Soạn bài Cà Mau quê xứ - ngắn nhất Kết nối tri thức

Soạn bài Cà Mau quê xứ trang 45, 46, 47, 48, 49, 50 ngắn nhất mà vẫn đủ ý được biên soạn bám sát sách Ngữ văn lớp 11 Kết nối tri thức giúp học sinh soạn văn 11 dễ dàng hơn.

Soạn bài Cà Mau quê xứ - ngắn nhất Kết nối tri thức

* Trước khi đọc

Câu hỏi 1 (trang 45 sgk Ngữ văn 11 Tập 2): Ba tiếng “Mũi Cà Mau” gợi lên trong bạn những suy nghĩ, cảm xúc gì?

Trả lời:

Tên gọi Cà Mau có nghĩa là nước đen. Nước đen là màu nước đặc trưng do lá tràm của thảm rừng tràm U Minh bạt ngàn rụng xuống làm đổi màu nước. Mũi Cà Mau - vùng đất tận cùng tổ quốc, một điều kỳ diệu và độc đáo không nơi nào có được, mà cư dân hay ví von là: “Ðất biết nở, rừng biết đi và biển sinh sôi”.

Câu hỏi 2 (trang 45 sgk Ngữ văn 11 Tập 2): Bạn đã biết được gì về vùng đất Mũi Cà Mau (qua sách báo, phim ảnh và các phương tiện truyền thông…)?

Trả lời:

- Cà Mau là vùng đất nhỏ thấp, thường xuyên bị ngập nước thuộc địa phận xóm Mũi, xã Đất Mũi, huyện Ngọc Hiển, cách thành phố Cà Mau hơn 100 km.

- Cà Mau có hệ sinh thái rừng ngập mặn đa dạng, phong phú.

* Đọc văn bản

Gợi ý trả lời câu hỏi trong bài đọc

1. Tác giả đến Mũi Cà Mau với mục đích gì?

Tác giả đến Mũi Cà Mau với mục đích là đi chơi. 

2. Chú ý những liên tưởng của tác giả về văn học.

Những liên tưởng của tác giả về văn học đó là những cái “phai” của Nguyễn Tuân, Anh Đức, Xuân Diệu từ hơn 40 năm trước. Những trang kí, trang thư, trang thơ gieo mầm dưới mỗi câu mỗi chữ là hạt hi vọng ứ nghẹn khát khao bung nở cây trái hòa bình.

3. Trạng thái tình cảm của tác giả và mọi người khi đến với Mũi Cà Mau.

Đối với tác giả, đây là vùng đất luôn nằm trong trí tưởng tượng từ lâu của mình, tác giả đã ấp ủ nó chỉ chờ ngày được xách ba lô lên và đi. Khi thực sự đến Cà Mau, tác giả yêu và đắm chìm trong cái khung cảnh và con người nơi đây đến nỗi bấn loạn, kì quặc, lạ lẫm và khao khát muốn khám phá.

4. Hình ảnh nhà thơ Nguyễn Bính xuất hiện trong liên tưởng góp phần tô đậm thêm tâm trạng gì của người viết?

Hình ảnh nhà thơ Nguyễn Bính xuất hiện trong liên tưởng góp phần tô đậm thêm tâm trạng nhớ nhà. 

5. Từ “xứ” được nói ở đây có kết nối như thế nào với nhan đề?

Từ "xứ" ở đây chỉ các địa điểm của mũi Cà Mau. 

6. Chú ý cái nhìn của người viết đối với những chi tiết thực của đời sống được ghi lại.

Mọi thứ ở đây đều diễn ra một cách nhẹ nhàng, khiến tác giả cảm thấy thân thuộc và dần coi đây như quê hương của mình.

Hơn nữa, người dân nơi đây đều rất cần cù, chịu khó, làm lụng vất vả để mưu sinh, họ thật thà, chất phác khiến tác giả càng thêm gắn bó, thương mến mảnh đất và con người nơi đây hơn.

