Giáo án bài Cây bút thần - Giáo án Ngữ văn lớp 6

Hoạt động 1: Đọc- hiểu chú thích:

Gv hướng dẫn cách đọc- GV đọc mẫu- hs đọc:

Kể tóm tắt

Giải nghĩ từ: Khảng khái, dốc lòng, mách bảo, mách lẻo, mãng xà

I. Đọc- hiểu chú thích:

1. Đọc, kể.

- Đọc:

Giọng chậm rãi, bình tĩnh, phân biệt lời kể và một sô nhân vật trong truyện

- Kể tóm tắt:

+ Mã Lương thích học vẽ, say mê, kiên trì ở mọi lúc, mọi nơi.

+ Mã Lương được thần cho cây bút

+ ML vẽ cho người nghèo

+ ML vẽ cho tên nhà giàu

+ ML với tên vua độc ác

+ Vua chết ML về với nhân dân.

2. chú thích:

- Giải nghĩa từ khó: (sgk-84)

Hoạt động 2. Đọc- hiểu văn bản:

Truyện thuộc kiểu văn bản nào?

- Truyện chia làm mấy đoạn? Nội dung từng đoạn?

? Các nhân vật, nhân vật trung tâm? Nhân vật trung tâm gắn với hình tượng nào xuyên suốt truyện.?

-Nhân vật trung tâm: Mã Lương gắn với hình tượng cây bút thần

? Đọc đoạn đầu và cho biết : ML được giới thiệu như thế nào?

(Về hoàn cảnh, gia đình, bản thân)

? Cách giói thiệu ML có gì giống và khác cách giới thiệu trong những truyện cổ tích đã học?

- Giống: Cách giới thiệu nhân vật quen thuộc của truyện cổ tích (hoàn cảnh, lai lịch) gây cho người đọc ấn tượng tốt đẹp về nhân vật.

Khác: yếu tố thần kì chưa xuất hiện.

? Mã Lương học vẽ ntn. Hãy nhận xét cách học ( thời gian, địa điểm, những vật được vẽ, kết quả)?

? Những điều gì khiến Mã Lương vẽ giỏi như vậy?

-Do xuất phát tự nguyên nhân thực tế, Mã Lương say mê, cần cù, chăm chỉ, khổ công lý tập không bỏ phí thời gian cùng ự thông minh vốn có.

? Qua việc học vẽ của Mã Lương khiến em liên tưởng đến câu châm ngôn, tục ngữ, thơ ca nào?

-Tục ngữ: Có chí thì nên

-Châm ngôn: Khổ luyện thành tài

-Thơ Bác: ...Gian nan rèn luyện mới thành công ( Bài thơ Giã gạo- NKTTù)

? Nhận xét về Mã Lương qua việc học vẽ?

? Liên hệ so sánh cách học của ML với cách học của em và tự rút ra bài học gì cho bản thân?

? Ước mơ lớn nhất của ML là gì?

*GV: Thông quan bức tranh minh hoạ cảnh ML nằm ngủ, tiên ông hiện lên trao ML cây bút thần.Gọi HS thuật lại đoạn truyện.

?Vì sao ML lại được thần tặng cây bút và chỉ cho khi ML đã vẽ thành tài?

?Hình ảnh thần trong truyện gợi cho em nghĩ đến những nhân vật nào trong truyện cổ tích? ý nghĩa của nhân vật bụt, tiên?

* GV: Đây là hình ảnh đẹp trong các câu chuyện cổ tích. Họ thường xuất hiện kịp thời, đúng lúc để trợ giúp cho những nhân vật chính diện. Họ giúp đỡ người hiền lành, tốt bụng, chống lại cái ác. Họ là biêu tượng cho ước mơ của người xưa. Cây bút thần là phần thưởng xứng đáng khi ML đã khổ luyện thành tài bằng chính sức lực của em( qua thử thách). Cây bút thần chỉ dành cho ML thúc đẩy tài năng của em vươn lên tới đỉnh cao nghệ thuật( vẽ chim, cá thành thật)

?Hai nguyên nhân thực tế và yếu tố thần kì có quan hệ với nhau ntn? kể tên 1 số truyện cổ tích có yếu tố thân kì em biết?

