Kiến thức trọng tâm Sinh học 12 Bài 13: Ảnh hưởng của môi trường lên sự biểu hiện của gen

Nhằm mục đích giúp học sinh nắm vững kiến thức môn Sinh học lớp 12 để chuẩn bị cho kì thi THPT Quốc gia năm 2021, VietJack biên soạn Sinh học 12 Bài 13: Ảnh hưởng của môi trường lên sự biểu hiện của gen theo bài học đầy đủ, chi tiết nội dung lý thuyết, câu hỏi trắc nghiệm và giải các bài tập trong sgk Sinh học 12.

A. Lý thuyết bài học

I. MỐI QUAN HỆ GIỮA GEN VÀ TÍNH TRẠNG.

- Mối quan hệ giữa gen và tính trạng:

Bài 13: Ảnh hưởng của môi trường lên sự biểu hiện của gen

- Sự biểu hiện của gen qua nhiều bước nên chịu sự chi phối của nhiều yếu tố môi trường bên trong và bên ngoài cơ thể.

II. SỰ TƯƠNG TÁC GIỮA KIỂU GEN VÀ MÔI TRƯỜNG.

- Nhiều yếu tố môi trường có thể ảnh hưởng đến sự biểu hiện của kiểu gen.

Bài 13: Ảnh hưởng của môi trường lên sự biểu hiện của gen

- Kết luận: Kiểu hình là kết quả của sự tương tác giữa kiểu gen với môi trường cụ thể.

III. MỨC PHẢN ỨNG CỦA KIỂU GEN.

1. Khái niệm: Tập hợp các kiểu hình của cùng một kiểu gen tương ứng với các môi trường khác nhau là mức phản ứng của một KG.

VD: Con tắc kè hoa

Bài 13: Ảnh hưởng của môi trường lên sự biểu hiện của gen

Tập hợp các kiểu hình trên của một con tắc kè (một kiểu gen) tương ứng với các chế độ môi trường được gọi là mức phản ứng.

- Mức phản ứng được chia thành 2 loại:

+ Mức phản ứng rộng: thường là những tính trạng về số lựng như: năng suất sữa, khối lượng, tốc độ sinh trưởng, sản lượng trứng, sữa

+ Mức phản ứng hẹp: là những tính trạng chất lượng.

2. Xác định mức phản ứng của một kiểu gen.

- Tạo ra các cá thể sinh vật có cùng một kiểu gen.

- Đối với cây sinh sản sinh dưỡng cắt cành đồng loạt của cùng một cây đem trồng ở những điều kiện môi trường khác nhau và theo dõi đặc điểm của chúng.

3. Sự mềm dẻo kiểu hình (thường biến)

Bài 13: Ảnh hưởng của môi trường lên sự biểu hiện của gen

- Hiện tượng một kiểu gen có thể thay đổi kiểu hình trước những điều kiện môi trường khác nhau được gọi là sự mềm dẻo kiểu hình (thường biến).

- Sự mềm dẻo kiểu giúp sinh vật thích nghi với những thay đổi của môi trường.

- Mức độ mềm dẻo của kiểu hình phụ thuộc vào kiểu gen.

- Mỗi kiểu gen chỉ có thể điều chỉnh kiểu hình của mình trong một phạm vi nhất định.

B. Câu hỏi trắc nghiệm

Câu 1: Mối quan hệ giữa gen và tính trạng được biểu hiện qua sơ đồ:

Gen (ADN) → tARN → Pôlipeptit → Prôtêin → Tính trạng.
Gen (ADN) → mARN → tARN → Prôtêin → Tính trạng.
Gen (ADN) → mARN → Pôlipeptit → Prôtêin → Tính trạng.
Gen (ADN) → mARN → tARN → Pôlipeptit → Tính trạng.

Đáp án:

Mối quan hệ giữa gen và tính trạng là Gen (ADN) → mARN → Pôlipeptit → Prôtêin → Tính trạng

Theo trình tự truyền thông tin di truyền từ gen biểu hiện thành tính trạng.

Đáp án cần chọn là: C

Câu 2: Mối quan hệ từ gen đến tính trạng được truyền thông qua:

ARN, Pôlipeptit, Prôtêin.
mARN, tARN, Prôtêin
mARN, tARN, Pôlipeptit.
mARN, Pôlipeptit, Prôtêin.

Đáp án:

Mối quan hệ giữa gen và tính trạng là Gen (ADN) → mARN → Pôlipeptit → Prôtêin → Tính trạng

Theo trình tự truyền thông tin di truyền từ gen biểu hiện thành tính trạng.

Đáp án cần chọn là: D

Câu 3: Phát biểu nào sau đây là sai khi nói về mối quan hệ giữa kiểu gen, môi trường sống và kiểu hình?

Kiểu hình chỉ phụ thuộc vào kiểu gen mà không chịu ảnh hưởng của các yếu tố môi trường.
Kiểu gen quy định khả năng phản ứng của cơ thể trước môi trường.
Bố mẹ không truyền cho con những tính trạng đã hình thành sẵn mà truyền một kiểu gen.
Kiểu hình là kết quả tương tác giữa kiểu gen và môi trường.

Đáp án:

Kiểu hình được biểu hiện ra phụ thuộc vào sự tương tác giữa kiểu gen và môi trường.

Đáp án cần chọn là: A

Câu 4: Kiểu hình của cơ thể là kết quả của

Quá trình phát sinh đột biến.
Sự truyền đạt những tính trạng của bố mẹ cho con cái.
Sự tương tác giữa kiểu gen với môi trường.
Sự phát sinh các biến dị tổ hợp.

Đáp án:

Kiểu hình được biểu hiện ra phụ thuộc vào sự tương tác giữa kiểu gen và môi trường

Đáp án cần chọn là: C

Câu 5: Thỏ Himalaya bình thường có lông trắng, riêng chòm tai, chóp đuôi, đầu bàn chân và mõm màu đen. Nếu cạo ít lông trắng ở lưng rồi chườm nước đá vào đó liên tục thì:

Lông mọc lại ở đó có màu trắng.
Lông mọc lại ở đó có màu đen.
Lông ở đó không mọc lại nữa.
Lông mọc lại đổi màu khác.

Đáp án:

Ở thỏ Himalaya bình thường, các vị trí tiếp xúc với nhiệt độ thấp sẽ mọc ra màu lông đen do có khả năng tổng hợp được sắc tố melanin. Tính trạng màu lông của thỏ chịu ảnh hưởng bởi nhiệt độ môi trường, nếu cạo ít lông trắng ở lưng rồi chườm nước đá vào đó liên tục thì lông mọc ở đó lại có màu đen.

Đáp án cần chọn là: B

Câu 6: Nhiệt độ cao ảnh hưởng đến sự biểu hiện của gen tổng hợp mêlanin tạo màu lông ở giống thỏ Himalaya như thế nào theo cơ chế sinh hoá?

Nhiệt độ cao làm gen tổng hợp mêlanin ở phần thân bị đột biến nên không tạo được mêlanin, làm lông ở thân có màu trắng.
Nhiệt độ cao làm biến tính enzim điều hoà tổng hợp mêlanin, nên các tế bào ở phần thân không có khả năng tổng hợp mêlanin làm lông trắng
Nhiệt độ cao làm gen tổng hợp mêlanin hoạt động, nên các tế bào ở phần thân tổng hợp được mêlanin làm lông có màu trắng.
Nhiệt độ cao làm gen tổng hợp mêlanin không hoạt động, nên các tế bào ở phần thân không có khả năng tổng hợp mêlanin làm lông trắng.

Đáp án:

Nhiệt độ cao làm biến tính enzim điều hoà tổng hợp mêlanin, nên các tế bào ở phần thân không có khả năng tổng hợp mêlanin làm lông trắng.

Đáp án cần chọn là: B

Câu 7: Bệnh phêninkêtô niệu ở người do đột biến gen lặn nằm trên nhiễm sắc thể thường. Người mắc bệnh có thể biểu hiện ở nhiều mức độ năng nhẹ khác nhau phụ thuộc trực tiếp vào

Hàm lượng phêninalanin có trong máu.
Hàm lượng phêninalanin có trong khẩu phần ăn.
Khả năng chuyển hoá phêninalanin thành tirôxin.
Khả năng thích ứng của tế bào thần kinh não.

Đáp án:

Người mắc bệnh có thể biểu hiện ở nhiều mức độ năng nhẹ khác nhau phụ thuộc trực tiếp vào hàm lượng phêninalanin có trong máu.

Đáp án cần chọn là: A

Câu 8: Các cây hoa cẩm tú cầu mặc dù có cùng một kiểu gen nhưng màu hoa có thể biểu hiện ở các dạng trung gian khác nhau giữa tím và đỏ tùy thuộc vào

Hàm lượng phân bón
Nhiệt độ môi trường
Độ pH của đất
Chế độ ánh sáng của môi trường.

Đáp án:

Màu sắc hoa của cây hoa cẩm tú cầu phụ thuộc vào độ pH của đất

Đáp án cần chọn là: C

Câu 9: Chọn câu đúng trong các phát biểu sau

Cùng một kiểu gen có khi kiểu hình khác nhau
Kiểu gen như nhau chắc chắn có kiểu hình như nhau
Kiểu hình như nhau bao giờ cũng có cùng kiểu gen
Cùng một kiểu hình chỉ có một kiểu gen

Đáp án:

Cùng một kiểu gen nhưng sống ở môi trường khác nhau thì sự tương tác giữa KG và môi trường có thể tạo ra kiểu hình khác nhau.