7. Những khó khăn, bộn bề mà con người ở đất Mũi Cà Mau đã trải qua.

Những con tôm bị ngạt thở vì sình lầy, những cây đước bị mọi người thi nhau đốn hạ đước để cho ra những vuông tôm sạch sẽ trong lành. 

8. Cách thể hiện cảm xúc của tác giả ở phần kết.

Cách thể hiện rất độc đáo. Ông thấy mọi thứ ở đây đều đẹp và đặc biệt, mà không ở nơi đâu có được. Ông không hề nói rằng mình lưu luyến mảnh đất này mà nỗi nhớ đó khiến ông “mắt tôi chợt cay nhòe” và rời đi với món quà tượng trưng cho tình cảm chân thành của người dân Đất Mũi trên tay - than đước.

* Sau khi đọc

Nội dung chính: Tác phẩm Cà Mau quê xứ được khắc họa chân thực về mảnh đất cuối cùng của đất nước. Ông chủ yếu kể về chuyến đi trải nghiệm thực tế của mình, kể về khung cảnh thiên nhiên tươi đẹp và con người hiền lành nơi đây. Tác giả đã bộc lộ những cảm xúc, niềm mến thương nơi này qua từng nét viết.

Gợi ý trả lời câu hỏi sau khi đọc:

Câu 1 (trang 50 sgk Ngữ văn 11 Tập 2): Tác giả có tâm thế như thế nào khi đến với Mũi Cà Mau? Tâm thế đó có ý nghĩa gì đối với người viết tản văn?

Trả lời:

Tác giả có tâm thế rất thoải mái khi đến với Mũi Cà Mau. Tâm thế đó giúp nhà văn có cái nhìn sâu sắc và tinh tế hơn về cảnh sắc thiên nhiên cùng con người nơi đây. 

Câu 2 (trang 50 sgk Ngữ văn 11 Tập 2): Tính chất tươi mới, sống động của thực tế đời sống con người vùng Đất Mũi được thể hiện qua những khung cảnh, nhân vật nào?

Trả lời:

Tính chất tươi mới, sống động của thực tế đời sống con người vùng Đất Mũi được thể hiện qua những khung cảnh, nhân vật:

* Khung cảnh:

- Những ngôi nhà sàn thưng lá dừa nước, cơ sở gia công, cá bơi lội ở biển dưới sàn.

* Con người:

- Những con người Cà Mau luôn phải đối mặt với rất nhiều khó khăn và vất vả với cuộc sống. 

- Họ phải chịu nhiều thiên tai và đối mặt với sự thiếu thốn vật chất.

- Tuy nhiên họ luôn tỏ ra vui vẻ và lạc quan, vẫn rất hiếu khách và chất phác. 

→ Đó chính là thứ níu chân tác giả tại nơi đây.

Câu 3 (trang 50 sgk Ngữ văn 11 Tập 2): Đến với Mũi Cà Mau, tác giả liên tưởng đến những nhà thơ, nhà văn nào đã có duyên nợ với vùng đất này? Những liên tưởng đó có ý nghĩa gì?

Trả lời:

Đến với Mũi Cà Mau, tác giả liên tưởng đến những nhà thơ, nhà văn đã có duyên nợ với vùng đất này là Nguyễn Tuân, Anh Đức và Xuân Diệu, Nguyễn Ngọc Tư. Những liên tưởng đó đã càng khẳng định sức hấp dẫn và thu hút của con người và mảnh đất nơi đây.

Câu 4 (trang 50 sgk Ngữ văn 11 Tập 2): Chất trữ tình được thể hiện như thế nào trong bài tản văn?

Trả lời:

Chất trữ tình đã được thể hiện rất rõ ràng thông qua những cảm giác và tình cảm của tác giả dành cho thiên nhiên và con người mũi Cà Mau. Dù đã rời khỏi vùng đất đó nhưng những kí ức của ông với nơi đây vẫn còn nguyên vẹn, đó là thứ níu kéo tình cảm của ông, làm ông lưu luyến không rời để rồi nhớ nhung.

