10+ Phân tích bài Mẹ và quả (điểm cao)

Phân tích bài Mẹ và quả điểm cao, hay nhất được chọn lọc từ những bài văn hay của học sinh trên cả nước giúp bạn có thêm bài văn hay để tham khảo từ đó viết văn hay hơn.

10+ Phân tích bài Mẹ và quả (điểm cao)

Dàn ý Phân tích bài Mẹ và quả

1. Mở bài

- Giới thiệu tác giả Nguyễn Khoa Điềm và bài thơ Mẹ và quả.

- Mẹ và quả là một bài thơ giản dị nhưng mang nhiều tư tưởng nhân văn sâu sắc.

2. Thân bài

- Hai khổ thơ đầu nói đến lòng mong mỏi đợi chờ cũng như công phu khó nhọc của người mẹ khi chăm sóc cây trái trong vườn (Những mùa quả ... thăm lặng mẹ tôi).

+ Những quả bí xanh, quả bầu do công sức của mẹ bao ngày tháng vun trồng.

+ Từ chuyện trồng cây, nhà thơ liên tưởng đến chuyện trồng người.

- Từ chuyện trồng cây chuyển sang chuyện trồng người (khổ thơ cuối). Tác giả ví mình như một thứ quả mà người mẹ đã gieo trồng. Phải cố gắng học tập trau dồi để xứng đáng với tấm lòng người mẹ đã cất công nuôi nấng dạy dỗ, và kì vọng vào tương lai của con mình.

+ Băn khoăn về trách nhiệm của bản thân người con.

+ Lo lắng khi mẹ ngày một già yếu.

- Nhưng sau đó, là nỗi "hoảng sợ" của đứa con:" Tôi hoảng sợ... non xanh": Nỗi "hoảng sợ" đó là sự lo lắng sâu sắc của đứa con. Nó chính là biểu hiện cao của ý thức trách nhiệm phải đền đáp công ơn người đã nuôi nấng dạy dỗ mình. Chữ "mẹ" ở đây có thể hiểu rộng ra là Tổ quốc. Đó là tư tưởng của bài thơ.

3. Kết bài

- Khẳng định lại tư tưởng trong bài thơ Mẹ và quả của Nguyễn Khoa Điềm.

Phân tích bài Mẹ và quả - mẫu 1

Nguyễn Khoa Điềm Một là thuộc thế hệ nhà thơ trưởng thành trong kháng chiến chống Mỹ của dân tộc. Ông có nhiều tác phẩm hay, trong số đó phải kể đến bài thơ Mẹ và quả.

Bài thơ là lời của người con, bày tỏ suy nghĩ, cảm xúc về người mẹ. Người con đã ca ngợi những công lao to lớn của người mẹ. Hình ảnh người mẹ hiện lên với vẻ đẹp đầy giản dị, mộc mạc cũng như tần tảo, vất vả:

“Những mùa quả mẹ tôi hái được
Mẹ vẫn trông vào tay mẹ vun trồng
Những mùa quả lặn rồi lại mọc”

Những câu thơ mở đầu kể về công việc trồng trọt đầy vất vả của người mẹ. Mẹ đã vun trồng cho cây bầu, trái bí thật cẩn thận, để chúng có thể lớn lên đơn hoa kết trái trong biết bao tháng ngày. Tác giả sử dụng biện pháp tu từ so sánh “Những mùa quả lặn rồi lại mọc/Như mặt trời, khi như mặt trăng” nhằm thể hiện rõ điều đó.

Tuy nhiên, bài thơ không chỉ nói về câu chuyện “trồng cây”, mà còn nói về chuyện “trồng người”:

“Lũ chúng tôi từ tay mẹ lớn lên
Còn những bí và bầu thì lớn xuống”

Những đứa con con được mẹ chăm sóc, ngày càng trưởng thành hơn - “lớn lên”. Cũng giống như cây bầu, cây bí được mẹ chăm sóc nên ngày càng phát triển nhưng sẽ là “lớn xuống” - gợi hình ảnh thực tế khi cây bầu, bí được trồng trên giàn nên khi quả phát triển sẽ mọc thẳng xuống. Câu thơ “Chúng mang dáng giọt mồ hôi mặn/Rỏ xuống lòng thầm lặng mẹ tôi” đã cho thấy được tình cảm xúc động, nghẹn ngào về nỗi vất vả, nhọc nhằn của mẹ.

“Và chúng tôi một thứ quả trên đời
Bảy mươi tuổi mẹ mong chờ gặt hái
Tôi hoảng sợ ngày bàn tay mẹ mỏi
Mình vẫn còn một thứ quả non xanh”

Thời gian cứ qua đi, những đứa con ngày càng trưởng thành, còn mẹ ngày càng già đi. Và người còn cảm thấy rằng “mình vẫn còn một thứ quả non xanh”. Nỗi niềm của người con lúc này là sự lo lắng, băn khoăn khi bản thân còn chưa trưởng thành khi để mẹ vẫn phải lo lắng.

Bài thơ “Mẹ và quả” của Nguyễn Khoa Điềm thật giản dị, giàu ý nghĩa và chan chứa tình cảm ngọt ngào, để lại bài học quý giá cho mỗi người.

Phân tích bài Mẹ và quả - mẫu 2

Nguyễn Khoa Điềm là một tác giả có nhiều tác phẩm nổi tiếng. “Mẹ và quả” là một trong những bài thơ hay của ông.

