Lịch Sử và Địa Lí 4 Bài 11: Buổi đầu thời Nguyễn (Từ năm 1802 đến năm 1858)

A. Hoạt động cơ bản

1. Tìm hiểu sự thành lập của triều Nguyễn năm 1802

2. Tìm hiểu những chính sách của các vua nhà Nguyễn

Câu 1 (trang 36 Lịch sử và địa lí 4 Tập 2 VNEN).

   - Dựa vào nội dung đoạn hội thoại, kết hợp quan sát hình 1, thảo luận và thống nhất trả lời các câu hỏi sau:

   - Chính sách nào cho thấy các vua Nguyễn không muốn chia sẻ quyền hành với người khác?

   - Các vua Nguyễn đã làm gì để bảo vệ quyền lợi của vua và quan lại?

Trả lời:

* Chính sách cho thấy các vua Nguyễn không muốn chia sẻ quyền hành với người khác là:

   - Các vua nhà Nguyễn không đặt ngôi hoàng hậu, bỏ chức tể tướng,

   - Vua nhà Nguyễn tự mình trực tiếp điều hành mọi việc hệ trọng trong nước từ trung ương đến địa phương…

* Để bảo vệ quyền lợi của vua và quan lại, các vua Nguyễn đã đề ra những chính sách:

   - Tăng cường xây dựng một đội quân goomg nhiều thứ quân

   - Xây dựng thành trì vững chắc

   - Ban hành bộ luật Gia Long để bảo vệ quyền hành tuyệt đối nhà vua, trừng trị kẻ chống đối.

3. Khám phá quần thể cố đô Huế

Quan sát hình và mô tả: Ngọ Môn, điện Thái Hòa, một góc lăng Tự Đức

Trả lời:

* Ngọ Môn:

   - Ngọ Môn là cửa chính vào Hoàng Thành.

   - Là một trong những di tích kiến trúc thời Nguyễn trong quần thể di tích cố đô Huế.

   - Cổng có hình chữ U vuông góc, được xây bằng gạch đá vững chắc.

   - Ở phần giữa nền đài có 3 cửa đi song song nhau: Ngọ Môn ở giữa dành cho Vua đi, hai bên là các cửa dành cho các quan văn võ trong đoàn ngự đạo.

   - Trên cổng được đặt một ngôi lầu. Lầu có hai tầng, được dựng lên bằng những loại gỗ lim quý hiếm

   - Nhìn từ xa, cộng Ngọ Môn được dựng lên nguy nga và hoành tráng.

* Điện Thái Hòa:

   - Đi từ vào ta thấy là một chiếc cổng cao được dựng lên, gồm 3 lối đi vào.

   - Một chiếc cổng lớn và dài đi vào, hai bên là hồ nước.

   - Điện Thái Hòa được xây dựng nguy nga bề thế trông ra một sân rộng.

   - Mái của điện Thái Hòa được lớp bằng ngói vàng, nên nóc điện có hình của hai con rồng.

* Một góc Lăng Tự Đức:

   - Lăng nằm ở khu vực có rừng cây và hồ nước.

   - Để vào trong lăng phải đi qua một cây cầu

   - Lăng được dựng trên mặt hồ bằng những chiếc cột vững chắc.

   - Kiến trúc lăng giống như ngôi nhà sàn, được làm bằng nhiều cột lớn.

   - Dưới mặt hồ là những bông hoa sen đang đua nhau nở....

B. Hoạt động thực hành

Câu 1 (trang 38 Lịch sử và địa lí 4 Tập 2 VNEN). Ghi vào vở câu trả lời đúng cho các câu hỏi sau:

Trả lời:

Câu 2 (trang 38 Lịch sử và địa lí 4 Tập 2 VNEN). Thuyết minh về quần thể kiến trúc Cố đô Huế?

