Xác định đặc điểm định tính của các loại lực ma sát lớp 10 (cách giải + bài tập)

Chuyên đề phương pháp giải bài tập Xác định đặc điểm định tính của các loại lực ma sát lớp 10 chương trình sách mới hay, chi tiết với bài tập tự luyện đa dạng giúp học sinh ôn tập, biết cách làm bài tập Xác định đặc điểm định tính của các loại lực ma sát.

Xác định đặc điểm định tính của các loại lực ma sát lớp 10 (cách giải + bài tập)

1. Phương pháp giải

- Lực ma sát nghỉ là lực ma sát tác dụng lên mặt tiếp xúc của vật, khi vật có xu hướng chuyển động nhưng chưa chuyển động.

- Nguyên nhân: do lực hút, được gọi là lực bám dính, giữa các vùng tiếp xúc của các bề mặt, ngoài ra các bề mặt luôn có hình dạng gồ ghề ở cấp độ vi mô.

Lực ma sát trượt là lực ma sát cản trở vật trượt trên bề mặt tiếp xúc.

- Độ lớn của lực ma sát phụ thuộc vào vật liệu và tình trạng của bề mặt tiếp xúc, nhưng không phụ thuộc vào diện tích tiếp xúc.

- Độ lớn lực ma sát trượt tỉ lệ với độ lớn của áp lực lên bề mặt tiếp xúc.

- Ngoài ma sát trượt ta còn biết đến lực ma sát lăn

2. Ví dụ minh hoạ

Ví dụ 1: Điều gì xảy ra đối với hệ số ma sát giữa hai mặt tiếp xúc nếu lực pháp tuyến ép hai mặt tiếp xúc tăng lên?

A. tăng lên.

B. không đổi.

C. giảm đi.

D. có thể tăng lên hoặc giảm đi.

Hướng dẫn giải

Đáp án đúng là: B

Hệ số ma sát trượt μ phụ thuộc vào vật liệu và tình trạng của hai bề mặt tiếp xúc, μ không phụ thuộc vào độ lớn của lực pháp tuyến N nên khi N tăng lên thì μ vẫn không đổi.

Ví dụ 2. Lực ma sát trượt không phụ thuộc vào những yếu tố nào?

A. Diện tích tiếp xúc và vận tốc của vật.

B. Áp lực lên mặt tiếp xúc.

C. Bản chất của vật.

D. Điều kiện về bề mặt.

Hướng dẫn giải

Đáp án đúng là: A

Lực ma sát trượt không phụ thuộc vào diện tích tiếp xúc và vận tốc của vật.

3. Bài tập trắc nghiệm

Bài 1. Hệ số ma sát trượt phụ thuộc các yếu tố nào?

A. Vật liệu và tình trạng của hai bề mặt tiếp xúc.

B. Diện tích tiếp xúc và tốc độ của vật.

C. Diện tích tiếp xúc và các điều kiện về bề mặt.

D. Diện tích tiếp xúc và bản chất bề mặt.

Đáp án đúng là: A

Hệ số ma sát trượt μ phụ thuộc vào vật liệu và tình trạng của hai bề mặt tiếp xúc.

Bài 2. Một vật lúc đầu nằm yên trên một mặt phẳng nhám nằm ngang. Sau khi được truyền một vận tốc đầu, sau một khoảng thời gian vật chuyển động chậm dần vì

A. quán tính.

B. lực ma sát.

C. phản lực.

D. trọng lực.

Đáp án đúng là: B

Lực ma sát cản trở chuyển động của vật nên vật chuyển động chậm dần rồi dừng lại.

Bài 3. Hệ số ma sát trượt

A. tỉ lệ thuận với lực ma sát trượt và tỉ lệ nghịch với áp lực.

B. phụ thuộc diện tích tiếp xúc và tốc độ của vật.

C. phụ thuộc vào vật liệu và tình trạng của mặt tiếp xúc.

D. phụ thuộc vào áp lực.

Đáp án đúng là: C

Hệ số ma sát trượt μ phụ thuộc vào vật liệu và tình trạng của hai bề mặt tiếp xúc.

Bài 4. Một vật trượt có ma sát trên một mặt tiếp xúc nằm ngang. Nếu diện tích tiếp xúc của vật đó giảm 3 lần thì độ lớn lực ma sát trượt giữa vật và mặt tiếp xúc sẽ

A. giảm 3 lần.

B. tăng 3 lần.

C. giảm 6 lần.

D. không thay đổi.

Đáp án đúng là: D

Hệ số ma sát trượt μ phụ thuộc vào vật liệu và tình trạng của hai bề mặt tiếp xúc, μ không phụ thuộc vào diện tích tiếp xúc giữa hai vật nên khi diện tích tiếp xúc tăng lên hay giảm đi thì μ vẫn không thay đổi.

Bài 5. Đặc điểm nào sau đây đúng với lực ma sát trượt?