Bài thơ là lời của người con nói với mẹ. Nội dung viết về công lao chăm sóc, nuôi dưỡng của người mẹ thật vĩ đại:

“Những mùa quả mẹ tôi hái được
Mẹ vẫn trông vào tay mẹ vun trồng
Những mùa quả lặn rồi lại mọc
Như mặt trời, khi như mặt trăng”

Mảnh vườn của mẹ cứ vần xoay theo năm tháng mùa màng cho những trái ngọt thơm. Cả cuộc đời của mẹ đã vất vả vun trồng, chăm sóc cây cối ra hoa kết trái. Không chỉ là chuyện “trồng cây”, mà còn cả việc “trồng người”:

“Lũ chúng tôi từ tay mẹ lớn lên
Còn những bí và bầu thì lớn xuống”

Con ngày càng trưởng thành nhờ bàn tay chăm sóc của mẹ. Cũng giống như cây bầu, cây bí mà mẹ trồng đang ngày càng phát triển. Cụm từ “lớn xuống” gợi ra một hình ảnh trong thực tế khi cây bầu, bí được trồng trên giàn nên khi quả phát triển sẽ mọc thẳng xuống. Câu thơ tạo được vế đối giữa “lớn lên” và “lớn xuống” ở cả hai chiều cao và sâu của cuộc đời, của không gian và thời gian đều in dấu của bàn tay mẹ. Đặc biệt, trong sự liên tưởng so sánh giữa “giọt mồ hôi” vất vả của mẹ nuôi ta khôn lớn càng nặng thêm như những quả bầu, quả bí:

"Chúng mang dáng giọt mồ hôi mặn
Rỏ xuống lòng thầm lặng mẹ tôi”

Cây trả công cho người bằng những mùa quả. Và người trồng luôn mong rằng vọng mùa vụ sau sẽ tốt hơn mùa trước. Còn với khu vườn trồng người của mẹ, ngoài chín tháng mười ngày thai nghén khổ đau, mẹ mong từng giờ đứa con của mình tập nói, tập đi những bước đi đầu tiên trong đời.

“Và chúng tôi một thứ quả trên đời
Bảy mươi tuổi mẹ mong chờ gặt hái
Tôi hoảng sợ ngày bàn tay mẹ mỏi
Mình vẫn còn một thứ quả non xanh”

Thời gian qua đi, đứa con ngày càng khôn lớn. Còn mẹ lại càng già đi, thêm tuổi tác. Nhân vật trữ tình đã“hoảng sợ” khi nghĩ mình vẫn còn là “một thứ quả non xanh”, lo lắng rằng bản thân còn chưa trưởng thành.

Bài thơ Mẹ và quả của Nguyễn Khoa Điềm thể hiện được tấm lòng hiếu thảo, cũng như giàu tình yêu thương của người con dành cho mẹ.

Phân tích bài Mẹ và quả - mẫu 3

Đề tài tình mẫu tử vốn rất quen thuộc trong thơ ca. Và Nguyễn Khoa Điềm đã góp vào đó bài thơ Mẹ và quả.

Bài thơ chính là lời của người con, nói về công lao chăm sóc, nuôi dưỡng của mẹ. Hình ảnh người mẹ được hiện lên qua lời kể của người con với vẻ đẹp tần tảo, đảm đang:

“Những mùa quả mẹ tôi hái được
Mẹ vẫn trông vào tay mẹ vun trồng
Những mùa quả lặn rồi lại mọc
Như mặt trời, khi như mặt trăng”

Quanh năm suốt tháng, mẹ đã chăm sóc, vun trồng cho cây bầu, trái bí thật cẩn thận, để chúng có thể lớn lên đơn hoa kết trái. Tác giả sử dụng hình ảnh so sánh độc đáo “Những mùa quả lặn rồi lại mọc/Như mặt trời, khi như mặt trăng” gợi về hình ảnh mảnh vườn của mẹ luôn được chăm sóc, vun trồng theo từng mùa vụ, năm tháng mùa màng để cho ra những trái ngọt thơm.

Nhưng không chỉ là chuyện “trồng cây”, nhà thơ còn khéo léo nhắc đến chuyện “trồng người”:

“Lũ chúng tôi từ tay mẹ lớn lên
Còn những bí và bầu thì lớn xuống”

Bạn tay mẹ đã chăm sóc, nuôi lớn đứa con trưởng thành, ngày càng “lớn lên”. Cũng giống như là cây bầu, cây bí vậy, được mẹ chăm sóc cũng phát triển, nhưng là “lớn xuống”. Cụm từ này gợi hình ảnh thực tế khi cây bầu, bí được trồng trên giàn nên khi quả phát triển sẽ mọc thẳng xuống.

Câu thơ “Chúng mang dáng giọt mồ hôi mặn/Rỏ xuống lòng thầm lặng mẹ tôi” gợi được tâm trạng xúc động, nghẹn ngào của người con nhắc về công lao của mẹ:

“Và chúng tôi một thứ quả trên đời
Bảy mươi tuổi mẹ mong chờ gặt hái
Tôi hoảng sợ ngày bàn tay mẹ mỏi
Mình vẫn còn một thứ quả non xanh”

Đứa con trưởng thành hơn, cũng là lúc tuổi mẹ đã cao. Nhà thơ đã sử dụng phép nói giảm, nói tránh như “ngày bàn tay mẹ mỏi” mà “mình vẫn còn một thứ quả non xanh” làm cho ý thơ đọc lên có vẻ nhẹ nhàng nhưng thực chất lại có sức lay động lớn. Và nhân vật trữ tình hiểu được điều đó nên cảm thấy “hoảng sợ” khi nghĩ mình vẫn còn là “một thứ quả non xanh” - vẫn còn chưa trưởng thành, chưa thể báo đáp công ơn của mẹ.

Có thể khẳng định, “Mẹ và quả” của Nguyễn Khoa Điềm là một bài thơ thật giản dị, nhưng chan chứa tình cảm ngọt ngào. Tác phẩm đã gửi gắm thông điệp sâu sắc.