Trả lời:

Thưa quý khách chia tay với thành phố Đà Nẵng năng động và xinh đẹp xe chúng ta đang di chuyển trong hầm đường bộ Hải Vân là một trong những hầm đường bộ dài nhất Đông Nam Á và chỉ còn khoản 15 phút nữa thôi chúng ta sẽ đặt chân đến địa phận của tỉnh Thừa Thiên – Huế có thành phố Huế bên dòng Hương giang thơ mộng.

   "Con sông dùng dằng con sông không chảy

   Sông chảy vào lòng nên Huế rất sâu"

Huế còn là một quần thể kiến trúc cung đình cổ của Việt Nam được UNESCO công nhận là di sản văn hóa thế giới (1993) và để tiện cho việc tham quan hướng dẫn viên (HDV) xin giới thiệu tổng quan về thành phố này.

Huế nằm ở vị trí trung độ của cả nước, lưng tựa vào dãy Trường Sơn hùng vĩ, mặt thì hướng ra biển Đông. Huế cách thủ đô Hà Nội 660km cách thành phố Hồ Chí Minh 1080km. Huế có sân bay Phú Bài nằm kề quốc lộ 1A có các hệ thống khách sạn, resort đạt tiêu chuẩn từ 4 đến 5 sao tạo điều kiện cho khách du lịch đến và lưu lại tại Huế.

Thưa quý khách nhắc đến lịch sử hình thành của vùng đất này không thể không nhắc đến một nhân vật có vai trò quan trọng trong việc mở mang bờ cõi nước ta cũng như là tạo tiền đề cho sự nghiệp vương triều Nguyễn sau này. Quý khách có biết hdv đang nói đến nhân vật nào không ạ? Dạ vâng đó chính là chúa tiên Nguyễn Hoàng một vị danh tướng lẫy lừng thời Hậu Lê với nhiều chiến công hiển hách. Biết mình là cái gai trong mắt của anh rể là Trịnh Kiểm, nghe theo lời sấm truyền của trạng trình Nguyễn Bỉnh Khiêm: "Hoành sơn nhất đái vạn đại dung thân" nên sau đó, ông đã nhờ chị gái xin anh rể cho vào trấn thủ đất Thuận Hóa và kể từ đây vùng đất Huế đã gắn liền với sự nghiệp của 9 vị chúa Nguyễn xứ đàng trong. Hơn 400 năm Huế là trung tâm chính trị văn hóa của nhà nước phong kiến Việt Nam. Năm 1885, kinh đô Huế thất thủ rơi vào tay thực dân Pháp, vua Hàm Nghi xuống chiếu Cần Vương. Ở Huế đã nổ ra nhiều phong trào chống pháp sôi nổi như phòng trào của cụ Phan Bội Châu và Phan Châu Trinh. Huế còn là cái nôi nuôi dưỡng và đào tạo những vị lãnh đạo Đảng tài ba như Trường Chinh, Lê Duẩn, Phạm Văn Đồng…Là một trong những ngọn cờ đầu đi tiên phong trong phong trào đấu tranh giải phóng dân tộc đến 25/3/1975 Huế hoàn toàn giải phóng. Sau bao nhiêu nằm hàn gắn vết thương chiến tranh và hòa mình vào công cuộc xây dựng và đổi mới đất nước ngày nay Huế đã trở thành thành phố festival của Việt Nam và thế giới, Huế mang trong mình 2 di sản của nhân loại.

Thưa quý khách, nếu như Hạ Long là quà tặng của thiên nhiên thì Huế là sản phẩm sáng tạo của con người Việt Nam. Vua Gia Long sau khi đánh bật nhà Tây Sơn ra khỏi Phú Xuân, thống nhất sơn hà và lên ngôi hoàng đế, việc đầu tiên là tái lập cơ đồ, vinh thăng triều đại, xây dựng quốc gia và gây uy tín đối với các lân bang. Vị vua nhà Nguyễn đầu tiên đã thực hiện ngay việc xây dựng kinh thành Phú Xuân và các vị vua kế nghiệp sẽ tiếp tục tu bổ, tô bồi cho bộ mặt của quốc gia ngày càng tráng lệ uy nghi. Kinh thành Huế được xây dựng năm 1805, nhưng đến năm 1833 thì kinh thành Huế được hoàn thành. Về phong thủy các nhà kiến trúc sư thế kỷ 19 đã bố trí các thành quách cung điện theo 1 hướng duy nhất là hướng nam, được xem là một hướng tốt như ông bà ta ngày xưa hay nói "lấy vợ hiền hòa xây nhà hướng nam". Kinh thành huế lấy núi Ngự Bình làm tiền án, lấy sông Hương làm yếu tố minh đường, lấy cồn Hến và cồn Dã Viên làm tả thanh long hữu bạch hổ tạo thành thế rồng chầu hổ phục. Kinh thành gồm 3 vòng tường thành: kinh thành có chúc năng bảo vệ kinh đô khi có biến, vòng thứ 2 và thứ 3 lần lượt là Hoàng thành và Tử cấm thành gọi chung là Đại nội bên trong Đại nội có hàng trăm công trình lớn nhỏ khác nhau (khoảng 150 công trình) là nơi ở và sinh hoạt, làm viêc của vua. Đại nội được canh giữ cẩn mật không ai được phép ra vào nếu chưa được sự đồng ý của vua, nên ở Huế từ xưa có câu ca dao: "Đưa con vào nội rồi đời con ơi" và còn biết bao nhiêu chuyện bí mật thâm cung triều Nguyễn hdv sẽ chia sẽ khi chúng ta đến điểm tham quan.

Theo quan niệm của Phật giáo “Sống gửi, thác về”, các vua triều Nguyễn cũng có suy nghĩ như vậy, cuộc sống nơi cõi tục là cuộc sống tạm còn khi mất đi, sang thế giới bên kia là vĩnh cửu. Bởi vậy, bất kỳ nhà vua nào khi lên ngôi đều coi trọng việc xây dựng lăng tẩm cho mình… Trong điều kiện lịch sử đầy biến động nên 13 vua chỉ có 9 vua là có lăng tẩm được xây dựng quy mô. Nếu lăng của vua Minh Mạng (Hiếu lăng) mang dáng vẻ oai nghiêm, hùng vĩ, tráng lệ thì lăng của Tự Đức (Khiêm lăng) mang bầu không khí gần gũi thiên nhiên, đẹp như một bức tranh sơn thủy. Lăng Khải Định thì lại mang ý nghĩa khác, khi mới hoàn thành được người đời ví như cái lồng sơn son thiếp vàng vô cùng sặc sỡ. Lăng Khải Định còn gọi là Ứng Lăng, tọa lạc trên triền núi Châu Chữ (còn gọi là Châu Ê) bên ngoài kinh thành Huế là lăng mộ của vị vua thứ 12 của triều Nguyễn. Lăng được xây dựng từ năm 1920 ngay sau khi Khải Định lên ngôi không lâu. Về kiến trúc lăng Khải Định được người đời sau thường đặt ra ngoài dòng kiến trúc truyền thống thời Nguyễn bởi sự pha trộn của nhiều trường phái kiến trúc: Ấn Độ, Rome, Phật giáo… Toàn bộ nội thất bên trong lăng đều được trang trí bằng những mảnh phù điêu bằng gốm sứ, thủy tinh màu được vua đặt mua ở Nhật Bản, Trung Quốc… Người chịu trách nhiệm tạo nên những tác phẩm nghệ thuật ở đây là nghệ nhân Phan Văn Tánh là tác giả của 3 bức bích họa "Cửu long ẩn vân" lớn nhất việt nam, nhờ những đóng góp của ông và những người cộng sự lăng Khải Định đã thành 1 đỉnh cao của nghệ thuật tạo hình sành sứ. Dù bị lên án ở nhìu góc độ khác nhau nhưng lăng Khải Định đích thực là 1 công trình có giá trị về mặt nghệ thuật và kiến trúc nó làm phong phú đa dạng thêm vẻ đẹp của đất cố đô.

Thưa quý khách đã đến Huế mà chưa đến chùa Thiên Mụ là xem như chưa đến – là nơi có sự tích ra đời gắn liền với bước chân mở đường của vị chúa Nguyễn xứ Đàng Trong. Mà từ lâu tiếng chuông chùa đã đi vào tiềm thức người dân xứ Huế "tiếng chuông Thiên Mụ, canh gà Thọ Cương". Truyền thuyết kể rằng, trong một lần rong ruổi vó ngựa dọc bờ sông Hương, ông bắt gặp một ngọn đồi nhỏ nhô lên như một con rồng đang soi mình dưới bóng nước trong xanh. Hỏi ra mới biết, ngọn đồi này có tên là đồi Hà Khê. Người dân địa phương cho biết, nơi đây ban đêm thường có một bà lão mặc áo đỏ quần lục xuất hiện trên đồi, nói với mọi người “Rồi đây sẽ có một vị chân chúa đến lập chùa để tụ linh khí, làm bền long mạch. Tư tưởng lớn của chúa Nguyễn Hoàng dường như cùng bắt nhịp được với ý nguyện của dân chúng. Ông cho dựng một ngôi chùa trên đồi, ngoảnh mặt ra sông Hương, đặt tên là “Thiên Mụ Tự“ (chùa Thiên Mụ). Ngôi chùa được lồng trong một không gian thơ mộng tĩnh mịch rất phù hợp cho những ai đến đây tu hành.Chùa Thiên Mụ từ đó đã trở thành danh lam thắng cảnh của đất nước và thu hút nhiều du khách đến tham quan.

Thưa quý khách nền văn hóa Huế là sự kết hợp của văn hóa dân gian và văn hóa cung đình, những lời ca tiếng hát được đưa vào phục vụ cho vui chúa rồi lại được lưu truyền trong dân gian như ca Huế, nhã nhạc cung đình Huế…văn hóa Huế còn được biểu hiện qua các làng nghề truyền thống như nghề làm nón, kim hoàn…văn hóa ẩm thực Huế đa dạng phong phú với hàng trăm món ăn cung đình và hàng trăm món ăn dân gian đều được lưu giữ và phát triển để phục vụ du khách như: cơm hến, bún bò huế, bánh bèo… Huế còn là thành phố với nhiều lễ hội nổi tiếng như lễ hội điện Hòn Chén, lễ hội xuân gia lac.. Trong đó lễ hội Festival Huế với nhiều chương trình lễ hội cộng đồng được tái dựng với một không gian rộng lớn cả trong và ngoài thành phố, góp phần làm sống lại các giá trị văn hóa của Huế. Tất cả đã góp phần thúc đẩy để du lịch Huế trở thành một trong những chiến lược phát triển quan trọng của du lịch cả nước.

Thưa quý khách Huế không chỉ đẹp bởi phong cảnh hữu tình không chỉ quyến rũ bởi lăng tẩm đền đài mà huế còn níu chân bao du khách bởi nét đẹp dịu dàng, e ấp…của con người nơi đây. Để kết thúc cho bài thuyết minh thì hdv xin gửi tặng quý khách 4 câu thơ của nhà thơ Phan Thị Ngôn Ngữ

   "o con gái tóc dài quai nón tím

   Chiều ni về o có nhớ ai không

   Guốc khua chi cho đây nhói cả lòng

   Áo trắng quá khiến hồn đây khờ khạo"

   (Nguồn: Sưu tầm)

C. Hoạt động ứng dụng

Câu 3 (trang 38 Lịch sử và địa lí 4 Tập 2 VNEN). Em còn biết ở nước ta có những kinh thành nào ngoài kinh thành Huế

Trả lời:

Ngoài kinh thành Huế, nước ta có những kinh thành:

   - Phong Châu (Phú Thọ) thời Hùng Vương

   - Cổ Loa thời nhà Thục

   - Mê Linh thời Trưng Vương

   - Đại La

   - Hoa Lư (Ninh Bình)

   - Phú Xuân

   - Thăng Long

Câu 4 (trang 38 Lịch sử và địa lí 4 Tập 2 VNEN). Cùng với sự giúp đỡ của người thân và các bạn, em hãy sưu tầm câu chuyện, hình ảnh về quần thể kiến trúc cố đô Huế để bổ sung vào thư viện lớp.