Câu 5 (trang 50 sgk Ngữ văn 11 Tập 2): Dưới ngòi bút tác giả, sắc màu riêng của vùng Đất Mũi hiện lên như thế nào?

Trả lời:

Sắc màu riêng của vùng Đất Mũi hiện lên vừa mang chất hiện thực vừa mang chất trữ tình. 

- Vùng đất mang vẻ đẹp bình dị, giản đơn đến lạ lùng ở vùng quê nhỏ tận cùng Tổ quốc - nơi sinh sống của những người dân thuần hậu, chịu thương chịu khó, hòa hợp với thiên nhiên.

- Nơi hội tụ hệ sinh thái rộng lớn, trú ngụ của các loài chim, sinh vật biển,...

Câu 6 (trang 50 sgk Ngữ văn 11 Tập 2): Nêu nhận xét của bạn về cách sử dụng ngôn ngữ và các biện pháp tu từ trong tác phẩm.

Trả lời:

Tác giả đã sử dụng rất nhiều biện pháp tu từ bằng câu hỏi tu từ như để thỏa mãn những thắc mắc của mình về mảnh đất và con người nơi ấy, đồng thời qua đó gửi gắm tình cảm của mình vào trong với ngôn từ mang đậm chất tản văn.

Kết nối đọc – viết

Bài tập (trang 50 sgk Ngữ văn 11 Tập 2): Từ ý của câu “Không có khói, mà sao bước chân lên tàu rời Mũi, mắt tôi chợt cay nhòe.”, hãy viết đoạn văn (khoảng 150 chữ) nói về cảm xúc của tác giả đối với Mũi Cà Mau.

Đoạn văn tham khảo

Dòng văn cuối của văn bản “Cà Mau quê xứ” đã tổng kết lại những nỗi niềm lưu luyến, những cảm xúc tiếc nuối của tác giả khi phải rời xa Đất Mũi Cà Mau. Đó là nơi ông gắn bó trong khoảng thời gian ngắn ngủi nhưng để lại thật nhiều điều mong nhớ. Ở nơi cuối cùng của Tổ quốc với đầy nắng gió và cát biển, nhà văn đã được sống một cuộc đời rất khác, an yên và thú vị. Để khi rời đi, tạm biệt ông là những “cái nhìn lánh đen như than đước” của những người dân hồn hậu, của món quà chân phương và chan chứa tình cảm - than hầm. Lời chia tay có thể thật đẹp với những nụ cười tươi, cái bắt tay ấm nóng và lời hứa hẹn một ngày mai sẽ quay trở lại. Nhưng bước chân lên tàu rời Đất Mũi, nỗi nhung nhớ cùng tiếc nuối mới dâng trào nghẹn ngào. Tình cảm là một điều đặc biệt, lí trí muốn giấu kín thật sâu nhưng cơ thể vốn dĩ chẳng thể nói dối. Hình ảnh “mắt tôi chợt cay nhòe” đó là phản ứng cơ thể tự nhiên của tác giả khi biết mình phải rời xa mảnh đất thân thuộc này. Chẳng phải vậy mà Chế Lan Viên đã từng viết: “Khi ta ở chỉ là nơi đất ở/ Khi ta đi đất đã hóa tâm hồn.”

Xem thêm các bài Soạn văn lớp 11 Kết nối tri thức ngắn nhất, hay khác:

• Thực hành tiếng Việt trang 51

• Viết văn bản thuyết minh về một sự vật, hiện tượng trong đời sống xã hội

• Thảo luận, tranh luận về một vấn đề trong đời sống

• Củng cố, mở rộng trang 59

• Thực hành đọc: Cây diêm cuối cùng

Xem thêm các tài liệu học tốt lớp 11 hay khác:

• Soạn văn 11 Kết nối tri thức (hay nhất)
• Soạn văn 11 Kết nối tri thức (ngắn nhất)
• Soạn Chuyên đề Văn 11 Kết nối tri thức
• Giải lớp 11 Kết nối tri thức (các môn học)
• Giải lớp 11 Chân trời sáng tạo (các môn học)
• Giải lớp 11 Cánh diều (các môn học)

---