Soạn bài Viết văn bản thuyết minh giải thích một hiện tượng tự nhiên - ngắn nhất Cánh diều

Soạn bài Viết văn bản thuyết minh giải thích một hiện tượng tự nhiên trang 74, 75, 76, 77 ngắn nhất mà vẫn đủ ý được biên soạn bám sát sách Ngữ văn lớp 8 Cánh diều giúp học sinh soạn văn 8 dễ dàng hơn.

Soạn bài Viết văn bản thuyết minh giải thích một hiện tượng tự nhiên - ngắn nhất Cánh diều

1. Định hướng

1.1. Văn bản thuyết minh giải thích một hiện tượng tự nhiên là loại văn bản thông tin nhằm giới thiệu những hiểu biết khoa học cơ bản về hiện tượng đó. Nội dung chính của loại văn bản này thường tập trung vào một số thông tin chính như: Đó là hiện tượng gì? Biểu hiện như thế nào? Vì sao có hiện tượng này? Những tác dụng hoặc tác hại của hiện tượng thiên nhiên ấy là gì?...Tận dụng hoặc phòng chống, khắc phục tác động của hiện tượng đó như thế nào? Các văn bản Sao băng, Nước biển dâng: bài toán khó cần giải trong thế kỉ XXI hoặc Lũ lụt là gì? – Nguyên nhân và tác hại trong phần đọc hiểu của bài học này đều là văn bản thông tin giải thích một hiện tượng tự nhiên.

1.2. Để viết được bài thuyết minh giải thích một hiện tượng tự nhiên, các em cần chú ý:

- Xác định hiện tượng tự nhiên cần giới thiệu, giải thích. Lưu ý chọn những hiện tượng tự nhiên gần gũi với cuộc sống, hấp dẫn và phù hợp với trình độ hiểu biết của lứa tuổi,…

- Tìm hiểu về hiện tượng tự nhiên đã xác định thông qua sách, báo, tài liệu khoa học, Internet; đặc biệt, cần vận dụng các hiểu hiết từ những môn học khác như: Khoa học tự nhiên, Lịch sử và Địa lí,…

- Dựa vào thông tin thu được từ các tài liệu tin cậy, tổng hợp thành bài viết của cá nhân. Những thông tin, số liệu và nội dung dẫn nguyên văn cần ghi rõ nguồn trích và có thể nêu tên các tài liệu đã tham khảo ở cuối văn bản.

- Tìm ý và lập dàn ý cho bài thuyết minh giải thích một hiện tượng tự nhiên.

2. Thực hành

2.1. Thực hành viết theo các bước

Đề bài: Giới thiệu hiện tượng núi lửa.

a) Chuẩn bị

- Đọc kĩ và tìm hiểu đề để biết các thông tin chính trước khi viết:

+ Trọng tâm cần làm rõ: khái niệm núi lửa, phân loại, nguyên nhân, tác hại và lợi ích của núi lửa.

+ Kiểu văn bản chính: thuyết minh giải thích về một hiện tượng tự nhiên.

+ Phạm vi bằng chứng cần huy động: kiến thức địa lí và những hiểu biết xung quanh hiện tượng núi lửa.

*Tìm hiểu bài mẫu: trang 75 sgk Ngữ Văn lớp 8 Tập 1 – Cánh diều

b) Tìm ý và lập dàn ý

- Tìm ý: Từ yêu cầu nội dung của văn bản thuyết minh đã nêu trong mục

a) Chuẩn bị, các em có thể đặt ra một số câu hỏi để tìm ý cho bài thuyết minh như:

+ Núi lửa là gì?

→ Núi lửa là một vết đứt gãy trên lớp vỏ của một hành tinh, như là Trái Đất cho phép dung nham, tro núi lửa, và khí thoát ra từ một lò mắc ma ở dưới bề mặt.

+ Có những loại núi lửa nào?

→ Dựa vào hình dáng, có 2 loại: núi lửa hình chóp và núi lửa hình khiên.

Dựa vào dạng thức hoạt động, có 3 loại: núi lửa thức, núi lửa ngủ, núi lửa chết.

+ Vì sao có hiện tượng núi lửa phun trào?

→ Đá nóng chảy liên tục được đẩy lên phía trên và kết quả là những ngọn núi liên tục tăng về độ cao. Khi áp lực của các dòng chảy mắc ma phun trào lên trên qua miệng núi thì gây ra hiện tượng núi lửa phun trào.

+ Núi lửa phun trào mang lại những lợi ích và tác hại gì?

→ Lợi ích: mỏ khoáng sản phong phú, năng lượng địa nhiệt, đất đai tơi xốp, màu mỡ.

Tác hại: Gây cháy rừng, làm biến đổi môi trường sinh thái, suy giảm tài nguyên sinh học của vùng bị ảnh hưởng, tăng tính nhạy cảm của những thiên tai nguy hiểm như: lũ lụt, lở đất, sói mòn…

- Lập dàn ý: Dựa vào các thông tin về núi lửa đã nêu và các câu hỏi tìm ý để lập dàn ý cho bài viết theo ba phần mở bài, thân bài, kết bài.

c) Viết

Dựa vào dàn ý đã lập và các thông tin về núi lửa đã nêu, viết văn bản thuyết minh giải thích về hiện tượng núi lửa. Trong khi viết, chú ý vận dụng cách viết các đoạn văn quy nạp, diễn dịch và đoạn văn phối hợp.