Phân tích bài Mẹ và quả - mẫu 4

Nguyễn Khoa Điềm được biết đến không chỉ với tư cách là nhà hoạt động chính trị mà còn là nhà văn, nhà thơ lớn. Một trong những tác phẩm hay của ông phải kể đến bài thơ “Mẹ và quả”.

Bài thơ là lời của người con nói về người mẹ, nói về công lao chăm sóc, nuôi dưỡng của người mẹ thật lớn lao, vĩ đại.

“Những mùa quả mẹ tôi hái được
Mẹ vẫn trông vào tay mẹ vun trồng
Những mùa quả lặn rồi lại mọc
Như mặt trời, khi như mặt trăng”

Bài thơ mở đầu với lời kể về công việc trồng trọt của người mẹ. Mảnh vườn của mẹ cứ vần xoay theo năm tháng mùa màng cho những trái ngọt thơm “như mặt trời, khi như mặt trăng”. Cuộc đời của mẹ gắn liền với mảnh vườn nhỏ bé quanh năm suốt tháng.

Tiếp đến, tác giả không chỉ nói chuyện “trồng cây”, mà còn nói chuyện “trồng người”:

“Lũ chúng tôi từ tay mẹ lớn lên
Còn những bí và bầu thì lớn xuống”

Những đứa con được mẹ chăm sóc, nuôi lớn và cứ thế ngày càng trường thành. Cũng giống như chính những cây bầu, cây bí của mẹ cũng ngày càng phát triển và “lớn xuống” - gợi hình ảnh thực tế khi cây bầu, bí được trồng trên giàn nên khi quả phát triển sẽ mọc thẳng xuống. Câu thơ tạo được vế đối giữa “lớn lên” và “lớn xuống” ở cả hai chiều cao và sâu của cuộc đời, của không gian và thời gian đều in dấu của bàn tay mẹ. Nhưng đặc biệt hơn vẫn là trong sự liên tưởng so sánh giữa “giọt mồ hôi” vất vả của mẹ nuôi ta khôn lớn. Nó cứ nặng thêm như những quả bầu, quả bí:

"Chúng mang dáng giọt mồ hôi mặn
Rỏ xuống lòng thầm lặng mẹ tôi”

Cây trả công cho người bằng những mùa quả. Và người trồng luôn mong rằng vọng mùa vụ sau sẽ tốt hơn mùa trước. Còn với khu vườn trồng người của mẹ, ngoài chín tháng mười ngày thai nghén khổ đau, mẹ mong từng giờ đứa con của mình tập nói, tập đi những bước đi đầu tiên trong đời.

“Và chúng tôi một thứ quả trên đời
Bảy mươi tuổi mẹ mong chờ gặt hái
Tôi hoảng sợ ngày bàn tay mẹ mỏi
Mình vẫn còn một thứ quả non xanh”

Khi đứa con khôn lớn cũng là lúc mẹ đã có tuổi. Hai dòng thơ cuối, nhà thơ “hoảng sợ” khi nghĩ mình vẫn còn là “một thứ quả non xanh” - đó là sự lo lắng khi bản thân còn chưa trưởng thành khi để mẹ vẫn phải lo lắng.

Như vậy, bài thơ “Mẹ và quả” đã thể hiện được tấm lòng hiếu thảo, cũng như giàu tình yêu thương của người con dành cho mẹ.

Phân tích bài Mẹ và quả - mẫu 5

Tình mẫu tử là một đề tài quen thuộc trong sáng tác thơ ca với nhiều tác phẩm nổi bật. Trong đó, có thể kể đến bài thơ “Mẹ và quả” của Nguyễn Khoa Điềm.

Trước tiên, bài thơ chính là lời của người con, nói về công lao chăm sóc, nuôi dưỡng của mẹ. Hình ảnh người mẹ được hiện lên qua lời kể của người con với vẻ đẹp tần tảo, đảm đang:

“Những mùa quả mẹ tôi hái được
Mẹ vẫn trông vào tay mẹ vun trồng
Những mùa quả lặn rồi lại mọc
Như mặt trời, khi như mặt trăng”

Mở đầu bài thơ, tác giả đã kể về công việc trồng trọt đầy vất vả của người mẹ. Quanh năm suốt tháng, mẹ đã chăm sóc, vun trồng cho cây bầu, trái bí thật cẩn thận, để chúng có thể lớn lên đơn hoa kết trái. Hình ảnh so sánh giống “Những mùa quả lặn rồi lại mọc/Như mặt trời, khi như mặt trăng” gợi về hình ảnh mảnh vườn của mẹ luôn được chăm sóc, vun trồng theo từng mùa vụ, năm tháng mùa màng để cho ra những trái ngọt thơm.

Không chỉ nói về chuyện “trồng cây”, tác giả cũng muốn gửi gắm về chuyện “trồng người”:

“Lũ chúng tôi từ tay mẹ lớn lên
Còn những bí và bầu thì lớn xuống”

Những đứa con con được mẹ chăm sóc, ngày càng trưởng thành hơn - “lớn lên”. Còn cây bầu, cây bí cũng như vậy, nhưng là “lớn xuống” - gợi hình ảnh thực tế khi cây bầu, bí được trồng trên giàn nên khi quả phát triển sẽ mọc thẳng xuống. Và câu thơ “Chúng mang dáng giọt mồ hôi mặn/Rỏ xuống lòng thầm lặng mẹ tôi” gợi ra tình cảm xúc động, nghẹn ngào về nỗi vất vả, nhọc nhằn của mẹ.

