Phân tích diễn biến tâm trạng nhân vật Mị (hay, ngắn gọn)

Phân tích diễn biến tâm trạng nhân vật Mị trong đêm tình mùa xuân trong truyện ngắn Vợ chồng A Phủ của Tô Hoài điểm cao, hay nhất được chọn lọc từ những bài văn hay của học sinh trên cả nước giúp bạn có thêm bài văn hay để tham khảo từ đó viết văn hay hơn.

Phân tích diễn biến tâm trạng nhân vật Mị (hay, ngắn gọn)

Bài giảng: Vợ chồng A Phủ - Cô Thúy Nhàn (Giáo viên VietJack)

Phân tích diễn biến tâm trạng nhân vật Mị - mẫu 1

   Phân tích, miêu tả tâm lí nhân vật luôn là một thử thách đối với bất cứ tác giả nào. Không phải ai cũng có cái biệt tài đi miêu tả tâm lí nhân vật một cách tường tận và chân thực. Và Tô Hoài chính là một trong số ít những tác giả có biệt tài phân tích, miêu tả tâm lí nhân vật với sự phát triển tâm lí hết sức logic, tự nhiên. Sự phát triển tâm lí của Mị trong đêm tình mùa xuân chính là một ví dụ điển hình.

   Mị là cô gái trẻ, sinh ra trong một gia đình nghèo khó, cha mẹ vì không có tiền cưới nhau nên phải vay tiền thống lí Pá Tra. Tiền chưa trả hết, món nợ đó đổ dồn lên Mị. Nhưng Mị không lấy đó làm gánh nặng, mà vẫn xin cha cho mình lao động để trả nợ dần. Rõ ràng trong cô gái này có một tình yêu lao động, yêu cuộc sống hết sức mãnh liệt. Khi bị biến thành con dâu gạt nợ, Mị phản kháng vô cùng quyết liệt, cô còn có quyết định ăn lá ngón để chấm dứt cuộc sống mất tự do này. Nhưng vì thương cha mà cô đã gắng gượng sống. Nhưng càng gắng gượng bao nhiêu thì tâm hồn cô lại càng bị bài mòn, chai sạn bấy nhiêu cho đến mức “ở lâu trong cái khổ Mị quen khổ rồi”, Mị “như con rùa lùi lũi nơi xó cửa”, Mị dường như quên đi cả khát vọng tự do, khát vọng hạnh phúc của mình, chỉ chờ đến ngày mình chết đi mà thôi.

   Đẩy nhân vật vào sự cùng khổ đến tận cùng chính là một dụng ý nghệ thuật của Tồ Hoài, bởi chỉ khi con người ta bị đẩy vào bước đường cùng thì khát khao mới đươc bùng lên quyết liệt và mạnh mẽ ấy. Và cái khao khát ấy đã được thể hiện rõ nét trong đêm tình mùa xuân ấy.

   Để tạo tiền đề cho sự đột phá của Mị, Tô Hoài đã dụng công chuẩn bị những yếu tố khác đặc biệt là những yếu tố về thiên nhiên, về cảnh sắc cuộc sống của những người miền núi. Mùa xuân về trên vùng cao quả thực vô cùng rực rỡ, đẹp đẽ. Những đồi cỏ ranh vàng ửng nhưng những vệt lửa thổi dưới thung khô, càng rét càng trở nên dữ dội hơn. Trên những mỏm đá mèo là những chiếc váy sắc màu rực rỡ, rồi cùng với đó tiếng cười của trẻ con. Không khí mùa xuân thật náo nhiệt, tràn đầy sức sống. Chính những tác nhân bên ngoài này đã phần nào gợi lên long yêu cuộc sống, giúp Mị từ cõi quên trở về cõi nhớ.

   Trong những yếu tố được Tô Hoài chuẩn bị thì đắt giá nhất là chi tiết tiếng sáo. Tiếng sáo xuất hiện từ xa đến gần, từ đỉnh núi, đến đầu làng rồi quanh quẩn trong tâm trí Mị. Tiếng sáo ấy đã tác động mạnh mẽ đến tâm lí Mị. Cùng với đó là sự kết hợp của hơi men, “ngày tết, Mị cùng uống rượu như ai” , nhưng Mị uống như để quên đi đau đớn, Mị uồng ừng ực từng bát, rồi say lịm đi. Trong mơ màng Mị thấy tiếng sáo gọi bạn tình văng vẳng. Tiếng sáo ấy đã làm Mị động tâm, là cô bổi hổi nhớ lại những kỉ niệm đẹp trước đây. Lòng cô phơi phới trở nên, niềm vui sướng trào dâng. Và cô nhận thấy “Mị trẻ lắm, Mị vẫn còn trẻ. Mị muốn đi chơi…”. Sau bao năm làm con rùa lùi lũi trong xó cửa, dường như ý thức về bản thân mình đã dần dần quay trở lại. Dường như đoạn văn này ta thấy như chính lời Mị nói ra, Tô Hoài đã xuất sắc hóa thân để thấu hiểu những suy nghĩ, tâm trạng của nhân vật. Đồng thời điều đó cũng giúp Tô Hoài thấy được những giằng xé, mâu thuẫn trong tâm lí Mị giữa quá khứ vag hiện tại. Và khi tiếng sao vang lên, khi Mị như bừng tỉnh, và khát khao: “Nếu có nắm lá ngón trong tay lúc này, Mị sẽ ăn cho chết ngay, chứ không muốn nhớ lại nữa”. Đây là sự phản kháng hết sức quyết liệt, đối với Mị phải sống mất tự do, còn đau đớn, tủi cực hơn cả cái chết. Điều đó đã cho thấy khát khao mãnh liệt của Mị.

   Thì ra đằng sau con những tưởng như đã chết hoàn toàn ấy lại vẫn tiềm tàng sức sống mãnh liệt đến như vậy. Mị không cam chịu ở nhà, Mị muốn đi chơi như mọi người, muốn được hòa nhập, muốn được sống thực sự. Cô đã hiện thực hóa bằng hàng loạt các hành động: cô vào khêu đèn, quấn tóc và lấy váy để chuẩn bị đi chơi… Nếu như với những người con gái khác đó là điều rất binh thường, nhưng đối với Mị là cả một quá trình thức tỉnh và đấu tranh không ngừng.

   Nhưng chính lúc ấy, ý định của cô lại bị kẻ độc ác – A Sử chặn đựng bằng hành động bao ngược, trói đứng ở cột. Dù A Phủ có giam giữ được thân thể nhưng cũng không thể giữ nổi tâm hồn của cô bởi tâm hồn cô theo tiếng sáo, nhớ về những ngày trước.

   Chỉ với duy nhất phần miêu tả tâm lí của Mị trong đêm tình mùa xuân, đã có thể khẳng định tài năng nghệ thuật của Tồ Hoài trong cách xử lí, sắp xếp sự kiện để miêu tả tâm lí nhân vật. Qua đó càng khẳng định hơn nữa tài năng của ông. Đồng thời cũng thấy được vẻ đẹp trong sức sống của Mị.

Dàn ý Phân tích diễn biến tâm trạng nhân vật Mị

a) Mở bài:

+ Giới thiệu sơ lược về tác giả Tô Hoài và tác phẩm Vợ chồng A Phủ

+ Giới thiệu khái quát tâm trạng nhân vật Mị trong đêm tình mùa xuân.

b) Thân bài:

Luận điểm 1: Vài nét về cuộc đời Mị trước và sau khi làm dâu nhà Thống lí

+ Mị là một cô gái dân tộc Mèo, xinh đẹp và tài giỏi, có đời sống nội tâm và khát vọng tự do, có tài thổi sáo “thổi lá cũng hay như thổi sáo có biết bao nhiêu người mê”

+ Là con người hiếu thảo, chăm chỉ. Mị đã từng yêu, từng được yêu, luôn khao khát đi theo tiếng gọi của tình yêu

+ Vì hoàn cảnh gia đình quá nghèo nên cô đã phải làm dâu gạt nợ cho nhà Thống lí Pá Tra.