*Bài viết tham khảo

Núi lửa là gì?

Núi lửa là gì? Khái niệm núi lửa có thể được hiểu một cách đơn giản đó là núi có miệng ở đỉnh, theo thời gian, các chất khoáng trong lòng đất nóng chảy với nhiệt độ và áp suất lớn sẽ bị phun ra ngoài qua miệng núi.

Hiện tượng núi lửa phun trào là một hiện tượng tự nhiên xảy ra trên Trái Đất hoặc ở một hành tinh khác vẫn còn hoạt động địa chấn, các vỏ thạch quyển di chuyển trên lớp chất khoáng nóng chảy.

Nguyên nhân hình thành núi lửa

Núi lửa là gì đã có câu trả lời rõ ràng, vậy, nguyên nhân sinh ra núi lửa là gì? Nhiệt độ bên dưới bề mặt Trái Đất rất nóng, càng xuống sâu trong lòng Trái Đất, nhiệt độ càng tăng lên cao, thậm chí lên đến 6000 độ C, có thể làm tan chảy hầu hết các loại đá cứng.

Khi đá được đun nóng và tan chảy, chúng giãn nở ra, do đó cần nhiều không gian hơn. ở một số khu vực trên Trái Đất, các dãy núi liên tục được nâng cao hơn. Áp suất ở phía dưới nó không lớn nên dòng mắc ma được hình thành. Khi áp lực của các dòng chảy mắc ma cao hơn áp lực tạo bởi lớp đá bên trên, dòng mắc ma phun trào lên trên qua miệng núi và tạo thành núi lửa.

Phân loại núi lửa

Dựa vào hình dáng, có 2 loại: núi lửa hình chóp và núi lửa hình khiên.

Dựa vào dạng thức hoạt động, có 3 loại: núi lửa thức, núi lửa ngủ, núi lửa chết.

Lợi ích núi lửa mang lại

Tạo ra mỏ khoáng sản phong phú

Dung nham mắc ma được phun trào từ trong lòng trái đất có chứa rất nhiều thành phần khoáng sản quý hiếm. Các khoáng sản này có thể là thiếc, bạc, vàng, đồng, đá quý hay thậm chí là kim cương cũng hiện diện trong đá của núi lửa. Khi núi lửa ngừng hoạt động, đây sẽ là địa điểm lý tưởng cho các hoạt động khai thác khoáng sản quy mô lớn, nhỏ.

Mang lại năng lượng địa nhiệt

Hơi nóng trong lòng đất ở miệng núi lửa thường được sử dụng để chạy các tuabin sinh ra điện năng, hoặc được ứng dụng cho nhu cầu sinh hoạt của các hộ gia đình tại địa phương có núi lửa hoạt động.

Giúp cho đất đai tơi xốp màu mỡ

Đá núi lửa chứa một lượng lớn các khoáng chất thiên nhiên, tuy nhiên, phải trải qua hàng ngàn năm, các khối đá này mới bị bể vụn trước tác động của thời tiết, môi trường… để tạo thành những mảnh đất vô cùng trù phú và màu mỡ, giúp ích rất nhiều cho các hoạt động trồng trọt của người nông dân.

Phát triển hoạt động du lịch

Vào nhiều thời điểm trong năm, các ngọn núi lửa đang hoạt động thu hút được hàng triệu du khách đến tham quan, để chờ đón thời khắc được tận mắt chứng kiến những khối tro bụi nóng màu đỏ lửa phun trào được bắn tung lên bầu trời. Những suối nước nóng tự nhiên xung quanh miệng núi lửa cũng có thể trở thành những địa điểm du lịch dưỡng sinh vô cùng thu hút.

Những tác hại của núi lửa hoạt động

Đối với con người

- Những dòng dung nham nóng chảy trên mặt đất, với khối lượng lớn và tốc độ nhanh, phủ kín trên diện rộng có thể gây hủy diệt hoạt toàn các vật thể sống xung quanh miệng núi lửa.

- Làm hư hại các công trình giao thông, thủy lợi… cũng như các tài sản khác do con người xây dựng tạo ra.

Đối với môi trường tự nhiên

- Gây ra hiện tượng cháy rừng, làm biến đổi hoàn toàn môi trường sinh thái, suy giảm tài nguyên sinh học của các vùng bị ảnh hưởng

- Gây ra thảm họa sóng thần

- Gây ra ô nhiễm môi trường.

- Tác động xấu đến khí hậu và tầng ozon.

d) Kiểm tra và chỉnh sửa

Tham khảo các yêu cầu đã nêu ở Bài 1, phần Viết, mục d (trang 32); nội dung kiểm tra đối chiếu với dàn ý đề văn đã làm ở bài này.

