Giáo án Địa Lí 6 Cánh diều Bài 6: Chuyển động tự quay quanh trục của Trái Đất và các hệ quả địa lí

Đặc điểm chuyển động

Hướng tự quay

Thời gian quay

Hoạt động của GV và HS

Nội dung chính

Nhiệm vụ 1: Chuyển động tự quay quanh trục của Trái Đất.

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập

Gv chia lớp thành 6 nhóm. Mỗi nhóm có một quả Địa cầu. Gv sử dụng quả Địa cầu làm thực nghiệm chuyển động tự quay quanh trục của Trái Đất. Gv giới thiệu hình 6.1 và yêu cầu Hs thực hiện nhiệm vụ sau:

HS đọc thông tin mục 1 và quan sát Hình 6.1 trong SGK trang 123. Sau đó sử dụng quả Địa cầu làm thực nghiệm mô tả chuyển động tự quay quanh trục của Trái Đất và hoàn thành Phiếu học tập: 

PHT                                                     

Nhiệm vụ: Đọc thông tin mục 1 và quan sát Hình 6.1 trong SGK trang 123. Sau đó sử dụng quả Địa cầu làm thực nghiệm mô tả chuyển động tự quay quanh trục của Trái Đất và hoàn thành Phiếu học tập: 

1. Chuyển động tự quay quanh trục của Trái Đất và hiện tượng ngày – đêm trên Trái Đất

- Hướng quay từ Tây sang Đông.

- Thời gian: 24 giờ.

  Do sự vận động tự quay từ Tây sang Đông nên khắp mọi nơi trên Trái Đất luân phiên có ngày và đêm.

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ 

- HS: 

+ Hoạt động cá nhân (1 phút): Đọc mục 1, quan sát Hình 6.1 và thực nghiệm trên quả Địa cầu

+ Hoạt động nhóm: Thảo luận 3 phút để hoàn thành Phiếu học tập.

- GV 

+ Theo dõi, quan sát hoạt động của HS 

+ Hướng dẫn HS thực hiện nhiệm vụ

+ Hỗ trợ, tháo gỡ khó khăn cho Hs khi tiến hành thực nghiệm trên quả Địa cầu.

Bước 3: Báo cáo kết quả và thảo luận

- Gv: Yêu cầu HS trình bày, nhận xét

- HS

 Đại diện một nhóm báo cáo sản phẩm và trình bày thực nghiệm

Đại diện các nhóm khác nhận xét, trao đổi.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV đánh giá quá trình và kết quả hoạt động của các nhóm.

- Chốt kiến thức ghi bảng và chuyển dẫn sang mục sau.

Nhiệm vụ 2. Hiện tượng ngày – đêm trên Trái Đất

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập

GV sử dụng quả Địa cầu có đánh dấu 1 điểm A (tượng trưng cho Trái Đất) và đèn pin ( tượng trưng cho Mặt trời) để làm thí nghiệm. Gv yêu cầu Hs hỗ trợ chiếu đèn pin vào quả Địa cầu. Quay từ từ quả địa cầu theo chiều quay của Trái Đất, dùng phương pháp đàm thoại gợi mở để Hs quan sát và trả lời câu hỏi.

Đọc nội dung –SGK/T122 và Quan sát thí nghiệm, Hình 6.1       hãy mô tả và chứng minh rằng: sự quay quanh trục làm cho Trái Đất có hiện tượng ngày đêm luân phiên nhau ở khắp mọi nơi.

Bước 2. Thực hiện nhiệm vụ học tập

-Hs:

+ Hoạt động cá nhân (2 phút): Đọc nội dung- SGK trang 122, quan sát thí nghiệm, Hình 6.1

+ Hoạt động cặp đôi: Thảo luận 3 phút để hoàn thành nhiệm vụ

- GV 

+ Theo dõi, quan sát hoạt động của HS 

+ Hướng dẫn HS thực hiện nhiệm vụ

+ Hỗ trợ, tháo gỡ khó khăn cho Hs khi tiến hành nhiệm vụ.

Bước 3: Báo cáo kết quả và thảo luận

- Gv: Yêu cầu HS trình bày, nhận xét, tiến hành thực nghiệm trên quả Địa cầu và đèn pin

- HS

+ Đại diện một cặp báo cáo sản phẩm 

+ Đại diện các nhóm khác nhận xét, trao đổi.

Dự kiến sản phẩm:

Mặt Trời phát ra ánh sáng chiếu vào Trái Đất, nhưng do Trái Đất có dạng hình cầu nên chỉ được chiếu sáng một nửa. Nửa được chiếu sáng là ngày, nửa không được chiếu sáng là đêm. Trái Đất có sự tự quay quanh trục nên khắp mọi nơi trên bề mặt Trái Đất lần lượt được chiếu sáng rồi lại chìm vào bóng tối, gọi là hiện tượng ngày đêm luân phiên nhau.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV đánh giá quá trình và kết quả hoạt động của các nhóm.

- Chốt kiến thức ghi bảng và chuyển dẫn sang mục sau.