A. Luôn xuất hiện ở mặt tiếp xúc và có hướng ngược với hướng chuyển động tương đối giữa các vật.

B. Xuất hiện khi vật chịu tác dụng của ngoại lực nhưng nó vẫn đứng yên.

C. Xuất hiện khi vật bị biến dạng.

D. Xuất hiện khi vật đặt gần mặt đất.

Đáp án đúng là: A

Lực ma sát trượt là lực tiếp xúc. Lực luôn xuất hiện ở mặt tiếp xúc và có hướng ngược với hướng chuyển động tương đối giữa các vật.

Bài 6.Chọn phát biểu đúng?

A. Lực ma sát xuất hiện thành từng cặp trực đối đặt vào hai vật tiếp xúc.

B. Lực ma sát luôn có hại.

C. Hệ số ma sát trượt phụ thuộc diện tích tiếp xúc.

D. Lực ma sát luôn cản trở chuyển động của vật.

Đáp án đúng là: A

Lực ma sát trượt là lực tiếp xúc. Lực luôn xuất hiện ở mặt tiếp xúc và có hướng ngược với hướng chuyển động tương đối giữa các vật.

Theo định luật III Newton: Khi vật A trượt trên vật B thì nó chịu tác dụng của lực ma sát trượt, khi đó B cũng đang trượt tương đối trên A nên B cũng chịu tác dụng của lực ma sát trượt, hai lực này là hai lực trực đối.

Lực ma sát có lợi hay có hại tùy thuộc vào từng tình huống cụ thể.

Bài 7. Khi vận tải gạo từ dưới đất lên trên container người ta sử dụng băng chuyền như hình vẽ, lực nào đã giữ cho bao gạo đứng yên trên băng chuyền mà không bị trượt xuống khi đi lên cao?

A. Trọng lực.

B. Phản lực của mặt băng chuyền.

C. Lực ma sát nghỉ.

D. Lực ép của bao gạo lên băng chuyền.

Đáp án đúng là: C

Lực giữ cho bao gạo không bị trượt xuống là lực ma sát nghỉ.

Bài 8:Một vật trượt trên một mặt phẳng, khi tốc độ của vật tăng thì hệ số ma sát giữa vật và mặt phẳng:

A. Không đổi.

B. Giảm xuống.

C. Tăng tỉ lệ với tốc độ của vật.

D. Tăng tỉ lệ với bình phương tốc độ của vật.

Đáp án đúng là: A

Lực ma sát trượt: không phụ thuộc vào diện tích tiếp xúc và tốc độ của vật; mà nó tỉ lệ với lực ép vuông góc giữa các bề mặt và phụ thuộc vào vật liệu cũng như tình trạng của các mặt tiếp xúc. Hệ số ma sát là một đại lượng không đổi, có giá trị khác nhau giữa các vật liệu.

Bài 9:Một khối gỗ nằm yên trên mặt bàn nằm ngang. Nếu nâng chậm một đầu bàn lên thì trong giai đoạn vật chưa trượt:

A. Lực ép vuông góc của vật lên mặt phẳng nghiêng sẽ tăng.

B. Lực ma sát nghỉ không thay đổi.

C. Lực ma sát nghỉ tăng lên.

D. Hệ số ma sát sẽ tăng lên.

Đáp án đúng là: C

Khi khối gỗ nằm yên trên mặt bàn nằm ngang, lực ma sát nghỉ có giá trị bằng 0. Tổng hợp các lực tác dụng lên vật bằng 0. Khi nâng chậm một đầu bàn lên, vật có xu hướng trượt theo mặt phẳng nghiêng, do đó lực ma sát nghỉ tăng lên để ngăn lại sự trượt đó.

Bài 10: Chọn đáp án sai. Nêu một số ứng dụng của lực ma sát trong đời sống.

A. lực ma sát xuất hiện khi ta mài dao.

B. lực ma sát xuất hiện trong ổ bi của trục máy khi hoạt động.

C. lực ma sát xuất hiện khi hành lí di chuyển trên băng chuyền.

D. lực ma sát xuất hiện trong nồi áp suất giúp ta ninh chín thức ăn.

Đáp án đúng là: D.

A – đúng vì có lực ma sát trượt xuất hiện.

B – đúng vì có lực ma sát lăn xuất hiện.

C – đúng vì có lực ma sát nghỉ xuất hiện.

D - sai

Xem thêm các dạng bài tập Vật Lí 10 hay, chi tiết khác:

• Tính lực căng
• Vận dụng công thức để tính lực ma sát trong các bài toán đơn giản
• Vận dụng hiểu biết về lực cản và lực nâng của chất lưu giải thích hiện tượng
• Bài toán liên quan đến lực đẩy Archimedes
• Bài toán vận dụng các định luật Newton
• Xác định moment lực, ngẫu lực

Để học tốt lớp 10 các môn học sách mới:

• Giải bài tập Lớp 10 Kết nối tri thức
• Giải bài tập Lớp 10 Chân trời sáng tạo
• Giải bài tập Lớp 10 Cánh diều

---