Nhớ đồng - Ngữ văn lớp 11

Nhớ đồng

Tải xuống

Nhằm mục đích giúp học sinh nắm vững kiến thức trọng tâm Ngữ văn lớp 11, VietJack biên soạn tài liệu tác giả, tác phẩm Nhớ đồng trình bày đầy đủ, chi tiết về bố cục, tóm tắt, dàn ý, đôi nét về tác giả, thể loại, dàn ý đọc hiểu văn bản, sơ đồ tư duy và bài văn phân tích mẫu về tác phẩm. Hi vọng qua loạt bài này sẽ giúp bạn dễ dàng soạn bài Nhớ đồng.

A. Nội dung tác phẩm

                               Tặng Vịnh

    Gì sâu bằng những trưa thương nhớ

    Hiu quạnh bên trong một tiếng hò!

    Đâu gió cồn thơm đất nhả mùi

    Đâu ruồng tre mát thở yên vui

    Đâu từng ô mạ xanh mơn mởn

    Đâu những nương khoai ngọt sẵn bùi?

    Đâu những đường con bước vạn đời

    Xóm nhà tranh thấp ngủ im hơi

    Giữa dòng ngày tháng âm u đó

    Không đổi, nhưng mà trôi cứ trôi…

    Gì sâu bằng những trưa hiu quạnh

    Ôi ruộng đồng quê thương nhớ ơi!

    Đâu những lưng cong xuống luống cày

    Mà bùn hi vọng nức hương ngây

    Và đâu hết những bàn tay ấy

    Vãi giống tung trời những sớm mai?

    Đâu những chiều sương phủ bãi đồng

    Lúa mềm xao xác ở ven sông

    Vẳng lên trong tiếng xe lùa nước

    Một giọng hò đưa hố não nùng

    Gì sâu bằng những trưa thương nhớ

    Hiu quạnh bên trong một tiếng hò!

    Đâu dáng hình quen, đâu cả rồi

    Sao mà cách biệt, quá xa xôi

    Chao ôi thương nhớ, chao thương nhớ

    Ôi mẹ già xa đơn chiếc ơi!

    Đâu những hồn thân tự thuở xưa

    Những hồn quen dãi gió dầm mưa

    Những hồn chất phác hiền như đất

    Khoai sắn tình quê rất thiệt thà!

    Đâu những ngày xưa, tôi nhớ tôi

    Băn khoăn đi kiếm lẽ yêu đời

    Vẩn vơ theo mãi vòng quanh quẩn

    Muốn thoát, than ôi, bước chẳng rời

    Rồi một hôm nào, tôi thấy tôi

    Nhẹ nhàng như con chim cà lơi

    Say đồng hương nắng vui ca hát

    Trên chín tầng cao bát ngát trời…

    Cho tới chừ đây, tới chừ đây

    Tôi mơ qua cửa khám bao ngày

    Tôi thu tất cả trong thầm lặng

    Như cánh chim buồn nhớ gió mây.

    Gì sâu bằng những trưa hiu quạnh

    Ôi ruộng đồng quê thương nhớ ai!

Xem thêm các bài soạn Nhớ đồng hay, ngắn khác:

B. Đôi nét về tác phẩm

1. Tác giả

*Tiểu sử:

- Tố Hữu (1920 – 2002), tên khai sinh là Nguyễn Kim Thành.

- Thời thơ ấu: Sinh ra và lớn lên trong gia đình Nho học ở Huế, vùng đất cố đô thơ mộng còn lưu giữ nhiều nét văn hóa dân gian.

- Thời thanh niên: Sớm giác ngộ cách mạng, hăng say hoạt động và đấu tranh cách mạng, trải qua nhiều lần tù ngục.

- Sau đó, Tố Hữu liên tục giữ nhiều chức vụ quan trọng trong bộ máy lãnh đạo của đất nước, đặc trách mặt trận văn hóa văn nghệ.

*Sự nghiệp văn học:

- Phong cách nghệ thuật:

+ Nội dung thơ Tố Hữu là thơ trữ tình – chính trị, gắn bó và phản ánh chân thực những chặng đường cách mạng đầy gian khổ, hi sinh và những chiến công. Thể hiện lẽ sống, lí tưởng, tình cảm cách mạng của người Việt Nam hiện đại.

+ Nghệ thuật thơ Tố Hữu thể hiện ở phong cách trữ tình chính trị, đậm đà tính dân tộc.

- Các tập thơ tiêu biểu: Từ ấy (1937 – 1946), Việt Bắc (1947 – 1954), Gió lộng (1955 – 1961), Ra trận (1962 – 1971), Máu và hoa (1972 – 1977), Một tiếng đờn (1978 – 1977), Ta với ta (1992 – 1999)…

- Ông được tặng thưởng Huân chương sao vàng năm 1994; Giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học nghệ thuật năm 1996 và Giải thưởng văn học ASEAN 1999. 

⇒ Tố Hữu là nhà thơ lớn của dân tộc, là “lá cờ đầu của thơ ca cách mạng” Việt Nam hiện đại. 

2. Tác phẩm

a. Xuất xứ: Bài thơ nằm trong phần Xiềng xích của tập thơ Từ ấy.

b. Hoàn cảnh sáng tác

- 1939, nguy cơ đại chiến thứ hai bùng nổ. Pháp tập trung đàn áp phong trào cách mạng Đông Dương.

- 29 – 4 – 1939, Tố Hữu bị bắt giam ở nhà lao Thừa Phủ. Tác giả mới được kết nạp vào Đảng 1938, đang say sưa hoạt động phong trào, bị bắt, thế giới nhà tù cô đơn ngăn cản cuộc sống bên ngoài nhà tù.

- Bài thơ được viết chính thức vào tháng 7 – 1939.

c. Thể thơ: Thơ bày chữ.

d. Phương thức biểu đạt: Biểu cảm.

e. Bố cục: 3 phần

- Phần 1 (Từ đầu đến thiệt thà): Nỗi nhớ da diết cuộc sống bên ngoài nhà tù.

- Phần 2 (Tiếp theo đến ngát trời): Nỗi nhớ về chính mình trong những ngày chưa bị giam cầm.

- Phần 3 (Còn lại): Trở lại thực tại trại giam cầm lòng trĩu nặng với nỗi nhớ triền miên.

 f. Giá trị nội dung:

- Bài thơ là tiếng lòng da diết với cuộc đời, cuộc sống tự do và say mê cách mạng của nhân vật trữ tình.

- Thể hiện khát vọng tự do, tình yêu nhân dân, đất nước, yêu cuộc sống của chính mình.

g. Giá trị nghệ thuật:

- Sử dụng rất thành công biện pháp tu từ điệp ngữ, điệp cấu trúc.

- Giọng thơ da diết, khắc khoải, sâu lắng.

- Hình ảnh thơ gần gũi, giản dị mộc mạc, đời thường.

C. Đọc hiểu văn bản

1. Nỗi nhớ của người tù cộng sản với cuộc sống bên ngoài nhà tù

- Cảm hứng của bài thơ được gợi lên từ tiếng hò, được lặp lại nhiều lần:

+ Tiếng hò lẻ loi đơn độc giữ trời trưa → Nhân vật trữ tình cảm nhận được sự hiu quạnh

• Không gian đồng vắng.
• Thời gian trưa vắng.
• Hiu quạnh của đời buồn tủi nhọc nhằn.
• Lòng người đang bị giam cầm trong tù ngục cách biệt với cuộc sống bên ngoài.

+ Tiếng hò đã đồng cảm, hoà điệu của nhiều nỗi hiu quạnh → Người chiến sĩ cách mạng thấy nhớ nhung da diết đồng quê, cuộc sống bên ngoài nhà tù.

- Tiếng than khắc khoải, da diết → Diễn tả cõi lòng hoang vắng vì bị cách biệt với thế giới bên ngoài → Nỗi hiu quạnh của người tha thiết yêu đời.

Sự lặp lại → Nhấn mạnh liền ý liên kết nhiều nội dung khác nhau, tô đậm cảm xúc, khắc sâu ý tưởng → Triền miên vì nỗi nhớ da diết.

- Đồng quê thể hiện lên đậm đà nỗi nhớ của tác giả: Cồn thơm, ruồng tre mát, ô mạ xanh mơn mởn, nương khoai ngọt sắn bùi, chiều sương phủ bãi đồng, xóm làng và con đường thân thuộc, xóm nhà tranh thấp, con đường quen. 

→ Tất cả đều đơn sơ gần gũi quen thuộc, thân thương nhưng bị ngăn cách.

- Con người gần gũi thân thuộc thân thương:

+ Những lưng còng xuống luống cày.

+ Những bàn tay vãi giống.

+ Một giọng hò đưa bố mẹ già xa đơn chiếc (linh hồn đã khuất).

- Nỗi nhớ chân thật đậm tình thương mến

- Nhớ đến bản thân mình: Nhớ tới những ngày tháng tự do hoạt động cách mạng.

⇒ Say mê lý tưởng, khao khát tự do sôi nổi cho nên càng cảm thấy cô đơn với thực tại cuộc sống bị giam cầm.

2. Diễn biến tâm trạng của Tố Hữu

- Nỗi nhớ biểu hiện tâm trạng nhà thơ:

+ Từ tiếng hò gợi nỗi nhớ đồng quê tha thiết: Hình ảnh đồng quê hiện lên đậm đà với: cồn thơm, ruộng tre mát, mạ xanh mơn mởn, khoai ngọt sắn bùi, chiều sương phủ bãi đồng, xóm làng, con đường thân thuộc → những hình ảnh gần gũi, quen thuộc, thân thương nay đã trở nên xa cách.

+ Nỗi nhớ bao con người thân thuộc: từ cảnh sắc bóng dáng con người → người mẹ già nua → nhớ chính mình.

+ Nỗi nhớ dàn trải từ hiện tại trở về quá khứ → hiện tại.

⇒ Nhớ, tràn ngập xót thương, không chỉ buồn đằng sau là nỗi phẫn uất, bất bình với thực tại, niềm da diết nhớ thương, yêu cuộc sống, khao khát tự do.

D. Sơ đồ tư duy

Tải xuống

Xem thêm các bài soạn về tác giả tác phẩm Ngữ văn lớp 11 đầy đủ, chi tiết hay khác:

• Tương tư

• Chiều xuân

• Tôi yêu em

• Người trong bao

• Người cầm quyền khôi phục uy quyền

---