Soạn bài Viết bài giới thiệu phong cách sáng tác của một trường phái văn học - Cánh diều

Với soạn bài Viết bài giới thiệu phong cách sáng tác của một trường phái văn học Chuyên đề Văn 12 Cánh diều hay nhất, ngắn gọn giúp học sinh dễ dàng làm bài tập Chuyên đề học tập Ngữ văn 12.

Soạn bài Viết bài giới thiệu phong cách sáng tác của một trường phái văn học - Cánh diều

1. Đặc điểm của bài giới thiệu phong cách sáng tác của một trường phái văn học

Bài giới thiệu phong cách sáng tác của một trường phái văn học là văn bản trình bày những đặc điểm chung, nổi bật của các tác giả, tác phẩm thuộc một trường phái hay trào lưu văn học.

Về nội dung, bài viết cần trình bày được những biểu hiện đặc trưng, chủ đạo, phổ biến trong các sáng tác tiêu biểu của một trường phái văn học ở một hoặc một số phương diện như: đề tài, cảm hứng, tư tưởng, thể loại, giọng điệu, kết cấu, nhân vật, bút pháp, biện pháp nghệ thuật,... Bài viết cũng cần nêu các dẫn chứng minh hoạ tiêu biểu (tác giả, tác phẩm) để làm rõ cho các đặc điểm trên. Chẳng hạn:

Một trong những nét đặc trưng nổi bật của trường phái văn học hiện thực giai đoạn 1930 - 1945 ở Việt Nam là cảm hứng phê phán, tố cáo tính chất bất công, vô nhân đạo của xã hội đương thời. Những sáng tác của các cây bút tiêu biểu như Nguyễn Công Hoan (Kép Tư Bền), Vũ Trọng Phụng (Giông tố, Số đỏ), Tam Lang (Tôi kéo xe), Ngô Tất Tố (Tắt đèn), Nam Cao (Chí Phèo, Lão Hạc),... đều đã vạch trần tính chất phi nhân tính, bất lương của tầng lớp quan lại thực dân, địa chủ, tư sản đồng thời thể hiện sự cảm thông với sự thống khổ của nhân dân lao động. Với Nguyễn Công Hoan, mỗi truyện ngắn trào phúng giống như một màn bi hài kịch về nỗi cơ cực của các tầng lớp nhân dân lao động trong một xã hội thối nát mà qua đó, một cách trực tiếp hay gián tiếp, người đọc nhận ra sự độc ác, vô lương tâm của chính quyền thực dân phong kiến, của những tên tư sản mờ mắt vì đồng tiền, kiếm tiền trên nỗi đau của người khác, bất chấp luân thường, đạo lí. Những tác phẩm như Được chuyến khách, Kép Tư Bền,... là những ví dụ điển hình cho thấy sự căm phẫn của nhà văn đối với một xã hội mà ờ đó những người ốm sắp chết cũng phải sắm vai khỏe mạnh để kiếm việc làm, anh diễn viên hài vẫn phải cười cợt trên sân khấu để mua vui cho khán giả trong khi bản thân anh ta đang đau khổ vì bố đang hấp hối mà chưa thể về nhà. Cùng một nguồn cảm hứng ấy, Vũ Trọng Phụng cho thấy tài năng đặc biệt trong việc phanh phui những mặt trái, những chuyện lố lăng, đồi bại của xã hội đương thời. Thông qua các tiểu thuyết (Số đỏ, Giông tố, Vỡ đê,...) và các phóng sự (Cạm bẫy người, Kĩ nghệ lấy Tây,...), Vũ Trọng Phụng đã phơi bày ra ánh sáng các thói tật, những cái "vô nghĩa lí", trái ngược với đạo lí thông thường của xã hội tư sản thành thị Việt Nam lúc bấy giờ. Dưới ngòi bút của Vũ Trọng Phụng, xã hội ấy là môi trường thuận lợi cho những kẻ như Xuân Tóc Đỏ (Số đỏ) - một kẻ vô học, lưu manh đã trở thành "nhà cải cách xã hội", "đốc tờ Xuân", "anh hùng cứu quốc". Ở chiều ngược lại, cũng chính cái xã hội ấy đã khiến Long (Giông tố) - một hàn sĩ giàu lòng tự trọng trở thành một kẻ vô đạo đức, đồi bại. Chính Vũ Trọng Phụng cũng rất ý thức về nguồn cảm hứng tố cáo này của mình: "Cái nhân loại ô uế, bẩn thỉu, nó bắt tôi phải viết như thế" cũng như đối tượng mà nhà văn muốn hướng tới là cái xã hội xấu xa, dâm đãng của bọn người có nhiều tiền.

