Các loại trí tuệ nhân tạo AI phổ biến hiện nay

Trí tuệ nhân tạo (AI) được chia thành nhiều loại khác nhau dựa trên hai tiêu chí chính: khả năng và chức năng. Việc hiểu rõ các loại AI giúp chúng ta nhận biết cách chúng hoạt động và ứng dụng trong đời sống. Dưới đây là các loại trí tuệ nhân tạo phổ biến hiện nay.

Các loại trí tuệ nhân tạo AI phổ biến hiện nay

1. Dựa trên khả năng

1.1. AI yếu (Narrow AI)

AI yếu hay trí tuệ nhân tạo yếu, trong tiếng Anh là Weak Artificial Intelligence, viết tắt là Weak AI. AI yếu còn được gọi là AI hẹp (Narrow AI).

AI yếu là trí thông minh của máy móc bị giới hạn trong một khu vực cụ thể hoặc hạn hẹp. AI yếu mô phỏng nhận thức của con người và mang lại lợi ích cho nhân loại bằng cách tự động hóa các công việc tốn thời gian và phân tích dữ liệu theo cách mà con người đôi lúc không thể.

Ví dụ: Siri, Google Translate, hệ thống nhận diện hình ảnh và công cụ gợi ý của Netflix đều là các ứng dụng của Narrow AI.

1.2. AI mạnh (Stronf Ai hay General AI)

AI mạnh, hay General AI, là loại trí tuệ nhân tạo có khả năng hiểu và thực hiện mọi công việc trí tuệ mà con người có thể làm. Mục tiêu của General AI là phát triển các hệ thống có khả năng tư duy độc lập và sáng tạo, tương tự như con người. AI mạnh có thể tự học từ kinh nghiệm, hiểu ngữ cảnh, và linh hoạt thích ứng với các tình huống mới. Dù General AI là một khái niệm đầy hứa hẹn, hiện tại chưa có hệ thống nào đạt được mức độ này. Việc phát triển General AI đòi hỏi những bước tiến vượt bậc trong nghiên cứu, đặc biệt là trong việc mô phỏng quá trình nhận thức và học hỏi của con người.

1.3. AI siêu mạnh (Super AI)

AI siêu mạnh, hay Artificial Superintelligence, là một khái niệm tương lai mà các nhà khoa học AI đang hướng tới, mô tả một loại trí tuệ nhân tạo vượt qua khả năng trí tuệ của con người. Super AI không chỉ thực hiện các nhiệm vụ mà con người có thể làm, mà còn hoàn thành chúng tốt hơn, nhanh chóng và chính xác hơn nhiều lần. AI siêu mạnh có khả năng tự học, tự cải thiện và đưa ra những quyết định phức tạp mà con người chưa thể hình dung được. Tuy nhiên, sự phát triển của Super AI cũng đặt ra nhiều thách thức về đạo đức, an ninh và kiểm soát, vì một hệ thống siêu thông minh có thể gây ra những rủi ro không lường trước đối với nhân loại.

Các loại trí tuệ nhân tạo AI phổ biến

2. Dựa trên chức năng

Dựa trên chức năng, trí tuệ nhân tạo AI được phần loại thành các nhóm sau:

2.1. AI phản ứng (Reactive Machine AI)

Reactive Machines là dạng AI cơ bản nhất. Những hệ thống này không có khả năng lưu trữ ký ức hoặc học hỏi từ các kinh nghiệm trong quá khứ. Thay vào đó, chúng phản ứng ngay lập tức với các tình huống hiện tại dựa trên những gì đã được lập trình sẵn. Các máy này hoạt động hoàn toàn theo các quy tắc cụ thể và không thể cải thiện hay thay đổi hành vi theo thời gian.

Đây là một loại AI rất “AI” bởi vì một con người bình thường không thể lưu trữ và xử lý được một lượng data rất lớn như là lịch sử duyệt web hay là những lời đánh giá về sản phẩm. Nó không có khả năng nhớ và học hỏi từ những trải nghiệm trước đó, mà chỉ có thể xử lý khi có được dữ liệu đầu vào và phản ứng ngay tức thì với dữ liệu đó.

Reactive Machines thường được sử dụng trong các trò chơi máy tính hoặc các ứng dụng yêu cầu phản hồi ngay lập tức. Một ví dụ điển hình là hệ thống chơi cờ vua của IBM, Deep Blue, hệ thống này đã đánh bại đại kiện tướng cờ vua Garry Kasparov vào năm 1997. Deep Blue chỉ có khả năng phản ứng với các nước đi của đối thủ mà không cần sử dụng bất kỳ ký ức hay kinh nghiệm nào.

2.2. AI với bộ nhớ hạn chế (Limited Memory AI)

Limited Memory AI có khả năng lưu trữ và sử dụng thông tin từ quá khứ để đưa ra quyết định. Đây là một bước tiến lớn so với Reactive Machines vì nó cho phép AI học hỏi từ dữ liệu trước đó và áp dụng những gì đã học vào tình huống hiện tại. Loại AI này thường được sử dụng trong các hệ thống machine learning, nơi các thuật toán được huấn luyện dựa trên lượng lớn dữ liệu trước khi đưa ra quyết định.

Limited Memory AI thường được ứng dụng trong các hệ thống nhận diện hình ảnh, nhận diện giọng nói, và đặc biệt là trong các hệ thống lái xe tự động. Ví dụ điển hình là xe tự lái của Tesla, nó sử dụng dữ liệu từ các chuyến đi trước để cải thiện khả năng điều hướng và đưa ra quyết định trong thời gian thực.

2.3. AI dựa trên lý thuyết trí tuệ nhân tạo (Theory of Mind AI)

Theory of Mind AI là một dạng tiên tiến hơn, nơi hệ thống không chỉ nhận thức về môi trường xung quanh mà còn có khả năng hiểu và tương tác với các trạng thái cảm xúc, niềm tin và ý định của con người. AI với khả năng này có thể hiểu được cảm xúc, dự đoán hành vi của người khác, và điều chỉnh phản ứng của nó cho phù hợp.

Mặc dù vẫn đang trong giai đoạn nghiên cứu và phát triển, loại AI này có tiềm năng lớn trong các lĩnh vực như tâm lý học, chăm sóc sức khỏe tâm thần, và robot xã hội. Ví dụ, các robot xã hội như Sophia của Hanson Robotics đã được thiết kế với khả năng tương tác với con người, hiểu cảm xúc và tham gia vào các cuộc trò chuyện theo cách tương đối tự nhiên.

Robot Sophia trình diễn khả năng tương tác và hiểu cảm xúc con người

2.4. AI tự nhận thức (Self-Aware AI)

Self-Aware AI là cấp độ phát triển cao nhất của trí tuệ nhân tạo, nơi hệ thống AI không chỉ hiểu được cảm xúc và ý định của người khác mà còn có nhận thức về chính bản thân nó. Điều này nghĩa là AI có thể tự đánh giá hành vi của mình, hiểu được vị trí của mình trong thế giới và đưa ra quyết định dựa trên sự tự nhận thức.

Hiện tại, Self-Aware AI vẫn chỉ là một khái niệm trong lý thuyết và chưa có ví dụ thực tiễn nào trên thị trường. Tuy nhiên, nếu phát triển thành công, nó có thể cách mạng hóa nhiều lĩnh vực, từ y tế đến khoa học xã hội, và có thể sẽ là bước ngoặt trong việc phát triển các robot với khả năng tự hành động và tự học hỏi như con người.

Tuy nhiên, trên phim ảnh có một ví dụ cụ thể chính là Jarvis trong phim Iron Man. Đây chính là hình mẫu cho các nhà khoa học muốn phát triển một trợ lý toàn diện về mọi mặt, có thể nói chuyện, tương tác và giúp đỡ mọi việc cho người dùng, có thể thay thế cho nhiều người trong quá trình làm việc.