Đáp án cần chọn là: A

Câu 10: Khẳng định nào dưới đây không đúng?

Kiểu gen quy định khả năng phản ứng của cơ thể trước điều kiện môi trường
Kiểu hình của một cơ thể không chỉ phụ thuộc vào kiểu gen mà còn phụ thuộc vào môi trường.
Bố mẹ truyền đạt cho con kiểu gen và những tính trạng đã hình thành sẵn.
Mức phản ứng là tập hợp các kiểu hình của cùng một kiểu gen tương ứng với các môi trường khác nhau.

Đáp án:

Khẳng định không đúng là C

Bố mẹ chỉ truyền đạt cho con kiểu gen – thông qua quá trình giảm phân và hình thành hợp tử

Đáp án cần chọn là: C

Câu 11: Thường biến là những biến đổi về

Cấu trúc di truyền.
Kiểu hình của cùng một kiểu gen.
Bộ nhiễm sắc thể.
Một số tính trạng.

Đáp án:

Thường biến là những biến đổi về kiểu hình của cùng một kiểu gen.

Đáp án cần chọn là: B

Câu 12: Thường biến là những biến đổi

đồng loạt, không xác định, không di truyền.
đồng loạt, xác định, một số trường hợp di truyền.
đồng loạt, xác định, không di truyền.
riêng lẻ, không xác định, di truyền

Đáp án:

Thường biến là loại biến dị đồng loạt theo một hướng xác định (phù hợp với ngọai cảnh tác động) đối với 1 nhóm cá thể cùng KG, cùng điều kiện sống.

Thường biến không do những biến đổi của KG nên không di truyền.

Đáp án cần chọn là: C

Câu 13: Cho 1 số hiện tượng biến dị sau ở sinh vật thường gặp trong tự nhiên:

1. Lúa lùn, cứng, có khả năng chịu được gió mạnh.

2. Bàng và xoan rụng lá vào mùa đông.

3. Cây ngô bị bạch tạng.

4. Cây hoa anh thảo đỏ thuần chủng khi trồng ở 350C thì ra hoa màu trắng.

Những biến dị thường biến là:

1, 2
1, 3
2, 3
2, 4

Đáp án:

Hiện tượng thường biến là hiện tượng cơ thể sinh vật có những biến đổi nhất định khi điều kiện môi trường thay đổi.

→ Hiện tượng 2 và 4

Đáp án cần chọn là: D

Câu 14: Ví dụ nào sau đây không phải là thường biến?

Sâu xanh ăn rau có màu xanh như lá rau.
Cây rau mác chuyển từ môi trường trên cạn xuống môi trường nước thì có thêm lá hình bán dài.
Con tắc kè hoa đổi màu theo nền môi trường.
Một số loài thú ở xứ lạnh về mùa đông có bộ lông dày màu trắng, về mùa hè lông thưa hơn và chuyển sang màu vàng hoặc xám.

Đáp án:

Sâu xanh ăn rau có màu xanh như lá rau không phải là hiện tượng thường biến.

Đáp án cần chọn là: A

Câu 15: Điều không đúng về điểm khác biệt giữa thường biến và đột biến là: Thường biến thì

Phát sinh do ảnh hưởng của môi trường như khí hậu, thức ăn... thông qua trao đổi chất.
Di truyền được và là nguồn nguyên liệu của chọn giống cũng như tiến hóa.
Biến đổi liên tục, đồng loạt, theo hướng xác định, tương ứng với đều kiện môi trường.
Bảo đảm sự thích nghi của cơ thể trước sự biến đổi của môi trường.

Đáp án:

Đột biến di truyền được và là nguồn nguyên liệu của chọn giống cũng như tiến hóa còn thường biến thì không di truyền được.

Đáp án cần chọn là: B

Câu 16: Cho những nhận xét về thường biến và đột biến:

1. Thường biến là những biến dị kiểu hình còn đột biến là các biến đổi về kiểu gen.

2. Thường biến phát sinh trong quá trình phát triển cá thể còn hầu hết đột biến phát sinh trong quá trình sinh sản.

3. Thường biến xuất hiện do tác động của môi trường còn đột biến không chịu ảnh hưởng của môi trường.

4. Thường biến là biến dị không di truyền còn đột biến là những biến dị di truyền.

5. Thường biến thường đồng loạt, đinh hướng còn đột biến xuất hiện cá thể, theo hướng không xác định.

Có bao nhiêu nhận xét đúng về đặc điểm khác nhau giữa thường biến và đột biến.

Đáp án:

Các nhận xét đúng là: (1), (5)

Ý (2) sai vì: nhiều đột biến phát sinh ở tế bào sôma trong quá trình phát triển của cá thể

Ý (3) sai vì đột biến cũng chịu tác động của môi trường.

Ý (4) sai vì: chỉ những đột biến phát sinh ở trong quá trình sinh sản mới có thể di truyền cho đời sau.

Đáp án cần chọn là: D

Câu 17: Các cây hoa cẩm tú cầu mặc dù có cùng một kiểu gen nhưng màu hoa có thể biểu hiện ở các dạng trung gian khác nhau giữa màu tím và đỏ tùy thuộc vào độ pH của đất. Có bao nhiêu phát biểu dưới đây là đúng khi nói về hiện tượng trên?

(1) Màu hoa cẩm tú cầu có thể biểu hiện ở các dạng trung gian khác nhau giữa màu tím và đỏ gọi là sự mềm dẻo kiểu hình.

(2) Sự biểu hiện màu hoa khác nhau là do sự tác động cộng gộp.

(3) Tập hợp các màu sắc khác nhau của hoa cẩm tú cầu tương ứng với từng môi trường khác nhau được gọi là mức phản ứng.

(4) Sự thay đổi độ pH của đất đã làm biến đổi kiểu gen các cây hoa cẩm tú cầu dẫn đến sự thay đổi kiểu hình.

Đáp án:

(1), (3) đúng

(2) sai vì sự biểu hiện màu hoa phụ thuộc pH của đất, không phải do tương tác cộng gộp

(4) sai vì KG của cây không bị biến đổi, sự thay đổi kiểu hình là do KG tương tác với các môi trường khác nhau tạo thành.

Đáp án cần chọn là: C

Câu 18: Các cây hoa cẩm tú cầu mặc dù có cùng một kiểu gen nhưng màu hoa có thể biểu hiện ở các dạng trung gian khác nhau giữa màu tím và đỏ tùy thuộc vào độ pH của đất. Có bao nhiêu phát biểu dưới đây là đúng khi nói về hiện tượng trên?

(1) Màu hoa cẩm tú cầu có thể biểu hiện ở các dạng trung gian khác nhau giữa màu tím và đỏ gọi là sự mềm dẻo kiểu hình.

(2) Vì kiểu gen bị biến đổi nên kiểu hình của nó cũng thay đổi theo.

(3) Màu của hoa không phụ thuộc môi trường.

(4) Tính trạng do gen tương tác cộng gộp.

Đáp án:

(1) đúng

(2), (3), (4) sai vì sự biểu hiện màu hoa phụ thuộc pH của đất (phụ thuộc vào môi trường), không phải do tương tác cộng gộp (không phải do kiểu gen).

Đáp án cần chọn là: D

Câu 19: Mức phản ứng của một kiểu gen được xác định bằng

Số cá thể có cùng một kiểu gen đó.
Số alen có thể có trong kiểu gen đó.
Số kiểu gen có thể biến đổi từ kiểu gen đó
Số kiểu hình có thể có của kiểu gen đó.

Đáp án:

Mức phản ứng của một kiểu gen được xác định bằng Số kiểu hình có thể có của kiểu gen đó.

Đáp án cần chọn là: D

Câu 20: Một giống lúa được trồng bởi những gia đình nông dân khác nhau thì cho năng suất khác nhau: 3 tạ/sào; 2,5 tạ/sào; 2,3 tạ/sào; 1,5 tạ/sào/... Tập hợp các kiểu hình năng suất của giống lúa này được gọi là

Thường biến
Sự mềm dẻo kiểu hình
Hệ số di truyền
Mức phản ứng

Đáp án:

Tập hợp các kiểu hình của một kiểu gen trong các môi trường khác nhau được gọi là mức phản ứng.

Đáp án cần chọn là: D

C. Giải bài tập sgk

Xem thêm các bài học Sinh học lớp 12 đầy đủ, chi tiết khác:

Sách VietJack thi THPT quốc gia 2024 cho học sinh 2k6:

Săn shopee siêu SALE :

ĐỀ THI, GIÁO ÁN, GÓI THI ONLINE DÀNH CHO GIÁO VIÊN VÀ PHỤ HUYNH LỚP 12

Bộ giáo án, đề thi, bài giảng powerpoint, khóa học dành cho các thầy cô và học sinh lớp 12, đẩy đủ các bộ sách cánh diều, kết nối tri thức, chân trời sáng tạo tại https://tailieugiaovien.com.vn/ . Hỗ trợ zalo VietJack Official