2. Các bước viết bài giới thiệu phong cách sáng tác của một trường phái văn học

Để viết bài giới thiệu phong cách sáng tác của một trường phái văn học, các em cần tiến hành các bước cơ bản sau:

3. Thực hành viết bài giới thiệu phong cách sáng tác của một trường phái văn học

Bài tập (trang 69 sách Chuyên đề học tập Ngữ văn 12 – Cánh diều): Hãy viết bài giới thiệu phong cách sáng tác của trường phái văn học hiện thực Việt Nam giai đoạn 1930 - 1945.

Trả lời:

Văn học hiện thực phê phán là một trong những tên gọi gây ra nhiều những tranh cãi cho đến ngày nay. Trong từ điển văn học do Trần Đình Sử làm chủ biên soạn, đã đưa ra 2 cách hiểu về thuật ngữ này.

Theo nghĩa rộng, chủ nghĩa hiện thực được hiểu là những tác phẩm có mối quan hệ với hiện thực đời sống, bất kể những tác phẩm đó thuộc trường phái, khuynh hướng văn nghệ nào. Với ý nghĩa này, khái niệm văn học hiện thực đồng nhất với đó là khái niệm sự thật về đời sống, vì các tác phẩm văn học nào đều mang trong mình tính hiện thực.

Theo nghĩa hẹp, đây chỉ một phương pháp hiện thực, một khuynh hướng, một trào lưu văn học có nội dung chặt chẽ, sắc sảo và được xác định theo nguyên tắc mỹ học riêng.

Theo cuốn Lí luận văn học, chủ nghĩa hiện thực có khi được dùng không phải là một phương pháp sáng tác mà với nghĩa đó là kiểu sáng tác tái hiện.

Theo Bách khoa toàn thư, chủ nghĩa hiện thực hay còn gọi là văn học hiện thực phê phán là một trào lưu về văn học hiện thực, là một trong những phương pháp sáng tác lấy chính hiện thực của xã hội và những vấn đề thật liên quan tới con người và lấy chính con người làm đối tượng để phản ánh.

Như vậy khái niệm văn học hiện thực phê phán được đưa ra cách hiểu của nhiều những ý kiến khác nhau về chủ nghĩa hiện thực, nhưng nói chung quy lại thì đó là một trào lưu văn học, một phương pháp sáng tác nhằm mô tả thế giới thực tại, đánh giá một cách trung thực về cuộc sống.

Về thời điểm ra đời của chủ nghĩa hiện thực cho đến nay vẫn còn nhiều những ý kiến tranh cãi. Theo cuốn Từ điển thuật ngữ văn học đã trình bày về nhiều ý kiến ra đời của văn học hiện thực. Có người cho rằng vấn đề phản chủ nghĩa hiện thực được hình thành từ thời kỳ cổ đại và đã trải qua nhiều giai đoạn phát triển trong các thời kỳ Cổ đại, phục hưng, Ánh sáng, thế kỷ XIX,… Một số ý kiến khác thì cho rằng thời điểm ra đời văn học hiện thực bắt đầu từ thời Phục hưng. Nhiều quan điểm khác khẳng định chủ nghĩa hiện thực hình thành vào những năm 30 của thế kỷ XIX.

Ở Việt Nam văn học hiện thực phê phán đã xuất hiện với nhiều những tác phẩm văn học trung đại như: Truyện Kiều, Chinh phụ ngâm, Thơ Nguyễn Khuyến, thơ Hồ Xuân Hương,…đã phơi bày và phê phán thực trạng khách quan của cuộc sống thời bấy giờ. Mãi cho đến những năm 30 của thế kỷ XX, cây bút văn học hiện thực phê phán Nguyễn Công Hoan là một trong những người đầu tiên đi theo khuynh hướng tả chân thực, lấy cuộc sống hiện tại, lấy những con người, sự việc đã và đang xảy ra để làm nội dung cho tác phẩm.