Trả lời:

Câu 5 (trang 38 Lịch sử và địa lí 4 Tập 2 VNEN). Nêu một số hiểu biết của em về triều Nguyễn.

Trả lời:

Nhà Nguyễn (1802 - 1945) được thành lập sau khi vua Gia Long lên ngôi năm 1802, là triều đại cuối cùng trong lịch sử Việt Nam. Năm 1802 đến năm 1804 sử dụng quốc hiệu Nam Việt, năm 1804 đến năm 1839 sử dụng quốc hiệu Việt Nam, Đại Việt Nam, năm 1839, vua Minh Mạng đổi quốc hiệu là Đại Nam. Triều Nguyễn là một triều đại đánh dấu nhiều thăng trầm của lịch sử, đặc biệt là cuộc xâm lược của người Pháp giữa thế kỷ 19.

Triều Nguyễn được coi là trải qua hai giai đoạn chính:

   - Giai đoạn thứ nhất (1802-1858) là giai đoạn độc lập, các vua nhà Nguyễn nắm toàn quyền quản lý đất nước, trải qua 4 đời vua, Gia Long, Minh Mạng, Thiệu Trị, Tự Đức.

   - Giai đoạn thứ hai, (1858-1945) là giai đoạn bị Pháp xâm lăng và đô hộ, kể từ khi quân Pháp đánh Đà Nẵng và kết thúc sau khi hoàng đế Bảo Đại thoái vị vào năm 1945.

Xem thêm các bài Giải bài tập Lịch Sử và Địa Lí lớp 4 chương trình VNEN hay khác:

• Phiếu kiểm tra 4: Chúng em học được gì qua phần lịch sử lớp 4
• Bài 7: Thủ đô Hà Nội
• Bài 8: Đồng bằng Nam Bộ
• Bài 9: Hoạt động sản xuất của người dân ở đồng bằng Nam Bộ
• Bài 10: Thành phố Hồ Chí Minh và Thành phố Cần Thơ

ĐỀ THI, BÀI TẬP CUỐI TUẦN, SÁCH ÔN TẬP DÀNH CHO KHỐI TIỂU HỌC

Bộ giáo án, bài giảng powerpoint, đề thi, sách dành cho giáo viên và bài tập cuối tuần, gia sư dành cho phụ huynh tại https://tailieugiaovien.com.vn/ . Hỗ trợ zalo VietJack Official

Tổng đài hỗ trợ đăng ký : 084 283 45 85

Giáo án, bài giảng powerpoint Văn, Toán, Lí, Hóa....

4.5 (243)

799,000đs

199,000 VNĐ

Đề thi, chuyên đề,bài tập cuối tuần Cánh diều, Kết nối tri thức, Chân trời sáng tạo...

4.5 (243)

799,000đ

99,000 VNĐ

Sách bài tập cuối tuần 1-2-3-4-5

4.5 (243)

149,000đ

49.000 - 99.000 VNĐ

xem tất cả

Đã có app VietJack trên điện thoại, giải bài tập SGK, SBT Soạn văn, Văn mẫu, Thi online, Bài giảng....miễn phí. Tải ngay ứng dụng trên Android và iOS.

Theo dõi chúng tôi miễn phí trên mạng xã hội facebook và youtube:

Loạt bài Giải bài tập Lịch Sử và Địa Lí lớp 4 VNEN của chúng tôi được biên soạn bám sát nội dung sgk Hướng dẫn học Lịch Sử và Địa Lí 4 chương trình mới VNEN.

Nếu thấy hay, hãy động viên và chia sẻ nhé! Các bình luận không phù hợp với nội quy bình luận trang web sẽ bị cấm bình luận vĩnh viễn.