Câu cảm thán - Ngữ văn lớp 8

Câu cảm thán - Ngữ văn lớp 8

Bài giảng: Câu cảm thán - Cô Phạm Lan Anh (Giáo viên VietJack)

A. Củng cố kiến thức cơ bản

1. Đặc điểm hình thức

   - Có các từ cảm thán: ôi, than ôi, hỡi ơi, chao ơi (ôi), trời ơi, thay, biết bao, xiết bao, biết chừng nào…

   - Khi viết, câu cảm thán thường kết thúc bằng dấu chấm than (!)

2. Chức năng:

   - Chức năng dùng để bộc lộ trực tiếp cảm xúc của người nói (người viết): vui, buồn, mừng, giận…

   - Thường xuất hiện trong ngôn ngữ hằng ngày hay ngôn ngữ văn chương.

B. Ví dụ minh họa

   - Trời ơi! Mệt mỏi quá! (Cảm xúc mệt mỏi)

   -Thương thay cho những người nô lệ! (Thương cảm)

   -Hôm nay, đội bóng mình thua. Đau đớn thật! ( Xót xa, đau đớn)

   - U23 đá quá đỉnh (Khen ngợi)

C. VẬN DỤNG LUYỆN TẬP

Bài 1: Hãy đặt câu với các từ cảm thán sau: ôi, than ôi, hỡi ơi, chao ơi (ôi), trời ơi, thay, biết bao, xiết bao, biết chừng nào…

Hướng dẫn làm bài

Từ cảm thán	Câu cảm thán
Ôi	Ôi, hôm nay trời thật đẹp!
Than ôi	Than ôi, mệt mỏi quá!
Hỡi ơi	Hỡi ơi ông trời!
Chao ôi	Chao ôi, bạn ấy xinh thật đấy!
Trời ơi	Trời ơi, sao số tôi khổ thế!
Thay	Thương thay cho những người nghèo khổ!
Biết bao	Quê hương em biết bao tươi đẹp!
Xiết bao	Nhớ mẹ xiết bao!
Biết chừng nào	Biết chừng nào mình mới có tiền!

Bài 2: Tìm câu cảm thán trong các câu sau, chỉ ra đặc điểm hình thức

   a.

Ôi quê hương! Mối tình tha thiết

Cả một đời gắn chặt với quê hương

   b.

Nhóm bếp lửa ấp iu nồng đượm,

Nhóm niềm yêu thương, khoai sắn ngọt bùi,

Nhóm niềm xôi gạo mới, sẻ chung vui,

Nhóm dậy cả những tâm tình tuổi nhỏ...

Ôi kỳ lạ và thiêng liêng – bếp lửa!

( Bếp lửa – Bằng Việt )

   c. Than ôi! Thời oanh liệt nay còn đâu? ( Nhớ rừng – Thế Lữ )

   d. Phỏng thử có thằng chim cắt nó nhòm thấy, nó tưởng mồi, nó mổ cho một phát, nhất định trúng giữa lưng chú, thì chú có mà đi đời! Ôi thôi, chú mày ơi! Chú mày có lớn mà chẳng có khôn.

   e. Con này gớm thật!

   g. Khốn nạn! Nhà cháu đã không có, dẫu ông chửi mắng cũng đến thế thôi.

   h. Ha ha! Một lưỡi gươm!

   i. Đồ ngu! Ngốc sao ngốc thế! Đòi một cái nhà thôi à? Trời! Đi tìm ngay con cá và bảo nó rằng tao không muốn làm một mụ nông dân quèn, tao muốn làm một bà nhất phẩm phu nhân kia.

   j. Cứ nghĩ thầy sắp ra đi và tôi không còn được gặp thầy nữa, là tôi quên cả những lúc thầy phạt, thầy vụt thước kẻ. Tội nghiệp thầy!

Hướng dẫn làm bài

Câu cảm thán	Đặc điểm hình thức
Ôi quê hương!	- Có dấu (!) cuối câu - Có từ cảm thán: Ôi
Ôi kỳ lạ và thiêng liêng – bếp lửa!	- Có dấu (!) cuối câu - Có từ cảm thán: Ôi
Than ôi!	- Có dấu (!) cuối câu - Có từ cảm thán: Than ôi
Ôi thôi, chú mày ơi! Chú mày có lớn mà chẳng có khôn.	- Có dấu (!) , (.) cuối câu - Có từ cảm thán: ôi (Thái độ khinh thường Dế Choắt)
Con này gớm thật!	- Có dấu (!) cuối câu - Có từ cảm thán: Thật
Khốn nạn!	- Có dấu (!) cuối câu - Bộc lộ cảm xúc: Uất ức
Ha ha! Một lưỡi gươm!	- Có dấu (!) cuối câu - Bộc lộ cảm xúc: sung sướng
Đồ ngu! Ngốc sao ngốc thế!	- Có dấu (!) cuối câu - Bộc lộ cảm xúc: Mắng chửi
Tội nghiệp thầy!	- Có dấu (!) cuối câu - Bộc lộ cảm xúc: Lòng thương

Bài 3: Chỉ ra các cảm xúc mà mỗi câu cảm thán dưới đây biểu thị.

   a- Than ôi cũng một kiếp người

   Sống nhờ hàng xứ, thác vùi đường quan.

(Văn chiêu hồn, Nguyễn Du)

   b- Thương thay thân phận con rùa

   Lên đình cõng hạc, xuống chùa đội bia.

   c, Tình yêu quê hương của Tế Hanh thật đằm thắm biết bao!

   d- Hỡi ơi, súng giặc đất rền lòng dân trời tỏ.

(Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc, Nguyễn Đình Chiều)

   e - Thiêng liêng thay tiếng gọi của Bác Hồ ! ( Tố Hữu )

   f - Ôi , quê mẹ nơi nào cũng đẹp , nơi nào cũng rực rỡ chiến tích kì công !

   g- Ôi , buổi trưa nay tuyệt trần nắng đẹp ! ( Tố Hữu )

   h - Mệt ơi là mệt !

Hướng dẫn làm bài

   a. Thương cảm cho những kiếp người khổ sở

   b. Thương cảm cho thân phận con rùa (ý nói về những con người khổ sở ngày xưa)

   c. Ca ngợi tình yêu quê hương của Tế Hanh

   d. Thái độ uất ức về các cuộc khởi nghĩa

   e. Ca ngợi Bác

   f. Ca ngợi quê mẹ

   g. Bộc lộ cảm xúc ngợi ca thời tiết buổi trưa

   h. Bộc lộ cảm xúc mệt mỏi

Bài 4: Viết 5 câu cảm thán cho 5 chủ đề sau:

   - Cảm xúc trước nội dung một bộ phim hay.

   - Nhìn thấy một cảnh tượng thương tâm.

   - Được điểm mười

   - Bị điểm kém

   - Nhìn thấy con vật lạ

Hướng dẫn làm bài

Yêu cầu	Câu cảm thán
Cảm xúc trước nội dung một bộ phim hay	Ôi, bộ phim này hay thật đấy!
Nhìn thấy một cảnh tượng thương tâm	Khổ thân họ!
Được điểm mười	Thật tuyệt vời! Hôm nay, em được điểm 10 môn Toán.
Bị điểm kém	Buồn ghê gớm! Sao mình lại bị điểm kém thế này?
Nhìn thấy con vật lạ	Trời ơi! Con gì đây?

Xem thêm các bài viết về Lý thuyết Tiếng Việt, Tập làm văn lớp 8 hay khác:

• Câu trần thuật
• Câu phủ định
• Hành động nói
• Hành động nói tiếp theo
• Ôn tập về luận điểm

Xem thêm các loạt bài Để học tốt Ngữ văn 8 hay khác:

• Soạn Văn 8
• Soạn Văn 8 (bản ngắn nhất)
• Soạn Văn lớp 8 (cực ngắn)
• Văn mẫu lớp 8
• Tác giả - Tác phẩm Văn 8
• Tài liệu Ngữ văn 8 phần Tiếng Việt - Tập làm văn
• 1000 câu trắc nghiệm Ngữ văn 8
• Giải vở bài tập Ngữ văn 8
• Top 55 Đề thi Ngữ Văn 8 có đáp án

---