2.2. Rèn luyện kĩ năng viết đoạn văn diễn dịch, quy nạp và phối hợp

a) Cách thức

Xem phần Kiến thức ngữ văn về đặc điểm của đoạn văn diễn dịch, quy nạp, phối hợp để vận dụng rèn luyện kĩ năng viết.

b) Bài tập

Với đề văn trên, từ ý khái quát “Núi lửa khi phun trào mang lại nhiều lợi ích”, em hãy hoàn thành các đoạn văn theo ba cách:

- Đoạn văn diễn dịch:

Cách thức	Nội dung cụ thể
Nêu ý khái quát	Núi lửa khi phun trào mang lại nhiều lợi ích.
Phát triển bằng các ý cụ thể	Trước hết, chúng mang lại nguồn mỏ khoáng sản phong phú:… Núi lửa còn mang lại năng lượng địa nhiệt: Hơi nóng từ miệng núi lửa có thể được sử dụng để chạy các tua bin sản sinh ra điện năng… Ngoài ra, tro bụi mà lửa phun trào có thể làm đất đai tơi xốp, màu mỡ,…

*Đoạn văn tham khảo

Núi lửa khi phun trào mang lại nhiều lợi ích tới đời sống con người. Trước hết, chúng mang lại nguồn mỏ khoáng sản phong phú, dồi dào, thúc đẩy nền kính tế khai thác khoáng sản lên cao. Núi lửa còn mang lại năng lượng địa nhiệt: hơi nóng từ miệng núi lửa có thể được sử dụng để chạy các tua bin sản sinh ra điện năng hoặc được ứng dụng cho nhu cầu sinh hoạt của các hộ gia đình và chạy máy nước nóng. Ngoài ra, tro bụi mà lửa phun trào có thể làm đất đai tơi xốp, màu mỡ thích hợp canh tác các sản phẩm nông nghiệp như nho, rau củ quả, cam, chanh, dược thảo, hoa,…

- Đoạn văn quy nạp:

Cách thức	Nội dung cụ thể
Nêu ý khái quát	…
Phát triển bằng các ý cụ thể	Như vậy, núi lửa đã mang lại cho con người nhiều lợi ích.

*Đoạn văn tham khảo

Lợi ích to lớn nhất của núi lửa mang lại ta không thể không kể đến đó là nó đem lại nguồn mỏ khoáng sản phong phú, dồi dào, thúc đẩy nền kính tế khai thác khoáng sản lên cao. Núi lửa còn mang lại năng lượng địa nhiệt: hơi nóng từ miệng núi lửa có thể được sử dụng để chạy các tua bin sản sinh ra điện năng hoặc được ứng dụng cho nhu cầu sinh hoạt của các hộ gia đình và chạy máy nước nóng. Ngoài ra, tro bụi mà lửa phun trào có thể làm đất đai tơi xốp, màu mỡ thích hợp canh tác các sản phẩm nông nghiệp như nho, rau củ quả, cam, chanh, dược thảo, hoa,… Tóm lại, núi lửa khi phun trào mang lại nhiều lợi ích tới đời sống con người.

- Đoạn văn phối hợp

Cách thức	Nội dung cụ thể
Nêu ý khái quát	…
Phát triển bằng các ý cụ thể	…
Tổng hợp các ý cụ thể	Như vậy, núi lửa không chỉ gây ra những tác hại ghê gớm mà chúng còn đem lại cho con người nhiều lợi ích.

*Đoạn văn tham khảo

Trong đời sống ngày này, chúng ta không thể phủ nhận được những lợi ích mà những ngọn núi lửa mang lại. Trước hết, chúng mang lại nguồn mỏ khoáng sản phong phú, dồi dào, thúc đẩy nền kính tế khai thác khoáng sản lên cao. Núi lửa còn mang lại năng lượng địa nhiệt: hơi nóng từ miệng núi lửa có thể được sử dụng để chạy các tua bin sản sinh ra điện năng hoặc được ứng dụng cho nhu cầu sinh hoạt của các hộ gia đình và chạy máy nước nóng. Ngoài ra, tro bụi mà lửa phun trào có thể làm đất đai tơi xốp, màu mỡ thích hợp canh tác các sản phẩm nông nghiệp như nho, rau củ quả, cam, chanh, dược thảo, hoa,… Như vậy, núi lửa không chỉ gây ra những tác hại ghê gớm mà chúng còn đem lại cho con người nhiều lợi ích.

Xem thêm các bài Soạn văn lớp 8 Cánh diều ngắn nhất, hay khác:

• Văn bản kiến nghị về một vấn đề đời sống

• Tóm tắt nội dung thuyết minh giải thích một hiện tượng tự nhiên

• Tự đánh giá: Vì sao chim bồ câu không bị lạc đường?

• Hướng dẫn tự học trang 82

• Kiến thức ngữ văn trang 83

• Đổi tên cho xã

Xem thêm các tài liệu học tốt lớp 8 hay khác:

• Soạn văn 8 Cánh diều (hay nhất)
• Soạn văn 8 Cánh diều (ngắn nhất)
• Giải lớp 8 Cánh diều (các môn học)
• Giải lớp 8 Kết nối tri thức (các môn học)
• Giải lớp 8 Chân trời sáng tạo (các môn học)

---