Giáo án bài Cầu Long Biên - chứng nhân lịch sử (Thúy Lan) - Giáo án Ngữ văn lớp 6

Hoạt động 1: Hướng dẫn học sinh đọc và tìm hiểu chú thích

- GV hướng dẫn cho HS đọc

- GV đọc mẫu 1 đoạn sau đó gọi HS đọc

- GV yêu cầu HS tìm hiểu các chú thích 1,3,7,8,10

I. Đọc và tìm hiểu chú thích:

1. Đọc .

- Cách đọc: giọng chậm rãi, tình cảm như thể đang trò chuyện với cây cầu.

2. Tìm hiểu chú thích

a. Tác giả: Thuý Lan

b.Tác phẩm: Đây là bài báo đăng trên báo "Người Hà Nội". Thể loại kí, Hồi kí một cây cầu nổi tiếng trên đất nước ta.

3 Từ khó:

Hoạt động 2: Tìm hiểu nội dung văn bản

Em hiểu thế nào là văn bản nhật dụng?

Nêu bố cục của bài kí?

- HS đọc đoạn 1 (từ đầu đến HN)

- Tác giả giới thiệu cầu Long Biên bằng những chi tiết nào?

- Em có nhận xét gì về cách trình bày của tác giả?

- Cầu Long Biên khi mới khánh thành mang tên gì? Cái tên đó có ý nghĩa gì?

- Tại sao cầu Long Biên là kết quả của cuộc khai thác thuộc địa lần thứ nhất?

- Vì sao nói là chứng nhân đau thương của người VN thuộc địa?

- Đoạn văn tác giả sử dụng biện pháp tu từ gì? Biện pháp tu từ ấy gợi cho em cảm xúc gì?

- Năm 1945 cầu Đu-me được đổi tên là cầu Long Biên điều đó có ý nghĩa gì?

- Tác giả tả cụ thể về cây cầu nhằm mục đích gì?

- Việc trích dẫn một bài thơ và lời bản nhạc trong đoạn văn có tác dụng như thế nào trong việc nổi bật ý nghĩa nhân chứng của cây cầu?

- Kỉ niệm cây cầu trong thời chống Mĩ được nhớ lại có gì giống và khác với thời chống Pháp?

- Cảm xúc của tác giả khi đứng trên cây cầu vào những ngày nước lên có ý nghĩa gì? Vì sao người viết thầm cảm ơn cầu?

- Trong sự nghiệp đổi mới, chúng ta có thêm những cây cầu nào bắc qua sông Hồng? Cầu Long Biên lúc này mang ý nghĩa nhân chứng gì?

- Câu văn cuối cùng " Còn tôi cố gắng....VN", câu văn đó gợi cho em những suy nghĩ gì về cầu Long biên và tác giả của bài viết này?

II. Đọc hiểu văn bản:

1.Tìm hiểu chung

a.Khái niệm

- Nội dung: có nội dung gần gũi, bức thiết với cuộc sống của con người và cộng đồng xã hội hiện đại như: thiên nhiên, môi trường, năng lượng, dân số, quyền trẻ em, ma tuý...

- Về hình thức: Thường là những bài báo, thường được viết theo thể bút kí trong đó có sự kết hợp giữa các phương thức kể, tả, biểu cảm...

- Tác dụng: Văn bản nhật dụng có giá trị thông tin tuyên truyền, phổ biến, cập nhật một vấn đề văn hoá, xã hội nào đó là chủ yếu.

b. Bố cục:

- Tác giả chọn sự kết hợp giữa các phương thức tự sự, miêu tả với phương thức trữ tình.

- Bài có thể chia làm 3 đoạn:

+ Khái quát về cây cầu Long Biên - chứng nhân LS.

+ Cầu Long Biên qua một thế kỉ đau thương và anh dũng của đất nước và nhân dân VN

+ Cầu Long Biên trong tương lai

2.Tìm hiểu chi tiết :

a. Giới thiệu khái quát về cây cầu Long Biên - chứng nhân lịch sử:

- Cầu Long Biên bắc qua sông Hồng.

- Khởi công 1898 - 4 năm sau hoàn thành.

- Kiến trúc sư người Pháp thiết kế.