-Yêú tố thần kì chỉ dành cho người lao động chân chính thúc đẩy tài năng của họ theo mô típ k/c cổ tích- hướng thiện. (gợi nhớ đến chiếc nỏ thần, đũa thần, mâm thần, nhẫn thần, cây đèn thần...)

? Có tài năng, có cây bút thần ML đã sử dụng nghệ thuật như thế nào?

?Tại sao ML không dùng bút thần vẽ cho bản thân mà lại vẽ cho người nghèo?

-ML nghèo nên thông cảm với người nghèo, từ thực tế bản thân em thấu hiểu hoàn cảnh và ước muốn của người nghèo khổ. Họ thiếu công cụ LĐ mặc dù họ có sức lao động Cũng như trước đây em có tài nhưng thiếu bút vẽ.

? Nếu có bút, em sẽ vẽ những gì cho người nghèo?

?Tại sao ML không vẽ cho họ của cải vàng bạc mà lại vẽ cày cuốc?

- ML không giúp họ bằng của cải mà giúp họ bằng phương tiện LĐ. Rõ ràng em đẽ đem đến cho họ những thứ cần thiết nhất cho cuộc sống lao động lâu dài và lương thiện của họ. Sự giúp đỡ đó không biến họ trở thành người ăn bám mà giúp họ bằng việc LĐ chân chính để học tự nuôi sống mình, tự tạo hạnh phúc chân chính cho mình.

?Qua sự việc ML vẽ cho người nghèo đồ dùng cần thiết, ND ta muốn ta nghĩ gì về mục đích của tài năng?

* GV chuyển ý: Những việc làm đầy nhân ái tốt bụng của ML cũng là đầu mối để phát triển câu chuyện vàtô đậm thêm p/ chất của n/v ML:

? Kể tóm tắt hành động của tên địa chủ đối với ML.

?Cho biết tên địa chủ là người ntn?

? ML đã hành động ntn, hành động đó có ý nghĩa gì?

-Vẽ tự vệ bản thân để sống

-Vẽ cung tên trừng trị địa chủ dồn em vào chỗ chết

=> Hành động kiên quyết không phục vụ kẻ tham lam, tàn ác. → Tài năng không phục vụ cái ác mà chống lại cái ác.

* Trực quan tranh hình, cho hs kể nội dung đoạn truyện phù hợp

? Hãy cho biết ông vua trong truyện đã có những hành động việc làm gì khi sai người đi bắt ML về.

? Tại sao vua vẽ mà không được theo ý muốn

-Vua không có nghệ thuật chân chính, bản chất tham lam,độc ác. Bút thần không phục vụ kẻ không có nghệ thuật chân chính.

? Thái độ của ML qua các lần vua yêu cầu và đối xử với em. tay trừng trị vua, cả gia đình vua.

?Nhận xét vì sao thái độ của ML bộc lộ tăng dần.

-ML: căm ghét vua càng tăng- ngấm ngầm- có cơ hội trừng trị tận gốc rễ, trừ ác cho dân.

- ML: bộc lộ bản chất thông minh, đem nghệ thuật chân chính phục vụ chân chính, không sợ quyền uy. Dũng cảm, can đảm.

? Em có nhận xét gì về cách kết thúc truyện?

-ML tiếp tục vẽ cho người nghèo

-ML sống mãi trong lòng dân

GV: Kết thúc truyện là kể sự việc tiếp tục như đang tiếp diễn, mở ra một hướng mới cho nhân vật, gây sự thích thú mới cho người đọc

II. Đọc- hiểu văn bản:

1. Kiểu văn bản : tự sự

2. Bố cục: 3 phần

+ Từ đầu → hình vẽ: giới thiệu nhân vật

+ Tiếp → hung dữ: Mã Lương với cây bút thần

+ Còn lại: Kết thúc truyện

3. Phân tích :

a. Giới thiệu nhân vật Mã Lương

-Về hoàn cảnh, gia đình: Mồ côi, sống nghèo khổ.