+ Những ngày đầu khi làm dâu “hàng mấy tháng đêm nào Mị cũng khóc”, Mị tủi nhục, xót thương cho số phận mình. Mị muốn chết nhưng thương cha nên đành chấp nhận kiếp thân trâu ngựa. Mấy năm sau, cha Mị mất, Mị đã không còn muốn chết nữa vì đã chai sạn tâm hồn: “ở lâu trong cái khổ Mị quen rồi”, “lùi lũi như con rùa nuôi trong xó cửa”, cuộc đời bị giam cầm trong căn phòng tối đen.

+ Thống lí Pá Tra đã áp dụng cường quyền, thần quyền áp chế khiến Mị cam chịu kiếp sống nô lệ, “Mị tưởng mình là con trâu, con ngựa”.

+ Sức sống tiềm tàng trong Mị có thể bị dập tắt vĩnh viễn, nhưng cũng có thể trỗi dậy khi có điều kiện.

Luận điểm 2: Tâm trạng nhân vật Mị trong đêm tình mùa xuân

+ Trong đêm tình mùa xuân, khung cảnh thiên nhiên hiện lên với những âm thanh tiếng sáo, tiếng trẻ chơi quay cười vang,… Mị nghe những âm thanh đó mà bắt đầu cảm thấy bồi hồi.

+ Ngày tết, Mị lén uống rượu. Rồi say, Mị lịm mặt ngồi đấy, nhưng lòng Mị thì đang sống về ngày trước…, Mị sực nhớ đến tình cảnh của mình ở hiện tại, nhớ đến A Sử, Mi muốn chết, “nếu có nắm lá ngón trong tay lúc này Mị sẽ ăn cho chết ngay chứ không buồn nhớ lại”. Mị nhận thức sự tồn tại của bản thân,  “Mị còn trẻ lắm. Mị vẫn còn trẻ. Mị muốn đi chơi”, với khát khao tự do.

+ Sức sống, lòng ham sống đã thức dậy trong lòng người thiếu phụ. Nhưng sự vượt khỏi hoàn cảnh hiện tại của nhân vật không hề đơn điệu, dễ dàng. Một thời gian dài Mị sống trong sự giao thoa giữa quá khứ và hiện tại. Quá khứ đẩy đưa đi, hiện tại trì níu lại. Nhưng sức sống cứ lớn dần, sức ám ảnh của tuổi xuân cứ mạnh dần, cho tới khi nó chiếm trọn trong tâm hồn Mị. Phải tới lúc đó, Mị mới hành động như một kẻ mộng du, không thấy, không nghe A Sử nói.

+ Mị bị A Sử trói trong trạng thái mơ hồ, nhưng lòng Mị vẫn lửng lơ theo tiếng sáo, tiếng hát của tình yêu. Lúc vùng bước đi nhưng tay chân đau không cựa được, Mị thổn thức nghĩ mình không bằng con ngựa, cô chợt tỉnh trở về với hiện thực. Cả đêm hôm ấy, Mị lúc mê lúc tỉnh, lúc đau đớn, lúc nồng nàn tha thiết.

+ Trong đêm tình mùa xuân, khát khao được sống, được yêu thương, được đi chơi, làm những gì mình muốn,… tất cả đã hiện lên trong Mị, Mị mơ ước được đi chơi như bao người. Nhưng, hiện thực thì không được như vậy. Tâm hồn chai sạn của Mị đã sống lại, Mị luôn tiềm tàng sức sống mãnh liệt, sức sống ấy luôn âm ỉ trong lòng người con gái Tây Bắc và chỉ chờ có cơ hội để bùng lên mạnh mẽ. Dù sự nổi loạn của Mị không thể giải thoát số phận cô nhưng đây là nền tảng nhóm lên thêm ngọn lửa sức sống trong cô, để sức sống không lụi tắt hẳn, chuẩn bị cho một sự phản kháng trong tương lai cắt dây trói cho A Phủ.

* Đặc sắc nghệ thuật

+ Xây dựng hình tượng nhân vật, miêu tả tâm lí nhân vật tinh tế

+ Ngôn ngữ sinh động, sáng tạo, giàu tính tạo hình

+ Nghệ thuật kể chuyện lôi cuốn, hấp dẫn

c) Kết bài:

+ Khái quát lại ý nghĩa của việc miêu tả tâm trạng Mị trong đêm tình mùa xuân: cho thấy rõ nét phẩm chất, tính cách trong Mị - người con gái Tây Bắc tiềm tàng sức sống.

+ Cảm nhận của em: Tác phẩm Vợ chồng A Phủ nói chung và đoạn văn miêu tả diễn biến tâm lí Mị trong đêm tình mùa xuân chứa đựng giá trị nhân đạo sâu sắc.

Phân tích diễn biến tâm trạng nhân vật Mị - mẫu 2

Tô Hoài là một trong những cây bút xuất sắc nhất của văn xuôi Việt Nam hiện đại. Ông sáng tác theo xu hướng hiện thực thiên về phản ánh những sự thật cuộc sống đời thường trong những trang viết bình dị, tinh tế và đầy chất thơ. Ông có vốn hiểu biết phong phú và sâu sắc về cuộc sống đặc biệt là với những phong tục, tập quán độc đáo của nhiều vùng đất khác nhau. Sự gần gũi, gắn bó với những tác phẩm viết về đề tài miền núi khiến những tác phẩm viết về đề tài miền núi trở thành mảng sáng tác quan trọng và có giá trị của Tô Hoài. Trong đó “Vợ chồng A Phủ” là truyện ngắn xuất sắc và tiêu biểu nhất của ông về đề tài này. Tác phẩm đã mang đến cho người đọc những hình ảnh chân thực về cuộc sống đau khổ, nhiều bất công của người lao động miền núi dưới ách thống trị của cường quyền và thần quyền, đồng thời qua đó thấy được sức sống mạnh mẽ tiềm tàng bên trong con người họ. Tất cả những điều ấy đã được nhà văn phản ánh một cách sinh động và tinh tế qua nhân vật Mị trong đêm tình mùa xuân.

Năm 1952, sau chuyến đi thực tế tám tháng cùng bộ đội vào giải phóng Tây Bắc, Tô Hoài đã có sự hiểu biết, gắn bó sâu sắc với đời sống của đồng bào vùng cao. Kỉ niệm nghĩa tình không thể nào quên về Tây Bắc từ tiếng gọi “chéo lù, chéo lù” của đôi vợ chồng người Mông, ông đã sáng tác tập “Truyện Tây Bắc” như một cách trả ơn nghĩa tình sâu nặng của người dân nơi đây. “Vợ chồng A Phủ” in trong tập “Truyện Tây Bắc” năm 1953 và đã xuất sắc giành giải nhất ở thể loại truyện ngắn - giải thưởng do Hội nghệ sĩ Việt Nam trao tặng năm 1954 - 1955. Truyện kể về số phận những người dân bị áp bức, bóc lột nơi miền núi, qua đó thấy được vẻ đẹp và sức sống tiềm tàng trong con người họ đồng thời thể hiện những giá trị hiện thực kết hợp với giá trị nhân đạo sâu sắc.

Mị là nhân vật trung tâm của tác phẩm, vốn là một cô gái xinh đẹp, có tài thổi lá hay như thổi sáo. Những đêm tình mùa xuân “trai đến đứng nhẵn vách đầu buồng Mị”, Mị chính là bông hoa ngát hương của núi rừng Tây Bắc, cô có một cuộc sống hạnh phúc, vô tư giữa những tháng ngày tuổi trẻ. Không chỉ xinh đẹp, tài năng Mị còn là người con giàu lòng hiếu thảo, có tình yêu lao động, yêu tự do, giàu lòng tự trọng, cô có đầy đủ những phẩm chất tốt đẹp xứng đáng được hưởng cuộc sống bình yên và hạnh phúc. Nhưng cuộc đời thật trớ trêu, người con gái tài hoa miền sơn cước đó phải chịu một cuộc đời bạc mệnh. Vì món nợ truyền kiếp từ đời cha mẹ để lại, cô bị bắt làm con dâu gạt nợ cho nhà thống lí Pá Tra. Ban đầu Mị còn phản kháng, thậm chí cô đã từng nghĩ đến cả cái chết để giải thoát cho chính mình nhưng sau những ngày tháng bị bóc lột, giam hãm cả về thể xác và tinh thần, Mị đã trở nên tê liệt, cô sống lầm lũi, dửng dưng, vô cảm. Cho đến đêm tình mùa xuân, dưới tác động của ngoại cảnh và sức sống tiềm tàng vốn có, Mị đã thức tỉnh, tâm hồn cô như sống lại sau bao năm cằn cỗi, cô cũng muốn được đi chơi….