=> Cách giới thiệu ngắn gọn, khái quát đầy đủ, thuyết phục. Hình ảnh nhân hoá trở thành nhan đề rất phù hợp với nội dung của bài viết.

b. Biên trong thờ. Cầu Long Biên qua những chặng đường lịch sử:

*. Cầu Long Biên thời Pháp thuộc:

- Cầu Long Biên mang tên toàn quyền Pháp Đu-me => Cái tên gợi nhắc một thời thực dân nô lệ, áp bức và bất công. Nó biểu thị quyền lực thống trị của thực dân Pháp ở VN.

- Cây cầu phục vụ cho việc khai thác kinh tế của thực dân Pháp ở VN.

- Nó được XD không chỉ bằng mồ hôi mà còn bằng cả xương máu của bao con người.

- Hình ảnh so sánh: Cây cầu như một dải lụa uốn lượn, vắt ngang sông Hồng => Gây cho người đọc bất ngờ lí thú vì sức mạnh của kĩ thuật cầu sắt sự tiến bộ của công nghệ làm cầu, lần đầu tiên được áp dụng ở VN. Ngoài ra còn gợi nhớ đến không khí LS, XH, bày tỏ tình cảm của người viết khi nhắc nhớ lại những cảnh ăn ở khổ cực của dân phu VN và cảnh đối xử tàn nhẫn của các chủ TB Pháp, khiến hàng nghìn người Vn bị chết trong quá trình làm cầu

KL: Như vậy cầu Long Biên là chứng nhân sống động, ghi lại phần nào giai đoạn LS đau thương của ND VN.

*. Cầu Long Biên từ Cách mạng tháng Tám đến nay:

-Việc đổi tên này có ý nghĩa rất quan trọng nó chứng tỏ ý thức chủ quyền, độc lập của dân tộc.

Long Biên là tên một hồ bên làng Bắc Sông Hương nơi cây cầu bắc qua.

- Tác giả tả cụ thể về cây cầu để người đọc hình dung tường tận về cây cầu hơn.

- Việc trích dẫn bài thơ, bản nhạc chứng minh thêm tính nhân chứng LS của cây cầu, tăng ý vị trữ tình của bài viết. Cầu Long Biên đã trở thành kỉ niệm mang tính chất cá nhân của mỗi mgười dân, mỗi cán bộ, chiến sĩ, mỗi HS khi cắp sách đến trường.

- Đoạn văn hồi tưởng cây cầu thời chống Mĩ thật hùng tráng trong mưa bom, bão đạn của giặc mĩ, cây cầu đổ gục bị thương tơi tả...quân dân thủ đô HN anh hùng viết bản hùng ca.

So với thời chống Pháp, thời chống Mĩ ác liệt hùng vĩ hơn, hoành tráng hơn, đau thương và anh dũng. Tất cả dều gắn với cây cầu LS.

- Đoạn văn tả cảnh và cảm xúc của người viết đứng trên cây cầu vào những ngày nước lên muốn ca ngợi tính nhân chứng LS của cây cầu ở phương diện khác - phương diện chống chọi lại thiên nhiên, bão lũ.

- Tác giả thầm cảm ơn cây cầu đã bền bỉ dẻo dai, vững chắc vượt lên và chiến thắng thuỷ thần hung bạo, cảm ơn ND HN đã bảo vệ cây cầu.

*. Cầu Long Biên hôm nay và ngày mai:

- Bắc qua sông Hồng có cầu Thăng Long, cầu Chương Dương : nhân chứng cho thời kì đổi mới nhanh chóng của đất nước

- ý tưởng nối nhịp cầu vô hình nơi du khách... => là một ý tưởng đẹp, mới và rất nhân văn, nhân bản. Với ý tưởng này cầu Long Biên còn sống lâu, sẽ trẻ lại, sẽ thành điểm dừng chân du lịch khá lí thú với du khách năm Châu.

Như vậy: Cầu Long Biên là chứng nhân cho tình yêu của mọi người đối với VN. Là nhịp cầu hoà bình và thân thiện. Là tình yêu bền chặt trong tâm hồn tác giả.

III. tổng kết: Ghi nhớ - SGK tr128

IV. Luyện tập: