Hội thoại (tiếp theo) - Ngữ văn lớp 8

Hội thoại (tiếp theo) - Ngữ văn lớp 8

A.Củng cố kiến thức cơ bản: Lượt lời trong hội thoại

1. Định nghĩa: Trong hội thoại, ai cũng được nói. Mỗi lần có một người tham gia hội thoại nói được gọi là một lượt lời.

2. Chú ý:

   - Để giữ lịch sự, cần tôn trọng lượt lời của người khác, tránh nói tranh lượt lời, cắt lời hoặc chêm vào lời người khác.

   - Nhiều khi, im lặng khi đến lượt lời của mình cũng là một cách biểu thị thái độ.

B. củng cố

1. Đọc đoạn trích sau và cho biết mỗi nhân vật nói bao nhiêu lượt lời?

   Hôm sau lão Hạc sang nhà tôi. Vừa thấy tôi, lão báo ngay:

   - Cậu Vàng đi đời rồi, ông giáo ạ!

   - Cụ bán rồi?

   - Bán rồi? Họ vừa bắt xong.

   …Tôi hỏi cho có chuyện:

   - Thế nó cho bắt à?

   - Khốn nạn... Ông giáo ơi! Nó có biết gì đâu! Nó thấy tôi gọi về thì chạy ngay về, vẫy đuôi mừng. Tôi cho nó ăn cơm. Nó đang ăn thì thằng Mục nấp trong nhà, ngay đằng sau nó, tóm lấy hai cẳng sau nó dốc ngược nó lên. Cứ thế là thằng Mục với thằng Xiên, hai thằng chúng nó chỉ loay hoay một lúc đã trói chặt cả bốn chân nó lại. Bấy giờ cu cậu mới biết là cu cậu chết! Này! Ông giáo ạ! Cái giống nó cũng khôn! Nó cứ làm in như nó trách tôi; nó kêu ư ử, nhìn tôi như muốn bảo tôi rằng: “A! Lão già tệ lắm! Tôi ăn ở với lão như thế mà lão xử với tôi như thế này?”. Thì ra tôi già bằng này tuổi đầu rồi còn đánh lừa một con chó, nó không ngờ tôi nỡ tâm lừa nó!

   Tôi an ủi lão:

   - Cụ cứ tưởng thế đấy chứ nó chả hiểu đâu! Vả lại ai nuôi chó mà chả bán hay giết thịt? Ta giết nó chính là hóa kiếp cho nó đấy, hóa kiếp để cho nó làm kiếp khác.

   Lão chua chát bảo:

   - Ông giáo nói phải! Kiếp con chó là kiếp khổ thì ta hóa kiếp cho nó để nó làm kiếp người, may ra có sung sướng hơn một chút... kiếp người như kiếp tôi chẳng hạn!...

   Tôi bùi ngùi nhìn lão bảo:

   - Kiếp ai cũng thế thôi, cụ ạ! Cụ tưởng tôi sung sướng hơn chăng?

   - Thế thì không biết nếu kiếp người cũng khổ nốt thì ta nên làm gì cho thật sướng?

   Lão cười và ho sòng sọc. Tôi nắm lấy cái vai gầy của lão, ôn tồn bảo:

   - Chẳng kiếp gì sung sướng thật, nhưng có cái này là sung sướng: Bây giờ cụ ngồi xuống phản này chơi, tôi đi luộc mấy củ khoai lang, nấu một ấm nước chè tươi thật đặc; ông con mình ăn khoai, uống nước chè, rồi hút thuốc lào... Thế là sướng.

   - Vâng! Ông giáo dạy phải! Đối với chúng mình thì thế là sung sướng.

Hướng dẫn làm bài

   Ông giáo nói: 5 lượt lời

   Lão Hạc nói: 6 lượt lời

   ⇒ Họ tôn trọng nhau và quan tâm lẫn nhau.

2. Em hãy chỉ ra sự vi phạm về lượt lời trong đoạn hội thoại sau. Dấu hiệu nào cho thấy điều đó?

   a. -Đê vỡ rồi! Đê vỡ rồi, thời ông cách cổ chúng mày, thời ông bỏ tù chúng mày! Có biết không? Lính đâu? Sao bay dám để cho nó chạy xồng xộc vào đây như vậy? Không còn phép tắt gì nữa à?

   - Dạ, bẩm.

   - Đuổi cổ nó ra!

   b. Dế choắt nhìn tôi mà rằng:

   - Anh đã nghĩ thương em như thế thì hay là anh đào giúp cho em một cái ngách sang bên nhà anh phòng khi tắt lửa tối đèn có đứa nào đến bắt nạt thì em chạy sang...

   Chưa nghe hết câu tôi đã hếch răng, xì một hơi rõ dài rồi, với điệu bộ khinh khỉnh, tôi mắng:

   - Hức! Thông ngách sang nhà ta? Dễ nghe nhỉ! Chú mày hôi như cú mèo thế này, ta làm sao chịu được. Thôi im cái điệu hát mưa dầm sụt sùi ấy đi. Ðào tổ nông thì cho chết!

Hướng dẫn làm bài

   a. Quan lớn vi phạm lượt lời: Hỏi nhiều câu (4 câu) nhưng không để người nghe (binh lính, người nhà quê) trả lời. Cho thấy sự thiếu tôn trọng trong giao tiếp, sự trịch thượng, cậy quyền uy ra dọa dẫm kẻ bên dưới và sự thờ ơ, vô trách nhiệm của quan phụ mẫu với dân chúng.

   b. Dế Choắt chưa nói hết câu thì Dế Mèn đã cắt ngang. Cho thấy sự thiếu tôn trọng. Dấu hiệu dựa vào dấu ba chấm “…” cuối lời nói của Dế Choắt.

   Đồng thời thể hiện thái độ của Dế Mèn khi trò chuyện với Dế Choắt: không biết lắng nghe người khác, thiếu sự bình tĩnh khi giao tiếp

Xem thêm các bài viết về Lý thuyết Tiếng Việt, Tập làm văn lớp 8 hay khác:

• Luyện tập: đưa yếu tố biểu cảm vào bài văn nghị luận
• Lựa chọn trật tự từ trong câu
• Tìm hiểu các yếu tố tự sự và miêu tả trong văn nghị luận
• Chữa lỗi diễn đạt
• Ôn tập và kiểm tra phần tiếng việt

Xem thêm các loạt bài Để học tốt Ngữ văn 8 hay khác:

• Soạn Văn 8
• Soạn Văn 8 (bản ngắn nhất)
• Soạn Văn lớp 8 (cực ngắn)
• Văn mẫu lớp 8
• Tác giả - Tác phẩm Văn 8
• Tài liệu Ngữ văn 8 phần Tiếng Việt - Tập làm văn
• 1000 câu trắc nghiệm Ngữ văn 8
• Giải vở bài tập Ngữ văn 8
• Top 55 Đề thi Ngữ Văn 8 có đáp án

---