt dầu nhớt.

19. Bơm xe.

II – QUY TRÌNH THỰC HÀNH

Sau một thời gian dài sử dụng, các ổ trục bị khô mỡ làm tăng lực ma sát giữa các chi tiết chuyển động dẫn đến các chi tiết bị mài mòn, đạp xe thấy nặng và có thể xảy ra các hỏng hóc bất thường, vì vậy cần tiến hành lau dầu, tra mỡ cho xe.

Thông thường một năm nên lau dầu, tra mỡ xe một lần, tốt nhất là sau khi hết mùa mưa. Cần lau dầu các ổ bi: trục trước, trục sau, trục giữa, cổ phuốc, bàn đạp.

Quy trình lau dầu, tra mỡ gồm các bước sau:

1. Lau dầu, tra mỡ ổ trục bánh xe.

a) Chuẩn bị:

Kìm, cờ lê, tua-vít, búa, đột, giẻ lau, dầu hoả, mỡ bôi trơn.

b) Quy trình: Gồm 6 bước như sau:

Bước 1: Tháo bánh xe

Trước hết phải lật ngửa xe đặt lên nền chắc chắn.

Tháo bánh trước: Dùng cờ-lê hoặc mỏ lết văn dời từng bên ốc đầu trục bánh trước

Chú ý: miệng của cờ-lê hay mỏ lết ôm trọn đai ốc, tư thế tay cầm cờ-lê vặn phải vuông góc với trục. Khi vặn tháo đai ốc cần nới lỏng dần từng bên. Hầu hết các loại xe chỉ cần nới lỏng đai ốc là có thể nhấc bánh xe ra khỏi cảng. Tuy nhiên, có một số loại xe phải tháo rời đai ốc mới tháo được bánh xe ra khỏi càng.

Tháo bánh sau: Dùng cờ-lê hoặc mỏ lết văn tháo dời từng bên đai ốc đầu trục bánh xe sau; nhấc chân chống xe ra ngoài, nhấc thanh chống chắn bùn sau ra. Nếu xe có hộp chắn xích, phải tháo phần vỏ dậy, chắn líp.

Bước 2: Tháo ổ trục bằng cách kẹp chặt một bên đầu trục bằng cờ lê và vặn tháo rời đai ốc hãm côn, tháo côn ở đầu trục bên kia theo trình tự:

Thao đai ốc hãm côn → tháo vòng hãm → tháo côn → rút khỏi trục moay-ơ.

Các chi tiết tháo ra sắp xếp theo trình tự nhất định.

Chú ý: nếu tháo bánh sau thì kẹp chặt đầu trục bên có líp

Bước 3: Cạy tháo nắp mỡ bằng tua vít dẹt, lấy hết bi ra

Bước 4: Làm sạch và tra mỡ

Thực hiện nội dung làm sạch và tra mỡ như sau:

- Rửa sạch ổ trục bằng dầu hoả; dùng giẻ lau khô bi, nồi, côn, trục.

- Kiểm tra và thay những viên bi rỗ, sứt hoặc mòn quá; kiểm tra và thay côn nếu côn bị mẻ hoặc mòn không đều.

Tra mỡ vào nồi, đặt bi vào nồi liền kề nhau, khoảng trống còn lại sau khi đã xếp sít các viên bi trong nồi phải nhỏ hơn đường kính của một viên bi và không được sít nhau quá.

Chú ý: lượng mỡ trong nồi không nhiều cũng không ít

Bước 5: Đậy nắp mỡ, lắp trục, lắp côn, vòng hãm côn, đai ốc hãm côn và lắp bánh xe.

Bước 6: Kiểm tra – khi lắp bánh xe kiểm tra độ quay trơn ổ trục, siết chặt đai ốc đầu trục vừa phải lắc ngang bánh xe.

2. Lau dầu tra mỡ ổ trục giữa

a) Chuẩn bị

Kìm, cờ lê, tua-vít, búa, đột, giẻ lau, dầu hoả, mỡ bôi trơn.

b) Quy trình

Bước 1: Tháo, nới đai ốc chốt ( Đai ốc ca-vét ). Dùng cờ- lê hoặc mỏ lết vặn nới đai ốc sao cho đầu ốc thấp hơn mặt đai ốc khoảng 1/2 vòng ren. Mục đích để khi đập búa vào, đầu có ren của chốt không bị biến dạng gây hỏng ren đầu chốt, khó vặn đai ốc trở lại.

Bước 2: Kê đùi xe băng một ống thép hoặc thanh gỗ cứng và đập búa vào đầu chốt để chốt tụt xuống

Bước 3: Tháo chốt, tháo đùi xe. Vặn đai ốc ra hết, lấy vòng đệm ra, rút chốt, tháo đùi xe ra.

Bước 4: Tháo ổ, chỉ tháo vòng hãm và nồi bên trái ( Bên không có đĩa ), sử dụng búa và đột. Đặt mũi đột vào rãnh cắt trên vòng hãm ( hình 21 ), đập búa tháo vòng hãm theo chiều ngược kim đồng hồ, khi vòng hãm xoay ta thay đổi điểm đặt của mũi dột theo các rãnh cắt có trên vòng hãm sao cho có lợi thế về lực. Sau khi tháo vòng hãm, ta tiến hành tháo nồi (trên nồi có các lỗ nhỏ để dột): đặt mũi dột vào lỗ và đập búa để tháo nồi theo chiều ngược kim đồng hồ. Sau đó lấy nồi, tháo bi ra ngoài.

Bước 5: Kiểm tra các chi tiết của ổ.

Các chi tiết: bi, côn và nồi xem có chi tiết nào bị mòn, rỗ nhiều thì phải thay.

Bước 6: thực hiện nội dung lau dầu

Bước 7: Lắp ổ, đùi, chốt trở lại.

Bước 8: Kiểm tra.

Dùng tay quay đùi xe, nếu thấy quay trơn nhẹ nhàng, chắc chắn là đạt yêu cầu.

3. Lau dầu, tra mỡ ổ trục bàn đạp.

a) Chuẩn bị

Kìm, cờ lê, tua-vít, búa, đột, giẻ lau, dầu hoả, mỡ bôi trơn.

b) Quy trình - Gồm 6 bước:

Bước 1: Tháo nắp chụp đầu ổ bàn đạp bằng cách dùng tua vít cạy nắp ra (hoặc vặn hai vít nhỏ của vòng chụp – tuỳ theo từng loại xe)

Bước 2: Tháo đai ốc hãm bằng cờ-lê dẹt hoặc kim nhỏ nhọn, tháo vòng hãm, tháo côn.

Bước 3: Rút bàn đạp ra khỏi trục.

Bước 4: Lau dầu, tra mỡ

Bước 5: Lắp bàn đạp vào xe

Bước 6: Kiểm tra bàn đạp thấy trơn, không rơi là được.

III – ĐÁNH GIÁ

Học sinh (HS) tự đánh giá theo quy trình thực hiện sản phẩm

   - Yêu cầu kĩ thuật:

      + Thực hiện đủ các bước và đúng theo yêu cầu kĩ thuật

      + Các ổ sau khi lau dầu, tra mỡ phải hoạt động trơn tru, nhẹ, không phát ra tiếng kêu, không rơ, dầu mỡ không tràn ra ngoài.

   - Đảm bảo an toàn cho các chi tiết tháo, lắp và an toàn lao động khi thực hiện.

 

• Hơn 20.000 câu trắc nghiệm Toán,Văn, Anh lớp 9 có đáp án

---