Bài 4: Bài ca về mặt trời - Tiếng Việt lớp 5 Chân trời sáng tạo

Lời giải Tiếng Việt lớp 5 Bài 4: Bài ca về mặt trời sách Chân trời sáng tạo giúp học sinh dễ dàng làm bài tập Tiếng Việt lớp 5 Tập 2 Bài 4.

Bài 4: Bài ca về mặt trời - Tiếng Việt lớp 5 Chân trời sáng tạo

Đọc: Bài ca về mặt trời

Nội dung chính Bài ca về mặt trời:

Nội dung chính của bài thơ là mô tả về sự bình minh và sự xuất hiện của mặt trời. Tác giả đưa ra hình ảnh tinh tế về những cảm xúc và cảm nhận của nhân vật khi chứng kiến màn bình minh đẹp đẽ. Từ việc quan sát sự biến đổi của ánh sáng, màu sắc và âm thanh trong tự nhiên, nhân vật cảm nhận được vẻ đẹp tinh tế và sức sống mới mẻ của mặt trời. Sự hòa quyện giữa những hình ảnh về thiên nhiên và những cảm xúc sâu lắng của nhân vật tạo nên một không gian thiên nhiên tĩnh lặng và tràn đầy tinh thần lạc quan.

* Khởi động

Câu hỏi (Trang 128 sgk Tiếng Việt lớp 5 Tập 2): Đố bạn về mặt trời, mặt trăng và các vì sao.

Trả lời:

- Sao Thủy và sao Kim, sao nào gần mặt trời hơn? Đáp án: Sao Thủy.

- Sao Hải Vương và sao Thiên Vương, sao nào lạnh hơn? Đáp án: Sao Hải Vương.

- Hành tinh nào có kích thước lớn nhất trong vũ trụ? Đáp án: Mặt trời

-…..

* Khám phá và luyện tập

Văn bản: Bài ca về mặt trời

Không hiểu sao, tôi thức dậy rất sớm. Sương mù như tấm khăn voan mỏng màu sữa bay la đà trên những khóm cây quanh vườn, trùm lấp một khoảng sân. Tôi chợt nhận ra, trên những ngọn cau cao, chim sẻ thi nhau cất tiếng hót. Tôi lắng tai nghe. Dàn đồng ca chim sẻ khi bằng khi trầm, khi nhanh khi chậm, xôn xao vòm không gian. Chúng đang hát về cái gì vậy? Tôi không thể biết được. Nhưng rõ ràng là chúng đã trông thấy một cái gì đó mà tôi không thể cùng trông thấy được.

Tôi ngước nhìn về phương đông, sau vòm cây xanh thẫm bỗng nhô lên nửa vành mũ màu đỏ. Chiếc mũ đỏ to lớn nhô dần lên trên nên trời buổi sớm. Cuối cùng chiếc mũ đó bay lên khỏi vòm cây. Đây là vầng mặt trời. Vầng mặt trời giống một chiếc mâm đồng đỏ bay từ từ chiếm lĩnh nền trời xa, rộng. Chim sẻ càng cất cao giọng, chiếc mâm đồng đỏ càng nhích dần lên.

Vầng mặt trời đã lên từ bao giờ? Chắc là nó đã nhô lên khỏi mặt biển trước khi nhô lên khỏi vòm cây. Trái tim tôi bỗng vang lên một bài ca hoà với bài ca của những con chim sẻ trên trời cao. Bài ca về mặt trời.

Mâm đồng đỏ.

Mâm đồng đỏ.

Suốt đêm tắm biển

Làm nước biển sôi

Ngày trở về trời

Mâm đồng không nguội

Mâm đồng đó chơi.

Mặt trời. Mặt trời...

Theo Nguyễn Trọng Tạo

Trả lời câu hỏi:

Câu 1 (Trang 130 sgk Tiếng Việt lớp 5 Tập 2): Cảnh thiên nhiên được tả ở đoạn đầu có gì đặc sắc?

Trả lời:

Cảnh thiên nhiên ở đoạn đầu được tả với sự tinh tế và đặc sắc, khi mô tả về sương mù bay trên những khóm cây, với những âm thanh của chim sẻ cất lên từ vòm không gian. Sự hòa quyện của sương mù, âm thanh của chim sẻ và ánh nắng bình minh tạo nên một bức tranh thiên nhiên rất đẹp và sống động.

Câu 2 (Trang 130 sgk Tiếng Việt lớp 5 Tập 2): Ở đoạn 2, sự thay đổi của vắng mặt trời được tả bằng những từ ngữ, hình ảnh nào? Cách tả đó có gì thú vị?

Trả lời:

Ở đoạn 2, sự thay đổi của vắng mặt trời được tả bằng những từ ngữ và hình ảnh như "nửa vành mũ màu đỏ", "chiếc mâm đồng đỏ bay từ từ chiếm lĩnh nền trời xa, rộng". Cách tả này không chỉ mô tả sự xuất hiện của mặt trời mà còn tạo ra một hình ảnh sống động và đầy ấn tượng, khiến cho độc giả có thể hình dung được cảm giác của nhân vật khi nhìn thấy mặt trời ló dạng bình minh.

Câu 3 (Trang 130 sgk Tiếng Việt lớp 5 Tập 2): Theo em, bài ca về mặt trời vang lên trong trái tim nhân vật tôi được gợi ra từ điều gì?

Trả lời:

Bài ca về mặt trời vang lên trong trái tim nhân vật tôi được gợi ra từ việc quan sát và cảm nhận về sự xuất hiện của mặt trời trong buổi sáng. Sự hiện diện của mặt trời không chỉ là sự hiện hữu vật lý mà còn gợi lên một cảm xúc sâu sắc và thiêng liêng trong lòng nhân vật, khiến tác giả cảm thấy kích động và tràn đầy niềm tin.

Câu 4 (Trang 130 sgk Tiếng Việt lớp 5 Tập 2): Đặt một tên khác cho bài đọc và giải thích lí do em chọn tên đó.

Trả lời:

Tên khác cho bài đọc có thể là "Sắc Màu Bình Minh", vì nó tạo ra hình ảnh của mặt trời lên và màu sắc rực rỡ của bình minh, thể hiện sự rộn ràng và sự tươi mới của một ngày mới bắt đầu.

Luyện từ và câu:

Câu 1 (Trang 130 sgk Tiếng Việt lớp 5 Tập 2): Chọn một từ ngữ phù hợp trong ngoặc đơn thay cho mỗi □ trong đoạn văn sau:

          Ngoài vườn, nắng đẹp □ (vô vàn, vô tận, vô ngần). Khung cửa sổ xanh cắt lên vườn chuối một bức tranh mùa hạ nên thơ. Nắng sưởi trên tàu chuối xanh non, chỗ xanh trong, chỗ □ (óng, óng ánh, láng bóng) như mạ bạc, □ (soi, rọi, phản chiếu) lên trần bếp một thứ ánh sán □ (dịu, dìu dịu, dịu dàng) xanh mướt. Một con chim nào hót □(lảnh lót, líu ríu, lanh canh) trong rừng cao su xa xa…rồi lại im lặng.

Theo Trần Cư

Trả lời:

Ngoài vườn, nắng đẹp vô ngần. Khung cửa sổ xanh cắt lên vườn chuối một bức tranh mùa hạ nên thơ. Nắng sưởi trên tàu chuối xanh non, chỗ xanh trong, chỗ óng ánh như mạ bạc, phản chiếu lên trần bếp một thứ ánh sáng dìu dịu, xanh mướt. Một con chim nào hót lảnh lót  trong rừng cao su xa xa…rồi lại im lặng.

Câu 2 (Trang 130 sgk Tiếng Việt lớp 5 Tập 2): Tìm 3 – 4 từ gợi tả màu sắc của mặt trời.

M: đỏ chói

Trả lời:

Đỏ rực, vàng chói, đỏ vàng,…

Câu 3 (Trang 131 sgk Tiếng Việt lớp 5 Tập 2): Viết 3 – 4 câu tả vẻ đẹp của mặt trời vào lúc bình minh hoặc hoàng hôn, trong đó có sử dụng từ tìm được ở bài tập 2.

Trả lời:

Mặt trời lặn mới đẹp làm sao. Ánh sáng vàng óng ả từ từ nhường chỗ cho sắc cam ấm áp khiến bầu trời đỏ rực lên như lửa cháy. Đó là một khoảnh khắc đầy ấn tượng và đẹp đẽ.

Câu 4 (Trang 131 sgk Tiếng Việt lớp 5 Tập 2): Thực hiện yêu cầu:

a. Dựa vào lời giải nghĩa, đặt câu để phân biệt các từ sau:

• Đựng: chứa ở trong lòng của đồ vật.

• Giữ: làm cho ở nguyên tại vị trí nào đó.

• Mang: giữ cho lúc nào cũng cùng theo với mình mà di chuyển.

b. Thay các □ trong đoạn thơ sau bằng một từ phù hợp ở bài tập a:

Âm thanh □ trong dây đàn

Mùi thơm □ ở muôn vàn bông hoa

Cái quạt □ gió trong nhà

Kho cổ tích □ lòng bà, bà ơi!

Theo Lê Hồng Thiện

Trả lời:

a.

- Trong hộp đựng rất nhiều đồ vật.

- Em giữ thang cho bố sửa quạt.

- Em mang cặp đi học.

b.

Âm thanh đựng trong dây đàn

Mùi thơm đựng ở muôn vàn bông hoa

Cái quạt đựng gió trong nhà

Kho cổ tích đựng lòng bà, bà ơi!

Viết: Viết đoạn văn nêu lí do tán thành hoặc phản đối một hiện tượng, sự việc (Bài viết số 1)

Câu 1 (Trang 132 sgk Tiếng Việt lớp 5 Tập 2): Viết đoạn văn dựa vào kết quả bài tập 1 trang 128 và các gợi ý:

Câu mở đầu

Giới thiệu hiện tượng. sự việc.

Các câu tiếp theo

– Khẳng định ý kiến tán thành hoặc không tán thành.