“Và chúng tôi một thứ quả trên đời
Bảy mươi tuổi mẹ mong chờ gặt hái
Tôi hoảng sợ ngày bàn tay mẹ mỏi
Mình vẫn còn một thứ quả non xanh”

Khi đứa con trưởng thành hơn, cũng là lúc tuổi mẹ đã cao. Nhà thơ đã sử dụng phép nói giảm, nói tránh như “ngày bàn tay mẹ mỏi” mà “mình vẫn còn một thứ quả non xanh” làm cho ý thơ đọc lên có vẻ nhẹ nhàng nhưng thực chất lại có sức lay động lớn. Nhân vật trữ tình bộc lộ tâm trạng “hoảng sợ” khi nghĩ mình vẫn còn là “một thứ quả non xanh”. Đó là nỗi niềm lo lắng, băn khoăn khi bản thân còn chưa trưởng thành khi để mẹ vẫn phải lo lắng. Nhân vật người con trong bài thơ cũng sợ rằng không thể báo đáp được công ơn sinh thành, dưỡng dục của mẹ.

“Mẹ và quả” của Nguyễn Khoa Điềm là một bài thơ thật giản dị, nhưng chan chứa tình cảm ngọt ngào.

Phân tích bài Mẹ và quả - mẫu 6

Đề tài về "mẹ và con" là đề tài vĩnh hằng mà biết bao thi sĩ trên trái đất này đều có những thể nghiệm của mình qua mỗi vần thơ. Nguyễn Khoa Điềm đã tìm được tử thơ mới lạ, độc đáo, tạo được hiệu quả thẩm mỹ nghệ thuật cho người đọc. 

Mở đầu bài thơ là lời kể giản dị về một việc làm bình thường của người trồng cây, mong cho chúng chóng ra qua kết trái. Mảnh vườn của mẹ cứ vần xoay theo năm tháng mùa màng cho những trái ngọt thơm "như mặt trời, khi như mặt trăng", và niềm tin ấy của mẹ như một chân lý đã được kiểm chứng: "Mẹ vẫn trông vào tay mẹ vun trồng". Cuộc đời lam lũ của biết bao bà mẹ nông thôn luôn gắn liền với mảnh vườn nhỏ bé, và những trái ngọt đầu mùa, mẹ luôn dành cho những đứa con đi xa. Nguyễn Khoa Điềm đã nâng ý thơ lên một tầm cao hơn, chuyển sang chuyện “trồng người” bằng cách nói hóm hỉnh, mới lạ gây được ấn tượng:

Lũ chúng tôi từ tay mẹ lớn lên

Còn những bí và bầu thì lớn xuống

Chúng mang dáng giọt mồ hôi mặn

Rỏ xuống lòng thầm lặng mẹ tôi.

Có thể nói đây là những câu thơ tài hoa nhất trong bài, khắc sâu sự hy sinh thầm lặng của mẹ, và lịng biết ơn vơ bờ của người con về cơng dưỡng dục sinh thành của mẹ hiền. Cây trả công cho người bằng những mùa quả, và người trồng cây cứ hy vọng mùa sau tốt hơn mùa trước, mong cho cây trĩu cành sai trái. Còn cái "vườn người" của mẹ, ngồi chín tháng mười ngày thai nghén khổ đau, mẹ mong từng giờ đứa con của mình tập nói, tập đi những bước đi đầu tiên trong đời. Tâm trạng của mẹ cứ thấp thỏm, lo âu, buồn vui theo dòng chảy của thời gian cho tới lúc "thất thập cổ lai hy".

Và chúng tôi, một thứ quả trên đời

 Bảy mươi tuổi mẹ đợi chờ được hái

Tôi hoảng sợ ngày bàn tay mẹ mỏi

  Mình vẫn còn một thứ quả non xanh

Câu thơ không chỉ là hàm ý biết ơn mà còn là sự ân hận như một thứ "tự kiểm" về sự chậm trễ thành đạt của đứa con chưa làm thoả được niềm vui của mẹ. Hạnh phúc biết bao cho những người mẹ có những người con đẹp như trái chín "mặt trời, mặt trăng". Và mẹ sẽ buồn xiết bao nếu phải mang xuyến tuyền đài khi thấy những đứa con như những trái sâu, trái thối trước sự băng hoại về đạo đức trong một bộ phận thanh thiếu niên hiện nay. Bài thơ mang vẻ đẹp chân tình giản dị như lịng mẹ qua cách cảm mới mẻ của nhà thơ, tránh được lối nói ước lệ của biết bao câu ca dao và những bài thơ viết về đề tài vĩnh cửu này.

Phân tích bài Mẹ và quả - mẫu 7

Bài thơ là một hiện minh thuyết phục về luật nhân quả trong cuộc sống con người. Hình tượng mẹ và quả xuyên suốt toàn bài thơ làm sáng rõ thêm cho luật nhân quả đã tác động mạnh mẽ đến tư tưởng, tình cảm, tâm hồn mỗi chúng ta.

Những mùa quả mẹ tôi hái được

Mẹ vẫn trông vào tay mẹ vun trồng

Hai câu thơ mở đầu là một sự khẳng định, định hướng tính biện chứng về luật nhân quả. Dẫu tay của ai khác có thể khỏe, chắc hơn tay mẹ nhưng phẩm chất của mẹ là tự lực cánh sinh. Là người từng trải mẹ không thiếu kinh nghiệm về sự trả giá đó. Mẹ chỉ thu hoạch được, hái được những mùa quả từ tay mẹ vun trồng mà thôi. Những mùa quả với mẹ cần thiết biết bao, không thể thiếu nó được. Và nữa, những mùa quả không phải lúc nào cũng có, thậm chí có khi “thất bát” trắng tay nhưng thường là tuần tự theo một chu kỳ nhất định, lặn rồi lại mọc – như mặt trời khi như mặt trăng. Cho nên theo mẹ không thể “Đại Lãn chờ sung” mà được, phải có thời gian vun trồng, chăm sóc và chờ đợi. Sự “vun trồng” của mẹ phụ thuộc vào đôi bàn tay mẹ, vun trồng chu đáo kỹ lưỡng ắt sẽ được quả tốt.