Mùa xuân, đất trời tưng bừng màu sắc, rộn rã âm thanh, rất gần gũi với quãng đời hồn nhiên, vui vẻ ngày trước của Mị. Hình ảnh của các nương ngô, nương lúa vừa gặt xong, của cỏ gianh vàng ửng, của những chiếc váy hoa đã đem ra phơi trên mỏm đá xòe như con bướm sặc sỡ, âm thanh tiếng trẻ con cười ầm trên sân chơi trước nhà… Cảnh vật tươi vui, tràn đầy màu sắc sức sống, phấn chấn, náo nức, tất cả như tác động, thổi một luồng gió mát làm hồi sinh tâm hồn Mị. Đặc biệt là chi tiết tiếng sáo “thiết tha bổi hổi”, tiếng sáo trở đi trở lại trong tác phẩm nhiều lần, có đến sáu từ láy để miêu tả tiếng sáo: lấp ló, thiết tha, bổi hổi, văng vẳng, lửng lơ, rập rờn. Tác giả miêu tả âm thanh tiếng sáo tư xa đến gần: ngoài đầu núi lấp ló… vọng lại thiết tha bổi hổi… văng vẳng đầu làng,… lửng lơ bay ngoài đường,... trong đầu Mị rập rờn tiếng sáo. Chi tiết này trở đi trở lại như một ám ảnh, mời gọi, vương vấn, khơi gợi kí ức. Đây là biểu hiện cho vẻ đẹp phong tục, văn hóa của người dân miền núi, là biểu tượng cho tiếng gọi cuộc sống, khơi gợi tình yêu, khát vọng hạnh phúc trong Mị. Tô Hoài đã dùng những âm thanh, màu sắc, hình ảnh sống động làm hiện lên bức tranh mùa xuân đẹp đẽ thơ mộng, rực tình yêu, tràn trề sức sống.

Những chất xúc tác từ bên ngoài ấy cùng bản chất mạnh mẽ, tràn đầy sức sống, tâm hồn Mị đã hồi sinh trong đêm tình mùa xuân. “Mị nghe tiếng sáo vọng lại thiết tha, bổi hổi”. Người đàn bà lạnh lùng, dửng dưng vô cảm nay không chỉ chú ý lắng nghe tiếng sáo từ xa vọng lại mà còn hình dung ra bóng người “lấp ló” đầu núi thổi sáo gọi bạn tình, còn nhận ra được sắc thái “thiết tha bổi hổi” của tiếng sáo. “Mị nhẩm nhẩm theo lời bài hát của người đang thổi”. Sau bao ngày câm lặng Mị đã cất tiếng, mặc dù đó chỉ là âm thanh của những tiếng hát thầm nhưng Mị đã bắt đầu mở lòng mình để đón nhận và hòa vào âm thanh nồng nàn của tình yêu gửi trong tiếng sáo. Mùa xuân ai cũng uống rượu và Mị cũng vậy. Nhưng cách uống rượu của Mị lại rất khác, cô “uống ừng ực từng bát”, uống như để say, để quên, uống như muốn dùng men say của rượu để dìm đi những nuối tiếc, khát khao và những phẫn uất đột ngột bùng cháy trong lòng. Cách miêu tả tinh tế, thể hiện những biến đổi âm thầm nhưng dữ đội trong tâm hồn người đàn bà tưởng như đã nguội tắt sức sống ấy. Cách uống rượu của Mị như báo hiệu về một hành động nổi loạn chống lại thân phận mà chính Mị chưa ý thức rõ rệt.

Tiếng sáo đã khơi lại sức sống trong Mị, đưa Mị trở về hoài niệm khi Mị là một cô gái xinh đẹp, tài hoa, yêu mình, yêu đời “uốn chiếc lá trên môi, thổi lá cũng hay như thổi sáo. Có biết bao nhiêu người mê, ngày đêm thổi sáo đi theo Mị”. Mị lịm mặt ngồi đó, sống về ngày trước với bao khát vọng tình yêu, khát vọng tuổi trẻ. Ảo giác của quá khứ mãnh liệt đến mức dường như xóa nhòa bất hạnh của thực tại, khiến lòng Mị phơi phới trở lại, lòng đột nhiên vui sướng. Mị ý thức được thực tại, Mị nhận ra mình vẫn còn trẻ, nhận ra bi kịch đau đớn của bản thân: Mị và A Sử không có lòng mà vẫn phải ở với nhau. Cái hiện thực đau khổ ấy cô đã quen, đã thờ ơ chấp nhận đến mức không tưởng đến cái chết nữa, nay bỗng trở nên phi lý tới mức không thể chấp nhận được “nếu có nắm lá ngón trong tay lúc này, Mị sẽ ăn cho chết ngay chứ không buồn nhớ lại nữa, nhớ lại chỉ thấy nước mắt ứa ra”. Mị muốn chết để không phải nhớ lại quá khứ và những ao ước, khát khao của mình. Muốn chết là biểu hiện mãnh liệt của sự thức tỉnh lòng ham sống và khát khao hạnh phúc, những khát khao ấy mâu thuẫn gay gắt với tình trạng vô nghĩa của thực tại. Nhận ra nỗi cay đắng, phẫn uất trong lòng mình nghĩa là Mị đã thoát khỏi tình trạng sống lầm lũi, vô cảm suốt bao năm qua.

“Mị lấy ống mỡ, xắn một miếng bỏ thêm vào đĩa đèn cho sáng”, hành động này không chỉ thắp sáng căn buồng tối tăm của Mị mà còn thắp lên cả những khát vọng vượt qua bức tường địa ngục để đến với thế giới ngoài kia rập rờn tiếng sáo, đây là hành trinh vươn tới ánh sáng của nhân vật. Mị muốn đi chơi và Mị chuẩn bị đi chơi “quấn lại tóc, với cái váy hoa”, hành động đấu tranh lặng lẽ nhưng quyết liệt, hành động của một con người tự do. Tuy nhiên tất cả đã bị chặn đứng bởi hành động độc ác của A Sử, hắn trói đứng Mị vào cột trong căn buồng tối tăm ấy. Nhưng A Sử chỉ trói được thể xác chứ không thể trói được tâm hồn Mị, tiếng sáo vẫn đưa Mị đến với những đám chơi, những cuộc chơi, Mị như quên mình đang bị trói. Đến khi vùng bước đi, dây trói và tiếng chân ngựa đạp vào vách đưa Mị trở về với thực tại đau đớn…

Tô Hoài không chỉ khắc họa sức sống mãnh liệt không gì dập tắt được của tuổi trẻ mà còn làm sống lại không khí văn hóa ngày hội đẹp đẽ, đắm say của người dân tộc Mông. Nhà văn không chỉ cho thấy niềm xót thương vô hạn cho số phận người con dâu trừ nợ mà còn nâng niu những giấc mơ tình tứ đẹp đẽ của một con người. Như Chí Phèo gặp được Thị Nở, thức tỉnh sau những cơn say triền miên khao khát được sống, được hạnh phúc được yêu thương,… Mị nhờ vào sức sống mãnh liệt tiềm ẩn trong đáy sâu tâm hồn cũng đã lần nữa được sống đúng nghĩa một con người, đã biết khao khát, đấu tranh. Tuy những khát vọng ấy chưa mở ra con đường giải phóng cho Mị nhưng nó như một dấu hiệu báo trước một cơn bão cuồng phong sắp xảy ra trong nay mai làm thay đổi cuộc đời và số phận của nhân vật.

Cái tài của Tô Hoài không chỉ là nội dung mà còn là nghệ thuật. Nhà văn đã kết hợp và vận dụng tài tình những phương tiện, biện pháp nghệ thuật khác nhau như nghệ thuật miêu tả, phân tích tâm lí nhân vật tinh tế, sâu sắc, cách sử dụng ngôn ngữ mượt mà, bay bổng, giàu cảm xúc, giàu hình ảnh, nghệ thuật trần thuật linh hoạt, hấp dẫn và nghệ thuật miêu tả thiên nhiên, phong tục tập quán sống động, hấp dẫn,… làm bật lên bức tranh sinh động về cuộc sống và con người ở vùng cao Tây Bắc. Bút pháp nghệ thuật đặc sắc đã góp phần thể hiện thành công ý đồ tư tưởng của nhà văn trong tác phẩm. Đó là cơ sở để tác phẩm cũng như các tập Truyện Tây Bắc được đánh giá là thành công đột phá của nhà văn.