- Bản thân: Thông minh, ham thích học vẽ, không có tiền mua bút.

b.Mã Lương với cây bút thần:

* Mã Lương học vẽ và được thần cho bút

- Không có bút, tự học, tự khắc phục

* khó khăn:

- Dùng tay nhúng xuống nước vẽ tôm, cá lên đá.

- Dùng que củi vẽ chim bay. Về nhà vẽ lên tường các đồ đạc.

-Vẽ những vật thực tế trong tự nhiên, gần gũi với cuộc sống của em.

-Vẽ ở mọi nơi, mọi lúc: Khi cắt cỏ, kiếm củi, khi lao động, lúc nghỉ ngơi ở nhà.

=> kết quả: Vẽ giỏi, tưởng như thật. Vẫn không có bút.

- Em đã dốc lòng học vẽ. Khổ luyện thành tài.

- Bút thần là phần thưởng xứng đáng thúc đẩy tài năng nghệ thuật của ML đến đỉnh cao kì diệu

*Mã Lương vẽ giúp người nghèo:

-Vẽ giúp người nghèo...

-Vẽ trừng trị kẻ tham lam, độc ác.

- ML vẽ cho người nghèo trong làng các vật dụng cần thiết trong cuộc sống lao động.

-Đem tài năng chân chính phục vụ nhân dân, phục vụ chân chính.

* Mã Lương Đối với địa chủ và vua gian ác:

+ Đối với tên địa chủ:

-Địa chủ: Tham lam, độc ác: dụ dỗ, tức giận, nhốt em vào chuồng ngựa cho chết đói, chết rét→ Cho đầy tớ đuổi theo để giết em, cướp bút thần.

- ML kiên quyết không phục vụ địa chủ, em biết tự vệ và trừng trị kẻ độc ác tham lam.

+ Đối với vua tham lam, gian ác:

-Tàn ác với dân nghèo. ML rất căm ghét.

-Tham lam bắt ML vẽ theo yêu cầu

-Cướp bút thần: vẽ núi vàng- thành tảng đá; vẽ thỏi vàng- thành con mãng xà

-Thả ML bảo em vẽ biển

*Thái độ của ML :

- Ngầm phản kháng: vẽ cóc ghẻ, gà trụi lông

- Giả vờ đồng ý: vẽ biển, cá, thuyền, sóng, gió

- Không làm theo yêu cầu của vua: vờ không nghe thấy→ thẳng tay trừng trị vua, cả gia đình vua.

- Không khoan nhượng, thẳng tay trừng trị vua tham lam, gian ác, diệt trừ cái các đến tận gốc rễ.

c. Kết thúc truyện:

ML tiếp tục dùng nhệ thuật phục vụ chân chính

Hoạt động 3 Tổng kết:

? Câu truyện có ý nghĩa gì?

2 HS đọc ghi nhớ

Hoạt động 3 Luyện tâp

? Kể dẫn chứng 1 đoạn truyện em thích nhất? Cho biết vì sao?

III.Tổng kết:

1.Nghệ thuật: Kết cấu tưởng tượng cây bút thần có khả năng kì diệu; nhân vật ML kì tài.

2.Nội dung:

Thể hiện quan niệm của nhân dân ta về công lí XH.Khẳng định tài năng phục vụ nhân dân, phục vụ chính nghĩa, chống lại cái ác. Khẳng định nghệ thuật chân chính thuộc về nhân dân. Thể hiện ước mơ, niềm tin của nhân dân về khả năng kì diệu của con người.

*.Ghi nhớ: (sgk-85)