– Đưa ra các lí do để bảo vệ ý kiến.

Lưu ý:

– Chọn các lí do có tính thuyết phục. Có thể lấy thêm minh chứng từ

thực tế ở trường, lớp mình.

– Sắp xếp các lí do theo một trinh tự hợp lí.

Câu kết thúc

Bảy tỏ suy nghĩ, mong muốn,... về hiện tượng, sự việc.

Trả lời:

Em phản đối việc học sinh tiểu học tự đi bộ đi học. Đầu tiên, đây là vấn đề liên quan đến an toàn của học sinh, đặc biệt là trong môi trường đô thị đông đúc và nguy hiểm. Việc để trẻ em đi bộ một mình trên các con đường phố có thể tạo ra rủi ro về tai nạn giao thông, đặc biệt khi chúng chưa có đủ khả năng nhận biết và đánh giá nguy cơ.

Thứ hai, việc học sinh tự đi bộ cũng có thể gây ra lo lắng và áp lực tâm lý không cần thiết cho phụ huynh. Cha mẹ luôn lo lắng về việc an toàn của con cái khi chúng phải tự đi bộ một mình, và điều này có thể ảnh hưởng đến sự tự tin và tinh thần tự lập của học sinh.

Cuối cùng, có thể có những vấn đề về việc quản lý thời gian và đảm bảo đến trường đúng giờ. Học sinh có thể gặp phải khó khăn trong việc điều chỉnh thời gian và lập kế hoạch cho việc tự đi bộ đi học, gây ra sự bất tiện và mất mát về thời gian học tập.

Với những lí do trên, việc phản đối việc học sinh tiểu học tự đi bộ đi học là cần thiết để đảm bảo an toàn, sự phát triển tâm lý và hiệu suất học tập của họ.

Câu 2 (Trang 132 sgk Tiếng Việt lớp 5 Tập 2): Đọc lại, chỉnh sửa và hoàn thiện đoạn văn đã viết:

– Các lí do và minh chứng đưa ra đã đủ sức thuyết phục hay chưa?

– Các lí do và minh chứng đưa ra đã được sắp xếp hợp lí hay chưa?

- ?

Trả lời:

Em đọc lại, chỉnh sửa và hoàn thiện đoạn văn đã viết dựa vào gợi ý.

Câu 3 (Trang 132 sgk Tiếng Việt lớp 5 Tập 2): Chia sẻ trong nhóm, nghe bạn nhận xét để hoàn chỉnh đoạn văn:

Trả lời:

Em chia sẻ trong nhóm, nghe bạn nhận xét để hoàn chỉnh đoạn văn.

* Vận dụng

Câu hỏi (Trang 132 sgk Tiếng Việt lớp 5 Tập 2): Viết vào sổ tay những từ ngữ, hình ảnh đẹp trong bài đọc “Bài ca về mặt trời”

Trả lời:

Trong bài đọc "Bài ca về mặt trời", có nhiều từ ngữ và hình ảnh đẹp tạo nên một không gian thiên nhiên tươi mới và lạc quan:

- "Sương mù như tấm khăn voan mỏng màu sữa bay la đà": Mô tả tinh tế về sương mù như một tấm voan mỏng mang lại hình ảnh nhẹ nhàng và mềm mại.

- "Chim sẻ thi nhau cất tiếng hót": Hình ảnh của chim sẻ hót như một bản tình ca nhẹ nhàng và du dương.

- "Chiếc mũ đỏ to lớn nhô dần lên trên nền trời buổi sớm": Mô tả sự xuất hiện của mặt trời dưới hình ảnh của một chiếc mũ đỏ to lớn, tạo nên cảm giác ấm áp và sự sống động.

- "Vầng mặt trời giống một chiếc mâm đồng đỏ bay từ từ chiếm lĩnh nền trời xa, rộng": So sánh mặt trời như một chiếc mâm đồng đỏ tạo nên hình ảnh mạnh mẽ và lấp lánh.

Những từ ngữ và hình ảnh này kết hợp với nhau tạo ra một bức tranh tự nhiên sống động và lôi cuốn, khơi gợi cảm xúc và tưởng tượng của độc giả.

Xem thêm lời giải bài tập Tiếng Việt lớp 5 Chân trời sáng tạo hay, chi tiết khác:

• Tiếng Việt lớp 5 Bài 3: Thơ viết cho ngày mai
• Tiếng Việt lớp 5 Bài 5: Bên ngoài Trái Đất
• Tiếng Việt lớp 5 Bài 6: Vào hạ
• Tiếng Việt lớp 5 Ôn tập cuối học kì 2
• Tiếng Việt lớp 5 Đánh giá cuối học kì 2

Xem thêm các tài liệu học tốt lớp 5 hay khác:

• Giải sgk Tiếng Việt lớp 5 Chân trời sáng tạo
• Giải Vở bài tập Tiếng Việt lớp 5 Chân trời sáng tạo
• Giải lớp 5 Chân trời sáng tạo (các môn học)
• Giải lớp 5 Kết nối tri thức (các môn học)
• Giải lớp 5 Cánh diều (các môn học)

---