Thời gian chăm sóc – chờ đợi là thời gian quả lặn. Còn khi thu hoạch chính là thời gian quả mọc. Hai từ “lặn” và “mọc” thật ấn tượng. Đây là một ẩn dụ đầy tính sáng tạo của nhà thơ Nguyễn Khoa Điềm khi nói về luật nhân quả trong chu kì trồng trọt của nhà nông.

Chúng mang dáng giọt mồ hôi mặn

Rỏ xuống lòng thầm lặng mẹ tôi

Các câu thơ đọc lên nghe thật ấm áp, dân giã, tưởng như không có gì dân giã hơn, bởi đó là lời ăn tiếng nói hàng ngày gắn bó thân thiết của nhà nông. Nguyễn Khoa Điềm đã chọn quả bí, quả bầu với đặc trưng của nó là “lớn xuống”, hình dáng lại “mang dáng giọt mồ hôi mặn” nhằm diễn tả nỗi khổ học, vất vả của mẹ. Biết bao giọt mồ hôi mặn của mẹ đã nhỏ xuống âm thầm, lặng lẽ để “kết nên” những quả bí, quả bầu.

Điều thiết thực là, chính những quả bí, quả bầu này lại là nguồn sống nuôi dưỡng cho “lũ chúng tôi” lớn lên. Hẳn là mẹ rất vui và tin tưởng vào sự “vun trồng” của mình sẽ được đền bù xứng đáng. Không có người mẹ nào nuôi con mà kể công lao.

Và chúng tôi, một thứ quả trên đời

 Bảy mươi tuổi mẹ đợi chờ được hái

Tứ của bài thơ chính là ở hai câu này. Đời của mẹ đã bao lần hái được quả nhưng điều để mẹ toại nguyện hơn cả là mong muốn các con trở thành một thứ “quả lành có ích” cho đời vì mẹ đã “thất thập cổ lai hy” rồi. Đọc tiếp hai câu cuối của bài thơ mới thấy chữ hiếu của đứa con đặt ra vượt hẳn trên suy nghĩ bình thường của mẹ, của nhân gian:

Tôi hoảng sợ ngày bàn tay mẹ mỏi

 Mình vẫn còn một thứ quả non xanh

Thật là tài tinh. Nguyễn Khoa Điềm nghĩ được như vậy quả là đại hiếu đối với mẹ. Đằng sau nỗi day dứt thường niên đó là một tấm lòng “cho tròn chữ hiếu mới là đạo con” của nhà thơ. Rằng, bất cứ ai đọc Mẹ và quả, hẳn đều cảm ơn mẹ – chính mẹ đã có công sinh thành, dưỡng dục nên một người con tuyệt vời là tác giả của bài thơ.

Phân tích bài Mẹ và quả - mẫu 8

Bài thơ là một minh chứng thuyết phục về luật nhân quả trong cuộc sống của con người. Hình tượng mẹ và quả xuyên suốt toàn bài thơ làm sáng tỏ hơn cho luật nhân quả, tác động mạnh mẽ đến tư tưởng, tình cảm và tâm hồn của mỗi chúng ta.

Những mùa quả mẹ tôi hái được

Mẹ vẫn trông vào tay mẹ vun trồng

Hai câu thơ mở đầu là một sự khẳng định, định hướng tính biện chứng về luật nhân quả. Dẫu tay của ai khác có thể khỏe hơn tay mẹ, nhưng phẩm chất của mẹ là tự lực cánh sinh. Là người từng trải, mẹ không thiếu kinh nghiệm về sự trả giá đó. Mẹ chỉ thu hoạch được, hái được những mùa quả từ tay mẹ vun trồng mà thôi. Những mùa quả với mẹ cần thiết biết bao, không thể thiếu được. Và nữa, những mùa quả không phải lúc nào cũng có, thậm chí có khi "thất bát" trắng tay nhưng thường là tuần tự theo một chu kỳ nhất định, lặn rồi lại mọc – như mặt trời khi như mặt trăng. Cho nên theo mẹ không thể "Đại Lãn chờ sung" mà được, phải có thời gian vun trồng, chăm sóc và chờ đợi. Sự "vun trồng" của mẹ phụ thuộc vào đôi bàn tay mẹ, vun trồng chu đáo kỹ lưỡng ắt sẽ được quả tốt.

Thời gian chăm sóc – chờ đợi là thời gian quả lặn. Còn khi thu hoạch chính là thời gian quả mọc. Hai từ "lặn" và "mọc" thật ấn tượng. Đây là một ẩn dụ đầy tính sáng tạo của nhà thơ Nguyễn Khoa Điềm khi nói về luật nhân quả trong chu kỳ trồng trọt của nhà nông.

Chúng mang dáng giọt mồ hôi mặn

Rỏ xuống lòng thầm lặng mẹ tôi

Các câu thơ đọc lên nghe thật ấm áp, dân dã, tưởng như không có gì dân dã hơn, bởi đó là lời ăn tiếng nói hàng ngày gắn bó thân thiết của nhà nông. Nguyễn Khoa Điềm đã chọn quả bí, quả bầu với đặc trưng của nó là "lớn xuống", hình dáng lại "mang dáng giọt mồ hôi mặn" nhằm diễn tả nỗi khổ học, vất vả của mẹ. Biết bao giọt mồ hôi mặn của mẹ đã nhỏ xuống âm thầm, lặng lẽ để "kết nên" những quả bí, quả bầu.

Điều thiết thực là, chính những quả bí, quả bầu này lại là nguồn sống nuôi dưỡng cho "lũ chúng tôi" lớn lên. Hẳn là mẹ rất vui và tin tưởng vào sự "vun trồng" của mình sẽ được đền bù xứng đáng. Không có người mẹ nào nuôi con mà kể công lao.