Tại thời điểm đất nước những năm 1930 – 1945, khuynh hướng văn học hiện thực phê phán phát triển một cách rầm rộ, quy mô, nhiều những cây bút tài năng xuất hiện ở phong trào này như Vũ Trọng Phụng, Ngô Tất Tố, Nguyễn Đình Lạp,…. Và nhà văn Nam Cao được đánh giá là một trong những người có công đưa văn học hiện thực phê phán lên một tầm cao mới, trình độ miêu tả tâm lý, khái quát chân thực hiện thực.

Với bối cảnh xã hội Việt Nam bấy giờ, cuộc khủng hoảng kinh tế năm 1929 – 1933. Thực dân Pháp lúc này ra sức vơ vét, bóc lột để bù đắp những thiệt hại của chúng.

Ngày 09/02/1930 Cách mạng tư sản thất bại, giai cấp tư sản một mặt mâu thuẫn với chế độ phong kiến, đường lối chính trị thời gian này của chúng chủ yếu là cải lương. Tư sản dân tộc chủ yếu là địa chủ chuyển thành kiến cho thái độ chống phong kiến thời bấy giờ không được dứt khoát. Những tầng lớp trí thức, tiểu tư sản trở nên hoang mang và tìm được thỏa hiệp với thực dân, một số còn lại thực hiện nhiệm vụ giải phóng dân tộc bằng con đường văn chương, thời đó văn học hiện thực phê phán trở thành một phong trào.

Chặng đường phát triển của văn học hiện thực phê phán Việt Nam giai đoạn 1930 – 1945 chia làm ba chặng: chặng từ năm 1930 – 1935, chặng 1936 – 1939, chặng 1940 – 1945. 

Những tên tuổi lớn đã đóng góp cho sự phát triển của văn học hiện thực phê phán của Việt Nam ở giai đoạn này phải kể đến như Nguyễn Công Hoan, Ngô Tất Tố, Vũ Trọng Phụng, Nguyên Hồng, Nam Cao,… Chính những tác phẩm của họ là một bức tranh vẽ toàn cảnh của một xã hội đen tối bấy giờ.

Những sự phê phán, sự lên ánh mạng mẹ của chế độ thống trị được thể hiện mạnh mẽ của những tác phẩm như: Bước đường cùng, Bỉ vỏ, Số Đỏ, Chí Phèo, Tắt đèn, Lão Hạc,…

Bức tranh xã hội thời đó được những tác phẩm của văn học hiện thực phê phán miêu tả chân thực xã hội lúc đó với sự ảm đạm, nhiều bị kịch, làng quê xơ xác, nhiều những tệ nạn của xã hội, người nông dân bị cường hào ác bá đẩy tới mức đường cùng dẫn tới mất nhân tính và biến chất trở thành một tệ nạn của xã hội.

Văn học hiện thực phê phán vào những năm 1930 – 1945 được coi là một cuộc vận động trên chính dòng phát triển của thời cuộc đầy những biến động, khó khăn của xã hội. Nhưng cho dù xã hội có đổi thay như thế nào, thì những nét chữ, những trang viết sẽ sống mãi với thời gian.

Tham khảo các bài soạn Chuyên đề Văn 12 Chuyên đề 3: Tìm hiểu phong cách sáng tác của một trường phát văn học hay khác:

• I. Phong cách sáng tác của một trường phái văn học

• II. Tìm hiểu phong cách sáng tác của một trường phái văn học

• IV. Thuyết trình về phong cách sáng tác của một trường phái văn học

Xem thêm các bài Soạn Chuyên đề học tập Ngữ văn 12 Cánh diều hay, chi tiết khác:

• Chuyên đề Văn 12 Chuyên đề 1: Tập nghiên cứu và viết báo cáo về một vấn đề văn học hiện đại và hậu hiện đại
• Chuyên đề Văn 12 Chuyên đề 2: Tìm hiểu về một tác phẩm nghệ thuật chuyển thể từ tác phẩm văn học
• Chuyên đề Văn 12 Chuyên đề 3: Tìm hiểu phong cách sáng tác của một trường phát văn học

Xem thêm các tài liệu học tốt lớp 12 hay khác:

• Soạn Chuyên đề Văn 12 Kết nối tri thức
• Soạn Chuyên đề Văn 12 Chân trời sáng tạo
• Soạn Chuyên đề Văn 12 Cánh diều
• Giải lớp 12 Kết nối tri thức (các môn học)
• Giải lớp 12 Chân trời sáng tạo (các môn học)
• Giải lớp 12 Cánh diều (các môn học)

---