Giáo án Lịch Sử 6 Chân trời sáng tạo Bài 18: Các cuộc đấu tranh giành độc lập dân tộc trước thế kỉ X

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: GV chuyển giao NV học tập

- GV giới thiệu tóm tắt về lai lịch, quê quán Hai Bà Trưng: 

- GV yêu cầu HS đọc bài thơ Thiên nam ngữ lục mục I SGK trang 89 và trả lời câu hỏi: 

? Em hãy cho biết nguyên nhân của cuộc khởi nghĩa Hai Bà Trưng? 

- GV yêu cầu HS quan sát Lược đồ 18.2, trình bày diễn biến cuộc khởi nghĩa Hai Bà Trưng:

- GV yêu cầu HS thảo luận theo cặp và trả lời câu hỏi: 

? Em hãy nêu ý nghĩa của cuộc khởi nghĩa Hai Bà Trưng? 

- GV mở rộng kiến thức: 

+ Lễ hội đền Hai Bà Trưng: được tổ chức từ ngày mồng 4 đến ngày mồng 10 tháng Giêng âm lịch, mồng 6 là ngày chính hội. Lễ hội được tổ chức theo nghi thức nhà nước và truyền thống địa phương: lễ dâng hương, mít tinh kỷ niệm ngày Hai Bà tế cờ khởi nghĩa và tế lễ theo nghi thức cổ truyền.

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV hướng dẫn, HS đọc SGK và thực hiện yêu cầu. 

- GV theo dõi, hỗ trợ HS nếu cần thiết. 

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- GV gọi HS trả lời câu hỏi. 

- GV gọi HS khác nhận xét, bổ sung.

Bước 4: Đánh giá kết quả, thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV đánh giá, nhận xét, chuẩn kiến thức, chuyển sang nội dung mới. 

I. Khởi nghĩa Hai Bà Trưng (40-43)

- Nguyên nhân:

+ Dấy binh khởi nghĩa để trả thù nước, nợ nhà (“rửa sạch nước thù; kẻo oan ức lòng chồng”)

+ Khởi nghĩa để đánh đuổi quân xâm lược, dựng lại cơ nghiệp của tổ tiên (“đem lại nghiệp xưa họ Hùng”).

- Diễn biến:

+ Mùa Xuân năm 40, Hai Bà Trưng nổi dậy khởi nghĩa ở Hát Môn (Phúc Thọ, Hà Nội). Được đông đảo nhân dân hưởng ứng. 

+ Quân khởi nghĩa nhanh chóng làm chủ Mê Linh, sau đó hạ thành Cổ Loa, tiến đánh và làm chủ Luy Lâu (Bắc Ninh).

+ Sau khi thắng lợi, Trưng Trắc được suy tôn làm vua, đóng đô ở Mê Linh.

+ Năm 42, nhà Hán sai tướng Mã Viện đem quân sang đàn áp. Trước thế giặc mạnh, Hai Bà Trưng buộc phải rút quân về Hát Môn; Hai Bà Trưng gieo mình xuống sông Hát tuẫn tiết (năm 43);

- Ý nghĩa: 

+ Chứng tỏ tinh thần đấu tranh mạnh mẽ, bất khuất của người Việt.

+ Tạo nền tảng, truyền thống đấu tranh và cổ vũ cho các phong trào khởi nghĩa giành độc lập, tự chủ sau này.

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: GV chuyển giao NV học tập

- GV giới thiệu ngắn gọn cho HS về lai lịch, quê quán của Bà Triệu.

- GV yêu cầu thảo luận theo cặp, HS đọc thông tin mục II, quan sát Lược đồ 18.7 SGK trang 90, 91 và trả lời câu hỏi:

? Nêu nguyên nhân của cuộc khởi nghĩa Bà Triệu

? Trình bày những nét chính của cuộc khởi nghĩa?

? Cuộc khởi nghĩa Bà Triệu có ý nghĩa lịch sử như thế nào?

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV hướng dẫn, HS đọc SGK và thực hiện yêu cầu. 

- GV theo dõi, hỗ trợ HS nếu cần thiết. 

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- GV gọi HS trả lời câu hỏi. 

- GV gọi HS khác nhận xét, bổ sung.

Bước 4: Đánh giá kết quả, thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV đánh giá, nhận xét, chuẩn kiến thức, chuyển sang nội dung mới. 