Và chúng tôi, một thứ quả trên đời

Bảy mươi tuổi mẹ đợi chờ được hái

Tứ của bài thơ chính là ở hai câu này. Đời của mẹ đã bao lần hái được quả nhưng điều để mẹ toại nguyện hơn cả là mong muốn các con trở thành một thứ "quả lành có ích" cho đời vì mẹ đã "thất thập cổ lai hy" rồi. Đọc tiếp hai câu cuối của bài thơ mới thấy chữ hiếu của đứa con đặt ra vượt hẳn trên suy nghĩ bình thường của mẹ, của nhân gian:

Tôi hoảng sợ ngày bàn tay mẹ mỏi

Mình vẫn còn một thứ quả non xanh

Thật là tài tình. Nguyễn Khoa Điềm nghĩ được như vậy quả là đại hiếu đối với mẹ. Đằng sau nỗi day dứt thường niên đó là một tấm lòng "cho tròn chữ hiếu mới là đạo con" của nhà thơ. Rằng, bất cứ ai đọc Mẹ và quả, hẳn đều cảm ơn mẹ – chính mẹ đã có công sinh thành, dưỡng dục nên một người con tuyệt vời là tác giả của bài thơ.

Phân tích bài Mẹ và quả - mẫu 9

“Mẹ” là đề tài xuyên suốt chảy trong mạch ngầm thơ ca bao đời nay. Viết về mẹ với tất cả tình yêu thương và sự kính trọng đã có bao nhà thơ thể hiện rất thành công, trong dòng chảy ấy Nguyễn Khoa Điềm có một lối đi riêng bởi tìm được tứ thơ mới lạ, độc đáo, tạo được hiệu quả thẩm mỹ cho người đọc trong bài thơ “ Mẹ và quả”. Bài thơ đã gợi mở ấn tượng tương giao giữa hình ảnh người mẹ tảo tần, lam làm với thiên nhiên hoa trái theo nhịp chảy trôi của thời gian.

Nguyễn Khoa Điềm thuộc thế hệ các nhà thơ chống Mỹ cứu nước. Thơ ông hấp dẫn bạn đọc bởi sự kết hợp giữa cảm xúc nồng nàn và suy tư sâu lắng của người trí thức về đất nước, con người Việt Nam. Lời thơ Nguyễn Khoa Điềm không hoa mỹ kiêu kỳ mà như lời tự sự, lời tâm tình nhẹ nhàng bình dị nhưng lại có giá trị lay thức, ám ảnh tâm tư bạn đọc lâu dài bởi những triết luận sâu sắc được chuyển hoá qua những hình tượng thơ độc đáo, những tứ thơ có tính phát hiện mới đầy ám ảnh. “Mẹ và quả” là một bài thơ giản dị nhưng gợi nhiều liên tưởng mang tính nhân văn sâu sắc.

Nhà thơ Nguyễn Khoa Điềm mở đầu cho những dòng suy tư cảm xúc về mẹ bằng mấy lời tự sự, như lời tâm tình chia sẻ với chúng ta những kỷ niệm thân thương về mẹ, về mái ấm gia đình bao năm quây quần bên nhau.

Những mùa quả mẹ tôi hái được

Mẹ vẫn trông vào tay mẹ vun trồng

Những mùa quả lặn rồi lại mọc

Như mặt trời, khi như mặt trăng

Mở đầu bài thơ là lời kể giản dị về việc làm bình thường của mẹ - người trồng cây, gửi gắm vào cây những mong mỏi cho chúng lớn nhanh và đơm hoa kết trái. Những công việc vun trồng ngày này sang ngày khác, mùa này sang mùa khác của mẹ diễn ra có vẻ đơn giản, nhưng hàm chứa nhiều mong mỏi lớn lao của mẹ. Mẹ trông cậy vào thành quả tốt đẹp, khi đã dày công vun trồng chăm bón mẹ mong có được trái ngọt hoa thơm.Ý thơ của Nguyễn Khoa Điềm đã gợi ra mảnh vườn xanh tươi, gợi ra bóng dáng của mẹ ẩn hiện dưới giàn bí, len lỏi giữa những luống khoai, vồng ớt, hàng cà lam lũ, như Nguyễn Duy khi “ngồi buồn nhớ mẹ ta xưa”, mà hình dung bóng dáng của mẹ tất bật xót xa:

Mẹ ta không có yếm đào

Nón mê thay nón quai thao đội đầu

Rối ren tay bí tay bầu

Váy nhuộm bùn, áo nhuộm nâu bốn mùa

Kết quả công lao khó nhọc của mẹ là “những mùa quả lặn rồi lại mọc” tiếp nối nhau, đem lại cuộc sống no đủ cho đàn con, cho gia đình. Những mùa quả “như mặt trời” rộ chín của cam vàng, ớt đỏ, bí ngô già; “khi như mặt trăng” trắng dịu màu hoa, xanh màu ngọc như quả cà, quả bầu, quả mướp. Lời thơ còn gợi ra một không gian thanh khiết, yên bình của chốn hương đồng gió nội quê nhà, giúp cho mỗi chúng ta tạm xa rời thế giới đô thị ồn ào, vội vã, xô bồ; tìm về quê quán ta xưa để được đắm mình trong hoài niệm tuổi thơ hạnh phúc, lâng lâng với dòng sữa ngọt ngào nuôi ta phần xác và lời ru ấm áp của mẹ bồi dưỡng phần hồn trong sáng thanh cao.

Từ vườn cây của mẹ, Nguyễn Khoa Điềm bắt nhịp tự nhiên sang “vườn người” với những nhận xét so sánh hóm hỉnh mà thâm trầm.