Bằng tấm lòng gắn bó cùng vốn am hiểu sâu sắc về đời sống, văn hóa của vùng núi cao Tây Bắc, Tô Hoài đã thông qua truyện ngắn Vợ chồng A Phủ mở ra bức tranh hiện thực tăm tối, ngột ngạt của người dân miền núi dưới ách thống trị của cường quyền và thần quyền, họ đã bị trói buộc từ những con người tự do vào vòng nô lệ. Đặc biệt qua sức sống tiềm tàng mạnh mẽ của Mị trong đêm tình mùa xuân nhà văn muốn khẳng định sức mạnh tâm hồn của người phụ nữ nói riêng cũng như con người Việt Nam nói chung và nêu cao một chân lí muôn đời: ở đâu có áp bức bất công thì ở đó có sự đấu tranh. Đây chính là cuộc đấu tranh đi lên từ tự phát đến tự giác theo ánh sáng của cách mạng. Đó là giá trị nhân văn ngời sáng củatác phẩm.

Phân tích diễn biến tâm trạng nhân vật Mị - mẫu 3

Đại thi hào Nguyễn Du đã từng thương xót khi nói về số phận người đàn bà và nhà thơ dành cho những số phận bất hạnh câu thơ thể hiện sự cảm thương ấy:

“Đau đớn thay phận đàn bà

Lời rằng bạc mệnh cũng là lời chung”

Thật vậy, không chỉ có Kiều mới có số phận đau khổ bạc mệnh như thế mà đến người đàn bà hàng chài, nhân vật Thị trong tác phẩm Vợ Nhặt cũng vậy. Tô Hoài cũng góp phần làm rõ số phận của những người phụ nữ trong xã hội cũ ấy bằng tác phẩm Vợ Chồng A Phủ. Và đặc biệt số phận và vẻ đẹp của người phụ nữ vùng cao hội tụ tất cả trong nhân vật Mị. Có lẽ trong tất cả những phẩm chất và số phận của nhân vật Mị người đọc ấn tượng nhất với sức sống tiềm tàng của cô trong đêm tình mùa xuân trên Hồng Ngài.

Trước hết là trước khi cô làm dâu nhà thống lí Pá Tra. Mị được biết đến với một nhan sắc đẹp và rất chăm chỉ. Cô là một cô gái nhà nghèo chính vì thế mà cha mẹ Mị đã phải vay nhà thống lí tiền để trang trải cuộc sống. Mị xinh đẹp hiền dịu đến mức “không biết bao nhiêu chàng trai đến đứng nhẵn vách đầu giường Mị”. Không những thế Mị còn là một người con gái đa tài nữa, cô thổi sáo rất giỏi và rất hay chỉ cần một cái lá trên tay thì cô có thể thổi được một bản nhạc hay rồi. Ngoài xinh đẹp, tài giỏi, cô còn rất chăm chỉ, hiếu thảo và có lòng tự trọng. Khi thống lí ngỏ ý muốn lấy Mị về để gạt nợ cho cha me nhưng Mị nhất quyết xin cha rằng Mị sẽ làm nương để trả nợ nhà thống lí chứ Mị không muốn về nhà thống lí. Qua đó ta thấy Mị là một người con gái có đầy đủ tất cả nhan sắc và phẩm chất. Đáng ra với tài năng và nhan sắc của mình Mị phải được sống trong cảnh vui vẻ hạnh phúc nhưng sự thật thì ngược lại. Trong một đêm tình mùa xuân, Mị đã bị A Sử - con của thống lí bắt về cúng trình ma nhà nó. Để rồi từ đó Mị sống không bằng chết, Mị sống trong kiếp làm dâu gạt nợ nhà thống lí. Cuộc đời ấy của Mị là một chuỗi ngày khổ sở và căm lặng.

Đến khi làm dâu nhà thống lí Pá Tra thì Mị không còn tinh thần phản kháng nữa. Mị cả ngày không nói một câu, lúc nào cũng lầm lũi như con rùa nuôi trong xó cửa. Mị làm đi làm lại những công việc giống nhau trong những ngày tháng ấy, ngày nào làm việc gì Mị làm việc ấy Mị không tìm đến cái chết nữa. Mị “ở lâu trong cái khổ Mị đã quen khổ rồi”. Thân Mị không bằng con trâu con ngựa ở nhà này vì con trâu con ngựa làm thật đấy nhưng cũng có lúc nó được đứng gãi chân nhai cỏ còn đàn bà trong nhà này thì phải làm từ sáng đến đêm.

Tưởng rằng sức sống trong Mị đã lụi tàn đi nhưng những đêm tình mùa xuân đến mang lại sức sống tiềm tàng cho Mị. Có thể nói rằng chính những tác động đặc biệt là tiếng sáo thổi đã đánh thức trái tim nguội lạnh bấy lâu nay của Mị hồi sinh. Cảnh sắc trên Hồng Ngài thay đổi rực rỡ sắc màu hơn, những chiếc váy xòe đã được phơi trên những mỏm đá như những con bướm sặc sỡ. Xuân về cảnh vật như đổi sắc tươi xinh khiến cho lòng ai đều không khỏi bâng khuâng xao xuyến.

Con người Hồng Ngài cũng tác động đến sức sống trong Mị. Những chàng trai cô gái Hơ Mông tết đến rủ nhau đi chơi quay, chơi pao trên những khoảng sân trống. Có những lời bài hát khiến cho nhân vật xao xuyến “anh ném pao, em bắt pao nào, em yêu anh nào”. Tiếng sáo gọi bạn tình cất lên khiến cho Mị bổi hổi bồi hồi. Tất cả những yếu tố ấy đã tác động đến tâm hồn Mị.

Trong nhà thống lí ăn uống linh đình ăn uống xong thì lại tiếp một trận rượu nữa. Khi mọi người say sưa lăn hết ra nhà thì Mị lén lấy rượu, cô uống ực từng bát. Tưởng chừng như cô đang uống chén cay chén đắng của cuộc đời mình. Thế rồi Mị mơ tưởng đến những kỉ niệm ngày xưa. Tiếng sáo vẫn bồi hồi xúc động. Mị hãy còn trẻ Mị muốn đi chơi. Tiếng sáo kia làm cho cô nhớ đến những ngày xưa yêu dấu và đến bây giờ nó vẫn cứ vẳng vẳng bên tai cô không thôi khiến cho Mị đi tới một quyết định.

Mị đến phòng mình khẽ xắn thêm mỡ để thắp sáng đèn lên, có thể nói chính hành động ấy đã thắp sáng lên cuộc đời cô. Dường như cô đã tỉnh dậy sau bao nhiêu năm tháng ngủ quên. Cô không còn là một con rùa lầm lũi trong xó cửa nửa. Tết này cô đã uống rượu rồi. Tiếng sáo vẫn vẳng lên thiết tha:

“Mày có con trai con gái

….

Tao không có con trai con gái

Tao đi tìm người yêu”

Mị quyết định lấy chiếc váy hoa trong vách để chuẩn bị đi chơi, Mị sửa sang lại đầu tóc. Điều đó cho thấy sức sống, niềm yêu đời trong Mị đã quay trở lại, nó mãnh liệt và thật là con người mà Mị từng có. Thế nhưng A Sử đã kịp thời biết được, hắn đi chơi về chắc là để thay đồ rồi đi tiếp nhưng nhìn thấy Mị sửa sang, hắn trói Mị lại cái cột ngay nhà. Tóc Mị dài xõa xuống hắn độc ác buộc luôn lên cái cột đó khiến cho Mị không sao cựa quậy được nữa. Thế rồi Mị vẫn mang tâm hồn mình đi theo tiếng sáo ấy. Nó vẫn bổi hổi bồi hồi. Mị nhớ đến những kỉ niệm và chân Mị bước đi nhưng không thể nào bước nổi. Khi ấy Mị mới biết mình đang bị trói, tóc cô cũng buộc trên cột khiến cho cô không thể cúi được. Ngoài kia tiếng ngựa đạp vào chân vách nghe thật chua xót. Có thể nói nếu như tiếng sáo kia đánh thức sức sống trong Mị cho Mị nhớ lại những khoảnh khắc ngày xưa mình thường vẫn sống thì tiếng chân ngựa khiến cho mị thức tỉnh và đối mặt với thực tại đầy đau khổ. Và khi ấy Mị không còn nghĩ đến tiếng sáo kia nữa trong khi nó vẫn văng vẳng bên tai và vang trên khắp Hồng Ngài.

Như vậy có thể nói sức sống của Mị đã vùng dậy mãnh liệt nhưng lại bị chính tay A Sử vùi dập một cách vô cùng thậm tệ. Nhưng dù sao thì qua đây, Mị đã cho ta thấy được sức sống tiềm tàng ấy. Nó không chết đi mà bao lâu nay nó chưa có cơ hội để hồi sinh. Và có lẽ lần này thất bại nhưng nó báo hiệu cho lần sau của Mị. A Sử như đại diện cho chính thế lực cường quyền kia vùi dập người ta một cách dã man nhưng tuy thế cũng không thể ngăn cản được sức sống trong con người Mị.

Phân tích diễn biến tâm trạng nhân vật Mị - mẫu 4

Tô Hoài là một nhà văn lớn, có số lượng tác phẩm đạt kỉ lục trong văn học hiện đại Việt Nam, các sáng tác của ông thiên về diễn tả sự thật đời thường với lối viết giản dị, gần gũi, thông tục. Truyện ngắn “Vợ chồng A Phủ” in trong tập “Truyện Tây Bắc” là một tác phẩm tiêu biểu, sau hơn nửa thế kỉ, đến nay vẫn giữ nguyên vẹn sức hút với nhiều thế hệ người đọc. Tác phẩm xoay quanh số phận và cuộc sống của nhân vật Mị, đặc biệt là diễn tả diễn biến nội tâm của cô trong từng giai đoạn và đêm tình mùa xuân là một cảnh tác động lớn diễn biến tâm lí và hành động của người con gái vùng núi này.

Vì sao sau bao nhiêu năm sống lầm lũi như con rùa nuôi nơi xó cửa, chấp nhận cuộc sống chẳng bằng con trâu, con ngựa, sức sống của Mị lại chợt hồi sinh trong đêm tình mùa xuân? Phải chăng không khí mùa xuân đến bất ngờ cùng hội xuân, sắc áo váy rực rỡ và những cuộc chơi đã ảnh hưởng đến Mị? Hay chẳng phải sắc màu cũng chẳng phải hương xuân mà chính là tiếng sáo thân quen. Tiếng sáo gọi bạn tình vốn đã quen thuộc, đi vào nếp sống của người dân Hồng Ngài, họ dùng tiếng sáo để thể hiện tình yêu, để nói lòng mình. Nghe tiếng sáo, Mị lại bồi hồi nhớ lại quá khứ của mình, tiếng sáo đưa Mị theo những cuộc chơi, hình ảnh tiếng sáo quan trọng đến mức được lặp lại hơn mười lần trong tác phẩm. Tiếng sáo tuy giản dị, mộc mạc nhưng lại khiến lòng người thiết tha bồi hồi, bởi nó tượng trưng cho tình yêu trai gái. Tiếng sáo khơi dậy trong người con gái vốn tưởng đã chết về mặt tinh thần sống lại quá khứ tươi đẹp, cái ngày mà cô thỏa sức vùng vẫy trong tự do và tình yêu. Chính tiếng sáo đã tác động mạnh mẽ đến sức sống tiềm tàng trong Mị. Bên cạnh tiếng sáo, men rượu cũng là một yếu tố khiến Mị có sự thay đổi. Mị uống ực từng bát, uống như một tên sâu rượu, Mị uống để quên đi hiện tại khốn khổ, nhục nhã và cũng để không nhớ đến tương lai mờ mịt, không có gì để hi vọng. Hành động uống rượu ấy đã nói lên nỗi oan khuất đau buồn trong trái tim người con gái nhưng cũng tiếp thêm sức mạnh để người con gái ấy bừng tỉnh sức sống.

Từ những chất xúc tác từ bên ngoài ấy cùng bản chất mạnh mẽ, tràn đầy sức sống, Mị đã hồi sinh cảm xúc trong đêm tình mùa xuân. Nghe tiếng sáo, Mị bỗng cảm thấy tha thiết, bồi hồi. Những cảm xúc nhẹ nhàng ấy khiến Mị nhớ về quá khứ - một quá khứ tươi đẹp mà chẳng bao giờ Mị dám hi vọng có thể sống lại một lần nữa. Ngày ấy, Mị thổi lá cũng hay như thổi sáo, tài năng cùng với sắc đẹp của nàng khiến bao chàng trai Hồng Ngài mê đắm, ngày đêm thổi sáo đi theo Mị. Từ những hồi ức đẹp đẽ ấy, Mị thấy phơi phới trở lại và cô nhận ra mình vẫn còn trẻ. Thật kì lạ khi người ta không biết trạng thái của bản thân ra sao để rồi một ngày chợt nhận ra mình vẫn còn trẻ. Điều ấy chẳng khác nào bao ngày qua, Mị không biết mình đang sống hay chỉ là tồn tại như một cái xác và đêm nay, cô mới chợt tỉnh, nhận thức được mình vẫn còn trẻ, mình vẫn còn sống và mình phải làm điều gì để chứng minh điều đó.

Điều đầu tiên cô muốn làm khi sống lại cảm giác chính là muốn đi chơi. Bao năm rồi, kể từ khi bị gả về nhà thống lí Pá Tra, làm vợ A Sử, Mị đều không đi chơi xuân, mặc dù những người đàn bà có chồng khác vẫn đi chơi. Mị muốn ra ngoài, không còn muốn yên phận sống trong căn phòng kín mít, chỉ có một ô cửa sổ nhỏ, hằng ngày nhìn ra không biết là sáng hay tối nữa. Cô bắt đầu sửa soạn, cô lấy chiếc váy hoa, cho thêm mỡ vào đèn để thắp sáng căn phòng tăm tối và quấn tóc. Đây là những hành động được coi là phản kháng của Mị, cô đã bắt đầu có những phản ứng với cuộc sống, đã hồi sinh cảm xúc. Nhưng ngay khi ngọn lửa sức sống đang bùng cháy mạnh mẽ thì lại bị dập tắt, con người tàn nhẫn ấy không ai khác chính là A Sử - con trai thống lí và cũng là chồng Mị. Hắn đột nhiên về nhà và thấy lạ khi thấy Mị sửa soạn đi chơi. Con người ấy đã trói Mị lại, độc ác hơn, hắn lấy tóc Mị quấn quanh cột, không cho Mị cử động. Nhưng dù bị trói, hơi rượu vẫn nồng nàn trong Mị, chi phối lí trí cô. Cô nghe thấy tiếng sáo, tiếng sáo gọi bạn tình của ai kia mà như gọi lòng cô, bất giác cô bước đi, cô muốn đi theo tiếng sáo tình yêu ấy, đó mới chính là cuộc sống đáng lẽ cô được hưởng. Nhưng dây trói cứa vào da thịt, nỗi đau thể xác làm cô bừng tỉnh. Cô đành lòng phải trở lại với hiện thực đắng cay, rằng thân phận mình không bằng con ngựa nhà thống lí. Đau xót thay.

Sự hồi sinh sức sống của Mị trải qua cả một quá trình diễn biến từ những cảm xúc hồ tưởng về quá khứ đến hành động phản kháng muốn đi chơi và cuối cùng nhận thức ra một điều quan trọng. Lúc trước, Mị đã coi mình là con trâu, con ngựa nhà thống lí mà đã là con trâu, con ngựa thì không có suy nghĩ, chúng chỉ biết ăn và làm việc mà thôi nhưng lúc này Mị đã hiểu ra, trong ngôi nhà này, đến cả con trâu, con ngựa mình cũng không bằng. Sự hồi sinh sức sống này do nguyên nhân khách quan là tiếng sáo và men rượu nồng nó chưa đủ sức mạnh để tạo nên những hành động mạnh mẽ để tự giải thoát mình, chính vì thế sau đó, Mị lại trở lại cuộc sống như cũ.