II. Khởi nghĩa Bà Triệu (năm 248)

- Nguyên nhân: 

+ Chính sách cai trị hà khắc, bóc lột tàn bạo của nhà Ngô khiến đời sống của người Việt cực khổ

+ Mâu thuẫn dân tộc giữa người Việt với nhà Ngô ngày càng sâu sắc.

=> Bà Triệu dấy binh khởi nghĩa để đánh đuổi quân xâm lược Ngô, giành lại quyền tự chủ của người Việt. 

- Diến biến chính:

+ Năm 248, từ căn cứ ở núi Nưa (Triệu Sơn, Thanh Hoá), khởi nghĩa bùng nổ.

+ Cuộc khởi nghĩa khiến cho toàn thể Giao Châu đều chấn động.

+ Nhà Ngô đã cử 8000 quân sang đàn áp. Do lực lượng quân Ngô quá mạnh, khởi nghĩa đã bị dập tắt.

- Ý nghĩa:

+ Tiếp nối truyền thống đấu tranh yêu nước chống ngoại xâm của người Việt

+ Thức tỉnh ý thức dân tộc; tạo đà cho cuộc khởi nghĩa Lý Bí sau này

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: GV chuyển giao NV học tập

- GV giới thiệu ngắn gọn về lai lịch, quê quán của Lý Bí: 

- GV yêu cầu HS đọc thông tin mục III SGK trang 91,92 và trả lời câu hỏi: 

? Nêu nguyên nhân của cuộc khởi nghĩa Lý Bí.

? Trình bày về diễn biến cuộc khởi nghĩa Lý Bí?

? Cuộc khởi nghĩa Lý Bí có ý nghĩa lịch sử như thế nào?

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV hướng dẫn, HS đọc SGK và thực hiện yêu cầu. 

- GV theo dõi, hỗ trợ HS nếu cần thiết. 

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- GV gọi HS, nhóm trả lời câu hỏi. 

- GV gọi HS khác nhận xét, bổ sung.

Bước 4: Đánh giá kết quả, thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV đánh giá, nhận xét, chuẩn kiến thức, chuyển sang nội dung mới. 

III. Khởi nghĩa Lý Bí và nước Vạn Xuân (năm 542-602)

- Nguyên nhân: 

+ Chính sách cai trị hà khắc, bóc lột tàn bạo của nhà Lương khiến đời sống của người Việt cực khổ

+ Mâu thuẫn dân tộc giữa người Việt với nhà Lương ngày càng sâu sắc.

=> Lý Bí dấy binh khởi nghĩa để đánh đuổi quân xâm lược Lương, giành lại quyền tự chủ của người Việt. 

- Diễn biến:

+ Mùa xuân năm 542, Lý Bí lãnh đạo nhân dân khởi nghĩa, chiếm giữ thành Long Biên, làm chủ Giao Châu. 

+ Mùa xuân năm 544, khởi nghĩa thắng lợi. Lý Bí lên ngôi vua, hiệu là Lý Nam Đế; đặt tên nước là Vạn Xuân, đóng đô ở vùng cửa sông Tô Lịch (Hà Nội).

+ Tháng 5/545, Nhà Lương cử quân xâm lược Vạn Xuân. Lý Nam Đế trao quyền chỉ huy kháng chiến cho Triệu Quang Phục, một vị tướng trẻ tài ba. Triệu Quang Phục đưa quân về đầm Dạ Trạch (Khoái Châu, Hưng Yên), xây đựng căn cử và tiếp tục lãnh đạo nhân dân kháng chiến.

+ Năm 550, sau khi đánh bại quân Lương, Triệu Quang Phục xưng vương (Triệu Việt Vương).

+ Năm 602, nhà Tuỳ đem quân xâm lược, nước Vạn Xuân sụp đổ.

- Ý nghĩa:

+ Tiếp nối truyền thống đấu tranh yêu nước của người Việt

+ Thức tỉnh tinh thần dân tộc, để lại nhiều bài học kinh nghiệm cho các cuộc đấu tranh yêu nước của người Việt sau này.

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: GV chuyển giao NV học tập

- GV giới thiệu về lai lịch, quê quán của Mai Thúc Loan. 

- GV yêu cầu HS đọc thông tin mục IV, quan sát Lược đồ 18.10 SGK trang 93 và trả lời câu hỏi: 

? Nêu nguyên nhân của cuộc khởi nghĩa Mai Thúc Loan.

? Trình bày về diễn biến cuộc khởi nghĩa Mai Thúc Loan?

? Cuộc khởi nghĩa Mai Thúc Loan có ý nghĩa lịch sử như thế nào?

