Vở thực hành Ngữ Văn 7 Những kinh nghiệm dân gian về thời tiết - Chân trời sáng tạo

Đặc điểm của tục ngữ

Nội dung:

Hình thức:

Đặc điểm của tục ngữ

Nội dung: Tục ngữ thể hiện những kinh nghiệm của nhân dân về thiên nhiên, lao động sản xuất, con người và xã hội.

Hình thức:

- Thường ngắn gọn (câu ngắn nhất gồm 4 chữ, câu dài có thể trên dưới 16 chữ).

- Có nhịp điệu, hình ảnh.

- Hầu hết đều có vần và thường là vần lưng. Vần lưng trong tục ngữ có thể gieo ở hai tiếng liền nhau. Hoặc gieo ở hai tiếng cách nhau.

- Thường có hai vế trở lên. Các vế đối xứng nhau cả về hình thức lẫn nội dung.

- Thường đa nghĩa nhờ sử dụng xã biện pháp tu từ, nhất là tục ngữ về con người và xã hội.

Câu tục ngữ

Đặc điểm

Trời nắng chóng trưa, trời mưa chóng tối.

Vần cách

2 vế, 8 chữ

Trăng quần thì hạn, trăng tán thì mưa.

Gió heo may, chuồn chuồn bay thì bão.

Tháng Giêng rét đài, tháng Hai rét lộc, tháng Ba rét nàng Bân.

Chuồn chuồn bay thấp thì mưa

Bay cao thì nắng, bay vừa thì râm.

Đêm tháng Năm, chưa nằm đã sáng

Ngày tháng Mười, chưa cười đã tối.

Tác dụng của cách gieo vần:

Câu tục ngữ

Đặc điểm

Trời nắng chóng trưa, trời mưa chóng tối.

Vần cách

2 vế, 8 chữ

Trăng quần thì hạn, trăng tán thì mưa.

Vần cách

2 vế, 8 chữ

Gió heo may, chuồn chuồn bay thì bão.

Vần cách

2 vế, 8 chữ

Tháng Giêng rét đài, tháng Hai rét lộc, tháng Ba rét nàng Bân.

Vần cách

3 vế, 13 chữ

Chuồn chuồn bay thấp thì mưa

Bay cao thì nắng, bay vừa thì râm.

Vần chân

3 vế, 14 chữ

Đêm tháng Năm, chưa nằm đã sáng

Ngày tháng Mười, chưa cười đã tối.

Vần cách

4 vế, 14 chữ

Tác dụng của cách gieo vần: Làm cho câu có nhịp điệu, hấp dẫn người đọc.

Câu tục ngữ

Kinh nghiệm

Trời nắng chóng trưa, trời mưa chóng tối.

Trăng quần thì hạn, trăng tán thì mưa.

Gió heo may, chuồn chuồn bay thì bão.

Tháng Giêng rét đài, tháng Hai rét lộc, tháng Ba rét nàng Bân.

Chuồn chuồn bay thấp thì mưa

Bay cao thì nắng, bay vừa thì râm.

Đêm tháng Năm, chưa nằm đã sáng

Ngày tháng Mười, chưa cười đã tối.

Câu tục ngữ

Kinh nghiệm

Trời nắng chóng trưa, trời mưa chóng tối.

Trời nắng ráo người ta có cảm giác như ở giữa ban ngày (buổi trưa), trời mưa thì cảnh vật u ám gây cảm giác trời nhanh về chiều, chóng tối.

Trăng quần thì hạn, trăng tán thì mưa.

Khi trăng quầng, thời tiết sẽ oi bức, nóng nực hoặc rất ít mây. Khi trăng tán là dấu hiệu dự báo trời dễ, sắp có mưa.

Gió heo may, chuồn chuồn bay thì bão.

Kinh nghiệm dự báo thời tiết. Khi trời nối gió heo may và chuồn chuồn bay ra nhiều thì sắp có bão.

Tháng Giêng rét đài, tháng Hai rét lộc, tháng Ba rét nàng Bân.

rét đài: rét khá đậm làm hoa rụng cánh chỉ còn trơ lại đài; rét lộc: ẩm ướt, thuận lợi cho sự hồi sinh của cây cỏ sau những ngày đông tháng giá; rét nàng bân: rét ngắn ngày, với câu chuyện nàng Bân may áo rét cho chồng. Kinh nghiệm về thời tiết của nhân dân ta.

Chuồn chuồn bay thấp thì mưa

Bay cao thì nắng, bay vừa thì râm.

Kinh nghiệm này phản ánh khá đúng thực tiễn. Chuồn chuồn bay thấp hay bay cao phụ thuộc vào áp suất của khí quyển. Áp suất khí quyển lại liên quan đến nhiệt độ và độ ẩm của không khí. Người ta nhận thấy khi sắp mưa những hạt hơi nước nhỏ bé sẽ đọng lại trên các cánh mỏng của chuồn chuồn, làm tăng tải trọng và khiến chúng phải bay thấp là dà sát mặt đất.

Đêm tháng Năm, chưa nằm đã sáng

Ngày tháng Mười, chưa cười đã tối.

Tháng năm thì thời gian ban ngày dài hơn thời gian ban đêm. Còn vào tháng mười thì thời gian ban ngày ngắn hơn thới gian ban đêm.