Qua nghệ thuật miêu tả tâm lí cùng việc sử dụng ngôn ngữ giản dị, thông dụng, Tô Hoài dường như đã vẽ lên trước mắt người đọc hình ảnh một người con gái mạnh mẽ, tuy đã bị vùi dập, tưởng chỉ còn cái xác không hồn nhưng bên trong vẫn tiềm tàng ẩn chứa sức sống mãnh liệt, chỉ tìm cơ hội để hồi sinh, để bùng cháy.

Phân tích diễn biến tâm trạng nhân vật Mị - mẫu 5

Tô Hoài được biết đến không chỉ là cây bút của những câu chuyện loài vật mà ông còn được biết đến là nhà văn của những người nông dân nghèo khổ, đặc biệt là sau cách mạng ngòi bút của ông tập trung nhiều hơn vào số phận của những người nông dân Tây Bắc. Với tài năng, sự cần mẫn của mình ông đã tạo nên những tác phẩm để đời và một trong những số đó là truyện Vợ chồng A Phủ. Tác phẩm sáng lên là nhân vật Mị với sức sống tiềm tàng, mãnh liệt, luôn khát khao hạnh phúc, được thể hiện rõ nhất trong đêm tình mùa xuân.

Mị vốn là cô gái xinh đẹp, giàu sức sống và yêu lao động. Gia đình nợ món tiền lớn của nhà thống lí Pá Tra, nhưng cô vẫn một mực xin cha cho làm nương, làm rẫy để trả nợ dần. Nhưng số phận bất hạnh, Mị bị A Sử bắt đi và chính thức trở thành con dâu gạt nợ với chuỗi ngày kinh hoàng bị bóp nghẹt, mài mòn cả về thể xác và tinh thần. Người ta không còn thấy một người con gái nhanh nhẹn, yêu lao động, yêu cuộc sống mà thay vào đó là một người phụ nữ tàn tạ, héo úa, “như con rùa lùi lũi trong xó cửa”. Cuộc sống của Mị bị cầm tù chẳng khác nào cái buồng cô sống chỉ có một cái cửa ô vuông bằng bàn tay, nhìn ra ngoài chỉ thấy mờ mờ, trăng trắng không biết là sương hay là nắng. Tưởng rằng cuộc đời cô sẽ cứ lầm lũi như vậy cho đến lúc chết, nhưng không, tất cả đã thay đổi trong đêm tình mùa xuân ấy.

Xuất phát điểm, Mị là cô gái giàu sức sống, nhưng do sự tàn độc của gia đình thống Lí đã bào mòn, bẻ gãy gần như tất cả khát vọng sống của cô. Bằng tài năng bậc thầy trong miêu tả tâm lí nhân vật, Tô Hoài đã có sự chuẩn bị kĩ lưỡng, chu đáo cho sự trỗi dậy mạnh mẽ của Mị trong đêm tình mùa xuân. Tác giả đặt quá trình trỗi dậy của Mị trong không khí mùa xuân. Mùa xuân Tây Bắc với âm thanh náo nhiệt, rộn rã với màu sắc tươi vui đã làm bừng lên sức sống trong vạn vật và con người. Dù những chi tiết Tô Hoài đưa vào để miêu tả không khí mùa xuân Tây Bắc có phần khác lạ và mới mẻ, nhưng chính nó đã tạo nên nét riêng biệt cho tác phẩm. Đồng thời không khí mùa xuân bao giờ cũng gắn liền với tuổi trẻ, tình yêu và hạnh phúc, bởi vậy không khí ấy cũng có tác động ít nhiều đến tâm lí Mị. Thứ hai đó là sự tác động của men rượu. Mị uống rượu vào ngày tết cũng như biết bao người khác, nhưng cái cách mà cô uống lại rất khác. Cô uống ừng ực từng bát, uống như trút giận, cho vơi đi những đau đớn, tủi hờn. Và cuối cùng là sự xuất hiện của tiếng sáo. Tiếng sáo vừa gợi lên không khí mùa xuân vui tươi, náo nức, vừa gợi nhắc về quá khứ đẹp đẽ, đồng thời đây cũng là tác nhân quan trọng làm bừng lên khát vọng hạnh phúc của Mị trong đêm tình mùa xuân.

Tiếng sáo dù mới chỉ lấp ló ở đầu núi nhưng đã khiến Mị tha thiết, bồi hồi, nó không chỉ là tiếng sáo gọi bạn tình mà còn là tiếng của sự sống đang cựa quậy hồi sinh trong tâm hồn Mị. Bởi vậy, nếu như trước đây Mị chối từ phương tiện giao tiếp của con người là ngôn ngữ để tồn tại một cách câm lặng thì giờ đây ngôn ngữ đã trở lại dù đó mới chỉ là tiếng nói thầm: “Mị ngồi nhẩm nhầm bài hát của người đang thổi: Mày có con trai con gái rồi/…/Ta đi tìm người yêu”. Nội dung bốn câu hát chính là viết về tình yêu nên nó thôi thúc Mị càng mạnh mẽ hơn, thúc Mị hãy thoát khỏi địa ngục trần gian.

Sự tác động của mùa xuân và hơi men đã khiến Mị chối bỏ thực tại, tìm về với quá khứ. Mị lịm đi và nhớ về những ngày trước, lúc này chỉ có thể xác của Mị thuộc về hiện tại khổ đau còn tâm hồn, tư tưởng đã quay trở về quá khứ đẹp đẽ. Những kí ức tươi đẹp sống lại trong lòng Mị, thổi bùng trong Mị khát vọng hạnh phúc và mong muốn đoạn tuyệt với hiện tại. Nhưng dù Mị đã chối bỏ thực tại, khát vọng hạnh phúc đã được thắp lên nhưng “Mị không bước ra đường chơi, mà từ từ bước vào buồng”. Hành động này như một quán tính, một thói quen của cô. Bởi vậy, chỉ có một tiếng sáo, một chút men rượu vẫn chưa đủ để cô cắt đứt hoàn toàn với thực tại. Trong vô thức Mị vẫn bị cuộc sống đó cầm tù, giam hãm. Mị nhìn ô cửa sổ và nó đã đánh động Mị về chuỗi ngày sống mỏi mòn trong nhà thống lí Pá Tra, chính điều ấy đã đưa cô đi đến quyết định đoạn tuyệt, nếu có nắm lá ngón lúc này, cô sẽ quyết ăn mà chết ngay mới thôi. Sự sống và cái chết trong Mị không còn nhạt nhòa mà đã được phân định rõ ràng, Mị dám chết để chối từ thực tại đau khổ, bất hạnh.

Ngay khi khát vọng sống bùng lên mạnh mẽ, Mị dám chấp nhận cái chết để từ bỏ cuộc sống đau khổ, thì tiếng sáo lại xuất hiện đầy hữu ý, tiếng sáo đã khiến cuộc nổi loạn trong Mị không dừng lại ở tư tưởng mà biến thành hành động. Mị đến góc nhà lấy ống mỡ, bỏ vào đĩa đèn cho sáng. Nó không chỉ thắp lên ánh sáng vật lí xua tan cái tối tăm của căn phòng, mà còn mang ý nghĩa biểu tượng, thắp lên niềm mơ ước, hi vọng về hạnh phúc. Không chỉ vậy, Mị còn búi lại tóc, lấy váy để chuẩn bị đi chơi. Những hành động này cho thấy sự bùng nổ mạnh mẽ, dữ dội trong tâm lí Mị, gắn bởi sự trỗi dậy của khát vọng hạnh phúc. Nhưng chính lúc đấy, A Sử xuất hiện, chặn đứng cuộc vượt thoát của Mị. Nhưng cường quyền lúc này chỉ trói buộc được thể xác của Mị còn khát vọng hạnh phúc, sống đã mạnh liệt đến mức Mị vượt ngục tinh thần. Bởi vậy, dù chân tay không cựa quậy được, nhưng Mị vẫn nghe thấy tiếng sáo, tiếng sáo đưa Mị lên những cuộc chơi, đám chơi và đêm đó Mị sống giữa hai cõi mơ và thực: thực cô ý thức được mình không bằng con ngựa nhưng mơ lại giúp Mị vượt thoát khỏi thực tại khổ đau để sống trọn vẹn với quá khứ đẹp đẽ của mình.

Với diễn biến tâm trạng vừa phức tạp, vừa hợp lí, Mị đã thực hiện cuộc nổi loạn đầu tiên, thể hiện sự phản kháng mạnh mẽ. Mặc dù chưa thành công, khát vọng hạnh phúc chưa thành hiện thực, nhưng cuộc vượt thoát trong đêm tình mùa xuân vẫn có ý nghĩa hết sức quan trọng, nó cho thấy ẩn đằng sau người phụ nữ bị nô lệ hóa, tưởng như chai sạn vẫn tiềm tàng sức sống mãnh liệt. Đồng thời khát vọng hạnh phúc bị chặn đứng cũng mang giá trị tố cáo, phê phán sâu sắc.

Phân tích diễn biến tâm trạng nhân vật Mị - mẫu 6

Thạch Lam đã từng khẳng định sứ mệnh của nhà văn chính là: “Phát hiện ra cái đẹp ở chỗ không ai ngờ tới, tìm cái đẹp kín đáo và che lấp của sự vật, để cho người đọc một bài học trông nhìn và thưởng thức”. Ý thức được điều đó Tô Hoài đã thực hiện trọn vẹn được sứ mệnh của mình khi mang đến cho bạn đọc tác phẩm “Vợ chồng A Phủ” với điểm sáng là hình tượng nhân vật Mị trong đêm tình mùa xuân qua đó thấy được ngòi bút miêu tả tâm lí nhân vật của nhà văn Tô Hoài.

Tô Hoài được coi là nhà văn xuất sắc của văn xuôi Việt Nam hiện đại. Trong hành trình sáng tạo bền bỉ của mình ông đã sáng tác đạt tới mức kỉ lục gần 200 đầu sách. Văn chương Tô Hoài thiên về xu hướng phản ánh hiện thực, phản ánh những sự thật của cuộc sống đời thường trong những trang viết bình dị, tinh tế và đầy chất thơ, bộc lộ vốn hiểu biết phong phú và sâu sắc về cuộc sống, đặc biệt là đối với những phong tục tập quán độc đáo của rẻo núi cao Tây Bắc. Và truyện ngắn “Vợ chồng A Phủ” được sáng tác năm 1952 in trong tập truyện Tây Bắc (1953), là kết quả của chuyến đi thực tế dài tám tháng cùng bộ đội vào giải phóng miền Tây Bắc. Trong chuyến đi ấy, nhà văn đã có dịp chung sống cùng những người dân tộc thiểu số từ khu du kích đến những bản làng mới được giải phóng. Tô Hoài từng tâm sự: “Cảnh vật và con người nơi đây đã để thương để nhớ cho tôi nhiều quá!”. Việc tác phẩm ra đời như một món quà mang đầy nghĩa tình mà Tô Hoài muốn gửi tặng cho con người và mảnh đất nơi đây.

Tô Hoài đã từng quan niệm rằng: “Nhân vật là linh hồn và là trụ cột của tác phẩm”. Đặc biệt trong văn xuôi với thể loại truyện ngắn, một tác phẩm có thành công hay không phụ thuộc hoàn toàn vào nhân vật tham gia bởi nhân vật là trung tâm của câu truyện, có nhân vật mới có thể xây dựng được cốt truyện, diễn biến của truyện. Việc xây dựng nhân vật chính là dụng ý của nhà văn để thể hiện rõ được tư tưởng, nội dung và tình cảm. Trong tác phẩm “Vợ chồng A Phủ” Mị là nhân vật chính của câu chuyện.

Được biết đến là cô gái xinh đẹp, trẻ trung, tài hoa có tài năng thổi lá hay như thổi sáo nên Mị có rất nhiều chàng trai theo đuổi. Cô đang có một thanh xuân tươi đẹp bên người mà mình yêu thương. Thế nhưng, chỉ vì món nợ truyền kiếp, món nợ từ ngày cha mẹ mới lấy nhau để lại, Mị đã trở thành món hàng đem ra để trao đổi, cô bị lừa bắt trở thành con dâu gạt nợ không công cho nhà thống lý Pá Tra – địa chủ ở Hồng Ngài lúc bấy giờ. Cuộc sống của cô từ đó gắn với đọa đầy về cả thể xác lẫn tâm hồn, cô sống mà như đã chết, lúc nào cũng chỉ âm thầm như một chiếc bóng, lẻ loi và đơn độc, cho đến đêm tình mùa xuân năm ấy, khi tiếng sáo tình yêu xuất hiện, cũng là lúc khơi dậy khao khát sống tiềm tàng trong cô gái trẻ này.

Sức sống của Mị dường như đã mất đi nhưng bên trong cái hình ảnh con rùa lầm lũi kia đang là một con người. Khát vọng hạnh phúc có thể bị vùi lấp, bị lãng quên trong đáy sâu của một tâm hồn đã chai cứng vì đau khổ, nhưng không thể bị tiêu tan, gặp thời cơ thuận lợi thì nó lại cháy lên. Và khát vọng hạnh phúc đó đã bất chợt cháy lên, thật nồng nàn và xót xa trong một đêm xuân đầy ắp tiếng gọi của tình yêu. Bức tranh Hồng Ngài mùa xuân năm ấy có sức làm say đắm lòng người tuổi trẻ.

Thêm một điều lạ lùng là năm ấy mùa xuân lại đến sớm với Hồng Ngài, đây quả là sự bất ngờ bởi lâu lắm rồi xuân mới đến Hồng Ngài sớm như vậy, những biến đổi của mùa xuân cũng đã làm cho lòng người có những xao động nhỏ. Gió rét, sắc vàng ửng của cỏ tranh, sự biến đổi màu sắc kì ảo của các loài hoa đẹp đã góp phần làm nên cuộc nổi loạn trong một tâm hồn đã bấy nhiêu năm tê dại vì đau khổ. Mị quan sát thấy cảnh sắc thiên nhiên có sự đổi khác, những đám trẻ chơi quay, chơi cù, không khí nhộn nhịp, ấm áp tại Hồng Ngài khiến những tảng băng trong trái tim của cô gái này đang tan ra. Sự biến đổi của thiên nhiên, đất trời cũng là một trong những tác nhân làm xuất hiện những đổi thay trong lòng Mị.

Trong không khí mùa xuân rộn ràng sắc màu, âm thanh, có một hình ảnh đặc biệt đã xuất hiện - đó là tiếng sáo. Tiếng sáo gọi về ký ức, gọi về khoảng trời yêu, dội lại trong tâm hồn cô gái trẻ những tiếng lòng tha thiết đã rất lâu chưa được tỏ bày. Tiếng sáo đầu núi vọng vào sâu thẳm tâm hồn gợi về bài hát Mị thường thổi năm xưa:

“Mày có con trai con gái rồi

Mày đi làm nương

Tao chưa có con trai, con gái

Tao đi tìm người yêu”.

Tiếng sáo cất lên từ trái tim tưởng chừng như khô cằn, chai sạn của Mị giờ đây, tiếng sáo đã đánh thức tâm hồn ngủ yên và khát vọng được yêu bấy lâu nay Mị chôn chặt trong tim. Mị như bừng tỉnh, tiếng sáo rung lên trong trái tim Mị khiến cho nhận thức về cuộc sống ùa về.

Tiếng sáo lần thứ nhất từ xa vọng lại khiến trái tim Mị đang lạnh giá, khô cứng, bỗng mềm dịu, ấm áp, đập những nhịp đập hồi sinh trở lại “thiết tha bồi hồi”. Rồi Mị bắt đầu uống rượu, Mị uống “ực từng bát” như để trôi đi bao đau khổ, uất hận. Cách uống rượu như thế khiến Mị say, lịm mặt ngồi đấy. Mị vẫn nghe tiếng sáo vẫy gọi giục giã, men rượu đã nâng tâm hồn Mị bay theo tiếng sáo đến với những cuộc chơi, đám chơi trong quá khứ. Còn thể xác vẫn ở lại nhà thống lí “nhìn mọi người nhảy đồng, người hát” khi mọi người về hết “Mị vẫn ngồi trơ một mình giữa nhà”. Men rượu khiến Mị quên và nhớ: lãng quên đi thực tại trước mắt và gọi về những kỷ niệm thanh xuân. Tiếng sáo lần hai lại vang lên “tai Mị văng vẳng tiếng sáo gọi bạn đầu làng” tiếng sáo lần này đã đến gần Mị hơn. Tiếng sáo như thôi thúc Mị, lòng Mị đang sống về ngày trước, những ngày tươi đẹp xuân sắc, rực rỡ, vui tươi nhất, thuở ấy “Mị thổi sáo giỏi” “Mị uốn chiếc lá trên môi, thổi lá cũng hay như thổi sáo”, có biết bao nhiêu người mê, ngày đêm đã thổi sáo đi theo Mị.