Lũ chúng tôi từ tay mẹ lớn lên

Còn những bí và bầu thì lớn xuống

Chúng mang dáng những giọt mồ hôi mặn

Rỏ xuống lòng thầm lặng mẹ tôi

Từ bàn tay chăm sóc chu đáo và tấm lòng yêu thương, quý mến của mẹ dành cho cây, cho con, nên tất cả đều phát triển tốt đẹp. Những đứa con lớn dần lên cả về thể chất lẫn đời sống tâm hồn; còn bí, bầu thì lớn xuống. Tất cả đều là sự kết tinh bao nhọc nhằn lao khổ của mẹ. Nhà thơ đã có một liên tưởng thú vị mang theo tấm lòng biết ơn trân trọng dành cho mẹ khi hình dung bí, bầu “chúng mang dáng những giọt mồ hôi mặn/Rỏ xuống lòng thầm lặng mẹ tôi”. Có một thứ quy luật tuần hoàn của sự sống, lại cũng có một thứ quy luật của lòng người biết tri ân trời đất. Và, sự hiện hữu của hình ảnh người mẹ : “hái được” hay “vun trồng” những mùa quả mới, đẹp một vẻ đẹp bình dị và lớn lao làm sao !

Nguyễn Khoa điềm có cách chuyển dịch ngữ nghĩa và sắc thái của ngôn từ thật thú vị và cũng thật sâu xa. Nếu như ở khổ thơ đầu hàm chứa cách nhìn xuất phát từ tấm lòng biết ơn của người con với tạo hóa và với mẹ; Thì, đến khổ thơ thứ hai là sự lên tiếng của lòng con hướng về mẹ.Từ chuyện bầu bí, mạch thơ chuyển hẳn sang chuyện người con. Dòng ý thức của nhà thơ, với tư cách là một đứa con, ông băn khoăn lo lắng khi “mẹ già như chuối chín cây” mà mình vẫn còn là thứ quả non xanh.

Và chúng tôi, một thứ quả trên đời

Bảy mươi tuổi mẹ mong chờ được hái

Tôi hoảng sợ ngày bàn tay mẹ mỏi

Mình vẫn còn một thứ quả non xanh?

Trên đời này, ai trồng cây mà không mong thu hái mùa quả ngọt. Cây năm nào cũng có quả, mất mùa này còn hy vọng mùa sau. Còn những đứa con là thứ quả vô giá mà người mẹ chăm chút mòn mỏi qua bao năm tháng mới hy vọng đến độ chín – mới chín chắn – vững vàng, thành đạt. Trong góc nhìn quan tâm, bao dung của người mẹ, những đứa con dù tuổi đã lớn nhưng biết đâu vẫn nông nổi, dại khờ nên mẹ luôn dõi theo con từng bước.Điều quan trọng hơn là những đứa con cần hiểu niềm hạnh phúc lớn lao của cha mẹ là được chứng kiến sự thành đạt của các con. Trách nhiệm của những người con là phải tu dưỡng, học tập, rèn luyện để trở thành người có nhân cách có đạo đức, có văn hoá, có nghề nghiệp vững chắc, để mẹ yên lòng khi bàn tay đã mỏi. Đó là sự báo hiếu ý nghĩa nhất. Nhà thơ đã sử dụng phép nói giảm, nói tránh như “ngày bàn tay mẹ mỏi” mà “mình vẫn còn một thứ quả non xanh” làm cho ý thơ nghe có vẻ nhẹ; nhưng thực ra nó có sức nặng lay thức tất cả chúng ta. Những đứa con trên cõi đời này hãy sống sao cho mẹ yên lòng thanh thản. Đừng tự biến mình thành thứ quả sâu, quả độc làm đau lòng mẹ; rồi khi cài lên ngực mình bông hồng trắng, mà hối hận thì đã quá muộn màng!

Vần thơ “Mẹ và quả” ngân lên như lời thủ thỉ, tâm sự giản dị, chân thành của Nguyễn Khoa Điềm với mỗi chúng ta về người mẹ kính yêu. Nhưng dư âm của nó đã tạo ra những con sóng lan tỏa lâu dài trong trường tình cảm, trong ý thức của bạn đọc, từ đó mà mỗi người cần phải biết sống sao cho đúng nghĩa một con người ân tình hiếu thảo. Bài thơ của Nguyễn Khoa điềm giọng điệu thì tự nhiên mà thực sự lại dụng công, hàm súc trong ý tưởng gửi gắm. Bởi, “Mẹ và quả” tỏa ra hai chiều cảm xúc và ý tưởng. Nếu như ở hai khổ thơ đầu, hình ảnh về “quả”, gợi sự sinh thành của quả cây, hoa trái tự nhiên; Thì,thật bất ngờ trong cách diễn tả hình ảnh “quả” trong khổ thơ kết, lại gợi sự liên tưởng tới thứ Quả-Người, còn “non xanh” theo năm tháng : “ Và chúng tôi, một thứ quả trên đời/Bảy mươi tuổi mẹ đợi chờ được hái/Tôi hoảng sợ ngày bàn tay mẹ mỏi/ Mình vẫn còn một thứ quả non xanh?” Những lời tự bạch của chủ thể trữ tình, hóa ra lại thành những lời tự thú chân thành và cảm động của tình Tử-Mẫu trước bước đi lặng lẽ mà cũng thật nghiệt ngã của thời gian. Bài thơ, cũng vì thế vừa là lời tâm tình, vừa đậm đà và thấm thía chất triết luận - Nhân sinh. Mà, khó có thể tường minh ngọn ngành khi câu chữ khép lại…