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV hướng dẫn, HS đọc SGK và thực hiện yêu cầu. 

- GV theo dõi, hỗ trợ HS nếu cần thiết. 

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- GV gọi HS, nhóm trả lời câu hỏi. 

- GV gọi HS khác nhận xét, bổ sung.

Bước 4: Đánh giá kết quả, thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV đánh giá, nhận xét, chuẩn kiến thức, chuyển sang nội dung mới. 

IV. Khởi nghĩa Mai Thúc Loan (năm 713-722)

- Nguyên nhân: 

+ Chính sách cai trị hà khắc, bóc lột tàn bạo của nhà Đường khiến đời sống của người Việt cực khổ

+ Mâu thuẫn dân tộc giữa người Việt với nhà Đường ngày càng sâu sắc.

=> Mai Thúc Loan dấy binh khởi nghĩa để đánh đuổi quân xâm lược Đường, giành lại quyền tự chủ của người Việt. 

- Diễn biến:

+ Năm 713, khởi nghĩa bùng nổ. Quân khởi nghĩa nhanh chóng làm chủ vùng đất Hoan Châu.

+ Khởi nghĩa lan rộng ra cả nước, thu hút đông đảo các tầng lớp nhân dân tham gia.

+ Quân khởi nghĩa tiến công ra Bắc, làm chủ Tống Bình, giải phóng đất nước. Mai Thúc Loan xưng đế, xây thành Vạn An (Nghệ An) làm quốc đô.

+ Năm 722, nhà Đường đem quân sang đàn áp, cuộc khởi nghĩa thất bại.

- Ý nghĩa: 

+ Tiếp nối truyền thống đấu tranh yêu nước của người Việt

+ Thức tỉnh tinh thần dân tộc, để lại nhiều bài học kinh nghiệm cho các cuộc đấu tranh yêu nước của người Việt sau này.

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: GV chuyển giao NV học tập

- GV giới thiệu về lai lịch, quê quán của Phùng Hưng.

- GV yêu cầu HS đọc thông tin mục V và quan sát Lược đồ 18.12:

? Nêu nguyên nhân của cuộc khởi nghĩa Phùng Hưng.

? Trình bày về diễn biến cuộc khởi nghĩa Phùng Hưng?

? Cuộc khởi nghĩa Phùng Hưng có ý nghĩa lịch sử như thế nào?

?Tại sao nhân dân ta gọi Phùng Hưng là Bố Cái Đại vương?

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV hướng dẫn, HS đọc SGK và thực hiện yêu cầu. 

- GV theo dõi, hỗ trợ HS nếu cần thiết. 

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- GV gọi HS trả lời câu hỏi. 

- GV gọi HS khác nhận xét, bổ sung.

Bước 4: Đánh giá kết quả, thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV đánh giá, nhận xét, chuẩn kiến thức.  

V. Khởi nghĩa Phùng Hưng 

- Nguyên nhân:

+ Chính sách cai trị hà khắc, bóc lột tàn bạo của nhà Đường khiến đời sống của người Việt cực khổ

+ Mâu thuẫn dân tộc giữa người Việt với nhà Đường ngày càng sâu sắc.

=> Phùng Hưng dấy binh khởi nghĩa để đánh đuổi quân xâm lược Đường, giành lại quyền tự chủ của người Việt. 

- Diễn biến:

+ Năm 776, Phùng Hưng dấy binh khởi nghĩa và nhanh chóng làm chủ vùng Đường Lâm.

+ Được nhân dân các vùng xung quanh hưởng ứng, Phùng Hưng chiếm được thành Tống Bình, tổ chức việc cai trị.

+ Sau khi Phùng Hưng qua đời, con trai ông là Phùng An nối nghiệp cha. 

+ Năm 791, nhà Đường đem quân sang đàn áp, dập tắt cuộc khởi nghĩa. 

- Ý nghĩa:

+ Tiếp nối truyền thống đấu tranh yêu nước của người Việt

+ Thức tỉnh tinh thần dân tộc, để lại nhiều bài học kinh nghiệm cho các cuộc đấu tranh yêu nước của người Việt sau này.

- Nhớ công đức đánh đuổi giặc ngoại xâm giành độc lập của Phùng Hưng, sau khi ông mất, nhân dân suy tôn ông là Vua Bố Mẹ “Bố Cái Đại Vương” (“bố” có nghĩa là cha; “cái” có nghĩa là mẹ).