Theo thói quen, Mị lại bước vào căn buồng tối tăm nhưng lòng phơi phới trở lại, vui như những đêm Tết ngày trước. Đồng thời Mị nhận thức rõ ràng về bản thân, Mị còn trẻ và Mị muốn được đi chơi. Và Mị còn nhận thức được hiện thực phũ phàng rằng mình và A Sử không có lòng với nhau mà vẫn phải ở với nhau. Lúc này, ý thức sống trỗi dậy mạnh mẽ khiến một lần nữa Mị muốn tìm đến cái chết, chết để được sống tự do. Thế nhưng, tiếng sáo vẫn lơ lửng bay ngoài đường như mời gọi, đưa Mị thoát khỏi cảm giác muốn chết. Mị thấy mình như được hồi sinh thêm một lần nữa. Tiếng sáo vẫn ở đây, cùng với khúc ca yêu thương của tuổi trẻ vọng về:

“Anh ném pao

Em không bắt

Em không yêu

Quả pao rơi rồi...”

Mị đã thức dậy với sức sống tiềm tàng và cảm thức về thân phận, cho nên trong thời khắc ấy, ta mới thấy trong lòng Mị đầy rẫy những mâu thuẫn. Lòng phơi phới nhưng Mị vẫn theo quán tính bước vào buồng, ngồi xuống giường, trông ra cái lỗ vuông mờ mờ trăng trắng. Và khi lòng ham sống trỗi dậy thì ý nghĩ đầu tiên là được chết ngay đi. Nhưng rồi nỗi ám ảnh và sức sống mãnh liệt của tuổi xuân cứ lớn dần, cho tới khi nó lấn chiếm hẳn trọn bộ tâm hồn và suy nghĩ của Mị, cho tới khi Mị hoàn toàn chìm hẳn vào trong ảo giác: “Mị muốn đi chơi. Mị cũng sắp đi chơi”. Phải tới thời điểm đó Mị mới có hành động như một kẻ mộng du: Mị xắn miếng mỡ, thắp sáng căn phòng u tối; quấn lại tóc, với thêm cái váy hoa, rồi rút thêm cái áo.

Tất cả những việc đó, Mị đã làm như trong một giấc mơ, tuyệt nhiên không nhìn thấy A Sử bước vào, không nghe thấy A Sử hỏi. A Sử biết Mị muốn đi chơi và chuẩn bị đi chơi, hắn tức lắm, đánh rồi trói đứng Mị vào cột, tắt đèn đóng sập cửa lại. Những hành động nhẫn tâm của A Sử dường như muốn đẩy Mị vào bóng tối, dìm Mị chết trong sự bế tắc và tuyệt vọng thế nhưng Mị thật tâm chẳng hề để ý tới những gì đang diễn ra với mình. Mị đang ở trong trạng thái mộng du đang chìm đắm với những giấc mơ về một thời xuân trẻ, đang bồng bềnh trong cảm giác du xuân. Bây giờ, tiếng sáo vẫn đang rập rờn trong đầu của Mị, “Tiếng sáo đưa Mị đi theo những cuộc chơi, những đám chơi”.

Tâm hồn Mị đang còn sống trong thực tại ảo, sợi dây trói của đời thực chưa thể làm kinh động ngay lập tức giấc mơ của kẻ mộng du. Cái cảm giác về hiện tại tàn khốc, Mị chỉ cảm thấy khi vùng chân bước theo tiếng sáo mà tay chân đau không cựa được. Nhưng nếu cái mơ không đến một lần nữa thì sự tỉnh ra cũng vậy. Lại một giai đoạn chập chờn nữa giữa cái mơ và cái tỉnh, giữa tiếng sáo và nỗi đau nhức của dây trói và tiếng con ngựa đạp vách, nhai cỏ, gãi chân. Nhưng bây giờ thì theo chiều ngược lại, tỉnh dần ra, đau đớn và tê dại dần đi, để sáng hôm sau lại trở về với vị trí của con rùa nuôi trong câm lặng, mà thậm chí còn câm lặng hơn trước.

Cuộc sống hiện lên với muôn màu, nhưng có lẽ sâu thẳm bên trong lại là chính tâm hồn con người ​​ấy vậy mà vẫn có những nhà thám hiểm vĩ đại chuyên phiêu lưu khám phá thế giới - đó là những người nghệ sĩ văn chương. Đọc đoạn văn miêu tả diễn biến tâm trạng Mị trong đêm tình mùa xuân, bất cứ ai cũng đều ngạc nhiên, thán phục trước khả năng am hiểu nội tâm nhân vật của nhà văn Tô Hoài. Với tài năng nổi bật, Tô Hoài đã miêu tả thật tinh tế những diễn biến tâm trạng nhân vật Mị trong đêm tình mùa xuân, khi thiết tha bồi hồi, khi nghẹn ngào xót xa. Chẳng những thế, cả hai nhân vật Mị và A Phủ đều được thể hiện một cách sống động và chân thực với những nét tính cách của người dân lao động miền núi nói chung và của người H”mông nói riêng.

Mị bên ngoài lặng lẽ, âm thầm nhẫn nhục nhưng bên trong sôi nổi một niềm ham sống, khao khát tự do và hạnh phúc. A Phủ táo bạo, gan góc mà chất phác tự tin. Cả hai tuy cùng là nạn nhân của bọn chúa đất, quan lại thống trị miền núi tàn bạo, độc ác nhưng trong họ tiềm ẩn sức mạnh phản kháng mãnh liệt, dữ dội. Tác giả đã chọn các góc nhìn và điểm nhìn mang tính chất đối lập để tạo ra hai hình tượng nghệ thuật mang những nét đặc sắc khác nhau. Ngòi bút ấy còn được thể hiện qua nghệ thuật miêu tả đời sống nội tâm của nhân vật, ít miêu tả hành động bên ngoài nếu có thì chỉ có những hành động lặp đi lặp lại. Ngoài ra, Tô Hoài còn mượn hình tượng thiên nhiên để miêu tả tâm trạng “Mùa xuân của thiên nhiên của đất trời như gợi lên cả sức sống mùa xuân trong lòng Mị”. Đoạn văn không dài nhưng đủ để chúng ta cảm nhận được sức sống tiềm tàng trong nhân vật Mị, và cũng đủ để chúng ta thán phục sự tinh tế trong ngòi bút Tô Hoài.

Ai-ma-top đã từng nhận định: “Tác phẩm chân chính sẽ không bao giờ kết thúc ở trang cuối cùng, không bao giờ hết khả năng kể chuyện khi các câu chuyện về nhân vật kết thúc”. Gấp lại những trang viết về “Vợ chồng A Phủ”, về nhân vật Mị một cô gái Mèo với sức sống mãnh liệt song trong lòng người đọc vẫn để lại trong lòng người đọc vẫn những ấn tượng sâu sắc về vẻ đẹp, sức sống, khao khát sống của con người. Qua đó mang đến ta một niềm khao khát sống, niềm tin vào chính mình bởi sứ mệnh của con người không phải chỉ là tồn tại mà là sống, sống cho thật ý nghĩa và rực rỡ.

Xem thêm các bài văn mẫu lớp 12 Ôn thi THPT Quốc gia khác:

• Dàn ý Phân tích diễn biến tâm trạng nhân vật Mị trong đêm tình mùa xuân

• Phân tích diễn biến tâm trạng nhân vật Mị trong đêm tình mùa xuân

• Phân tích diễn biến tâm trạng và hành động của nhân vật Mị

---

---