“ Mẹ và quả” của Nguyễn Khoa Điềm đã để lại những ấn tượng sâu sắc trong lòng bạn đọc bởi những hình thức nghệ thuật đặc sắc. Bài thơ chia làm ba khổ, tất cả gồm 12 dòng thơ với âm lượng mỗi dòng không đều nhau (5 dòng 7 chữ, 7 dòng 8 chữ). Giai điệu của bài thơ không mượt mà, du dương bởi tác giả ít quan tâm đến việc phối thanh, gieo vần; chủ yếu nhà thơ muốn bày tỏ cảm xúc chân thành, những suy nghĩ nghiêm túc gửi vào trong những hình ảnh thơ bình dị làm chúng ta nhớ mãi. Đặc biệt, ăm ắp dâng đầy trong ba khổ của bài thơ là vẻ đẹp của nghệ thuật tu từ so sánh và liên tưởng thú vị. Thêm vào đó, dùng cách điệp lại hình ảnh “Những mùa quả”, nhà thơ vừa diễn tả mùa cây trái theo thời gian, lại vừa dựng nên hình ảnh lượm hái của con người. Mùa quả cũng vì thế đồng hiện với hình ảnh người mẹ theo những tháng năm qua. Nhất là hình ảnh “quả lặn rồi lại mọc”, được sử dụng thật khéo và cũng thật tài tình. Đấy là nhịp đi như “mùa đi nhịp hải hà” (Nguyễn Xuân Sanh),lại mở tiếp ra liên tưởng sáng tạo, khi nhà thơ đem quả ra mà đối sánh với mặt trời, mặt trăng.

Nhà thơ Nguyễn Khoa Điềm muốn bày tỏ tình cảm yêu thương và biết ơn công lao sinh thành và nuôi dưỡng của mình đến người mẹ kính yêu qua những vần thơ tha thiết trong “ Mẹ và quả”. Đồng thời, thi phẩm cũng mang một làn sóng lan tỏa yêu thương nhắn nhủ đến bạn đọc hãy yêu thương những bậc sinh thành của mình khi còn có thể.

Phân tích bài Mẹ và quả - mẫu 10

Chủ đề về “mẹ và con” là một chủ đề vĩnh cửu, đã được nhiều thi sĩ khám phá qua các tác phẩm của mình. Nguyễn Khoa Điềm đã tạo nên một góc nhìn độc đáo và mới mẻ về đề tài này qua bài thơ “Mẹ và quả”.

Mở đầu bài thơ là hình ảnh giản dị của người trồng cây, với mong ước cây nhanh chóng ra hoa kết trái. Mảnh vườn của mẹ theo năm tháng mà thay đổi, với những trái ngọt thơm mang hình dáng mặt trời hay mặt trăng. Niềm tin của mẹ vào công sức vun trồng của mình trở thành chân lý vững bậc: “Mẹ vẫn trông vào tay mẹ vun trồng”.

Cuộc đời vất vả của những bà mẹ nông thôn gắn liền với vườn cây nhỏ và những trái ngọt đầu mùa, mẹ luôn dành cho các con đi xa. Nguyễn Khoa Điềm đã nâng tầm ý nghĩa của thơ, chuyển sang câu chuyện “trồng người” bằng cách so sánh hài hước và mới lạ:

Lũ chúng tôi từ tay mẹ lớn lên

Còn những bí và bầu thì lớn xuống

Những đứa con lớn lên dưới sự chăm sóc của mẹ, còn những quả bí, quả bầu của mẹ thì cứ dài ra, “lớn xuống”. Câu thơ tạo ra sự đối lập giữa “lớn lên” và “lớn xuống” cả về chiều cao lẫn chiều sâu của cuộc đời, không gian và thời gian đều in dấu bàn tay của mẹ. Ý nghĩa mới mẻ hơn là sự liên tưởng giữa những giọt mồ hôi của mẹ với quả bầu, quả bí, những giọt mồ hôi xanh:

Chúng mang dáng những giọt mồ hôi mặn

Rỏ xuống lòng thầm lặng mẹ tôi

Có thể nói đây là những câu thơ đặc sắc nhất, khắc họa sâu sắc sự hy sinh âm thầm của mẹ và lòng biết ơn vô hạn của con. Cây đền đáp người trồng bằng những mùa quả, và người trồng cây luôn hy vọng mùa sau tốt hơn mùa trước. Còn “vườn người” của mẹ, ngoài chín tháng mười ngày đau đớn, mẹ mong đợi từng bước đi, từng tiếng nói đầu đời của con. Tâm trạng của mẹ luôn thấp thỏm theo dòng thời gian đến lúc “thất thập cổ lai hy”.

Và chúng tôi một thứ quả trên đời

Bảy mươi tuổi mẹ mong chờ gặt hái

“Mẹ già như chuối chín cây”, “như đèn trước gió” (ca dao), nhưng mẹ đã ngoài bảy mươi, vẫn nuôi hy vọng và lo lắng, hạnh phúc khi nghe những lời ân hận của con:

Tôi hoảng sợ ngày bàn tay mẹ mỏi

Mình vẫn còn một thứ quả non xanh.

Câu thơ không chỉ thể hiện lòng biết ơn mà còn là sự ân hận về sự chậm trễ của con, chưa làm mẹ vui lòng. Hạnh phúc cho những người mẹ có con đẹp như trái chín “mặt trời, mặt trăng”. Mẹ sẽ buồn nếu thấy con như trái thối, trước sự băng hoại của đạo đức trong một bộ phận thanh thiếu niên hiện nay.

Bài thơ thể hiện vẻ đẹp chân thành của lòng mẹ qua cách cảm nhận mới mẻ của nhà thơ, tránh được lối nói ước lệ của các câu ca dao và bài thơ về chủ đề vĩnh cửu này.

Xem thêm những bài văn mẫu đạt điểm cao của học sinh trên cả nước hay khác:

• Phân tích bài Mùa xuân nho nhỏ khổ 2, 3
• Phân tích bài Mùa xuân nho nhỏ khổ 3
• Phân tích bài Mùa xuân nho nhỏ khổ 4, 5
• Phân tích bài Ngồi buồn nhớ mẹ ta xưa
• Phân tích bài Nói với con khổ 1

---