3. Sự tiến bộ của công nghệ AI hiện nay và xu hướng trong tương lai

3.1. Sự tiến bộ của công nghệ AI:

Hiện tại, công nghệ AI đã đạt được những bước tiến vượt bậc, với nhiều ứng dụng thực tiễn trong các lĩnh vực khác nhau. Các công nghệ cốt lõi đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển này bao gồm:

Machine Learning (ML): Giúp máy tính học từ dữ liệu và cải thiện hiệu suất mà không cần lập trình cụ thể, được ứng dụng trong tài chính, y tế và thương mại điện tử.

Deep Learning (DL): Nhánh của ML sử dụng mạng nơ-ron sâu để xử lý dữ liệu phức tạp, nổi bật trong nhận diện giọng nói, ngôn ngữ tự nhiên và thị giác máy tính.

Natural Language Processing (NLP): Giúp máy tính hiểu và phản hồi bằng ngôn ngữ con người, ứng dụng trong chatbot, trợ lý ảo và phân tích cảm xúc.

Computer Vision (Thị giác máy tính): Cho phép máy tính “nhìn” và hiểu hình ảnh, được dùng trong nhận diện khuôn mặt, kiểm tra chất lượng sản phẩm và chẩn đoán y khoa.

3.2. Xu hướng công nghệ AI trong tương lai

Trong tương lai, AI được dự đoán sẽ còn tiến xa hơn nữa, vượt ra ngoài các ứng dụng hiện tại để chạm tới những khả năng mà hiện nay vẫn chỉ là lý thuyết:

General AI (Trí tuệ nhân tạo tổng quát): Mục tiêu phát triển AI có khả năng thực hiện mọi nhiệm vụ trí tuệ như con người, vượt xa các hệ thống AI hiện nay chỉ chuyên một lĩnh vực cụ thể.

AI Ethics và Explainable AI: Hướng tới xây dựng AI minh bạch, có thể giải thích được quyết định của mình để đảm bảo tính công bằng và tăng niềm tin của người dùng.

AI và Tự động hóa siêu cao (Hyper Automation): Kết hợp AI với IoT và công nghệ tiên tiến để tự động hóa toàn bộ quy trình kinh doanh, giảm tối đa sự can thiệp của con người.

Quantum AI (Trí tuệ nhân tạo lượng tử): Ứng dụng máy tính lượng tử để xử lý các bài toán cực kỳ phức tạp, mở ra tiềm năng lớn trong y học, tài chính và khoa học vật liệu.

AI và Sáng tạo: AI dần trở thành công cụ sáng tạo, có thể thiết kế, tạo nghệ thuật hay giải pháp mới, như DALL-E tạo hình ảnh từ văn bản.

Trí tuệ nhân tạo (AI) đang không ngừng phát triển, từ những hệ thống phản ứng đơn giản đến các mô hình có khả năng học hỏi, tư duy và sáng tạo như con người. Mỗi loại AI đều mang đến những bước tiến quan trọng, góp phần thay đổi cách con người làm việc, nghiên cứu và sáng tạo trong mọi lĩnh vực. Để tìm hiểu sâu hơn về các loại AI và xu hướng phát triển trong tương lai, bạn có thể xem thêm trên Vietjack.

Xem thêm hướng dẫn cách sử dụng AI - Trí tuệ nhân tạo hay, chi tiết khác:

• Trí tuệ nhân tạo AI là gì? Ứng dụng của AI trong thực tế

• Những điều cần biết khi sử dụng AI vào công việc

• Hướng dẫn viết prompt hiệu quả - chìa khóa khai thác AI

Xem thêm các tài liệu học tốt lớp 12 hay khác:

• Giáo án các môn học (các lớp)
• Giải lớp 12 Kết nối tri thức (các môn học)
• Giải lớp 12 Chân trời sáng tạo (các môn học)
• Giải lớp 12 Cánh diều (các môn học)

---