Hoạt động của GV và HS

Nội dung chính

Nhiệm vụ 1: Tìm hiểu giờ khu vực/ giờ gốc

Bước 1: Hướng dẫn và Chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV sử dụng phương pháp đàm thoại hướng dẫn học sinh tìm hiểu giờ trên Trái Đất

GV sử dụng quả Địa cầu và Hình 6.2/ SGK trang 124 để giúp Hs hiểu rõ hơn về việc phân chia giờ. Bề mặt Trái Đất được chia thành các khu vực giờ khác nhau. Mỗi khu vực có một giờ riêng. Giờ chính xác của kinh tuyến đi qua giữa khu vực được lấy làm giờ trung tâm cho cả khu vực đó. Hai khu vực nằm cạnh nhau sẽ chênh nhau một giờ. Trái Đất quay từ Tây sang Đông nên giờ phía Đông sẽ sớm hơn giờ phía Tây. Các địa điểm nằm trên kinh độ khác nhau thì sẽ có giơ khác nhau. Đó là giờ địa phương

Chuyển giao nhiệm vụ:

1. Trái Đất quay 1 vòng là 360⁰ trong thời gian là 24 giờ. Hãy tính xem một khu vực giờ rộng bao nhiêu kinh tuyến.

2. Quan sát H6.2 hãy cho biết khu vực giờ số 0 có điểm gì đặc biệt.

1. Bước 2. Thực hiện nhiệm vụ học tập

-Hs: Thảo luận theo cặp 5 phút

- GV 

+ Theo dõi, quan sát hoạt động của HS 

+ Hướng dẫn HS thực hiện nhiệm vụ

+ Hỗ trợ, tháo gỡ khó khăn cho Hs khi tiến hành tính.

Bước 3: Báo cáo kết quả và thảo luận

- Gv: Yêu cầu HS lên trình bày kết quả  và mô tả trên Hình 6.2, nhận xét

- HS

 + Đại diện một cặp báo cáo sản phẩm 

 + Đại diện các nhóm khác nhận xét, trao đổi.

Dự kiến sản phẩm

1. Trái Đất quay một vòng là 360⁰ trong thời gian 24 giờ. 

Vậy một khu vực giờ rộng: 360 : 24 = 15⁰ kinh tuyến.

2.Khu vực giờ số 0 có điểm đặc biệt là: đây là đường kinh tuyến gốc đi qua đài thiên văn Grin-uýt ở ngoại ô thành phố Luân Đôn.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV đánh giá quá trình và kết quả hoạt động của các nhóm.

- Chốt kiến thức ghi bảng và chuyển dẫn sang mục sau.

Nhiệm vụ 2: Tính giờ

Gv hướng dẫn Hs cách tính giờ

+ Cách tính giờ:

Công thức: Lấy giờ gốc + giờ khu vực cần tính ( phía Đông)

Lấy giờ gốc - giờ khu vực cần tính ( phía Tây)

Lưu ý: Cách tìm giờ gốc

Giờ gốc = Giờ đã cho – Giờ khu vực

Ví dụ: 

Khi Việt Nam là 16 giờ thì Cai- rô (Ai Cập) và New York (Mỹ) là mấy giờ?

HS có thể áp dụng công thức để tính giờ của Cai –rô và New York

+ Giờ gốc: 16 – 7 = 9 giờ

+ Cai -rô có giờ: 9 + 2 = 11 giờ

+ New York  có giờ: 9 -5 = 4 giờ

Chuyển giao nhiệm vụ

1. Quan sát Hình 6.3 cho biết, Hà Nội là 7 giờ thì ở các thành phố Luân – Đôn, Bắc kinh, Tô-ky-ô, Mát-xcơ-va và Niu Y-oóc là mấy giờ?

2. Quan sát hình 6.4, hãy giải thích tại sao mỗi đồng hồ ở khách sạn lại chỉ một giờ khác nhau?

1. Bước 2. Thực hiện nhiệm vụ học tập

-Hs: Hoạt động cá nhân 2 phút. Thảo luận theo cặp 5 phút

- GV 

+ Theo dõi, quan sát hoạt động của HS 

+ Hướng dẫn HS thực hiện nhiệm vụ

+ Hỗ trợ, tháo gỡ khó khăn cho Hs khi tiến hành tính.

Bước 3: Báo cáo kết quả và thảo luận

- Gv: Yêu cầu HS lên trình bày kết quả, nhận xét

- HS

 + Đại diện một cặp báo cáo sản phẩm 

 + Đại diện các nhóm khác nhận xét, trao đổi.

Dự kiến sản phẩm

1. Khi Hà Nội 7 giờ thì các thành phố sẽ là:

Luân Đôn: 0 giờ

Bắc Kinh: 8 giờ

Tokyo: 9 giờ

Mát-xcơ-va: 3 giờ

Niu Y-óoc: 19 giờ

2.Mỗi đồng hồ ở khách sạn chỉ một giờ khác nhau vì: các đồng hồ trên là đại diện ở các địa điểm có múi giờ khác nhau, nên kim chỉ giờ khác nhau.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV đánh giá quá trình và kết quả hoạt động của các nhóm.

- Chốt kiến thức ghi bảng và chuyển dẫn sang mục sau.

2. Giờ trên Trái Đất

- Bề mặt Trái Đất chia ra làm 24 khu vực giờ.

-  Mỗi khu vực có 1 giờ riêng gọi là giờ khu vực.

Hoạt động của Gv và Hs

Nội dung

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập

Đọc thông tin SGK/T126 và quan sát, phân tích H 6.5 để trả lời câu hỏi:

1. Ở bán cầu Bắc, các vật thể chuyển động lệch theo hướng nào so với hướng thẳng ban đầu?

2.Ở bán cầu Nam, các vật thể chuyển động lệch theo hướng nào so với hướng thẳng ban đầu?

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ học tập

-Hs:

+ Hoạt động cá nhân: Đọc thông tin - SGK trang 126, quan sát Hình 6.5

+ Hoạt động cặp đôi: Thảo luận 3 phút để hoàn thành nhiệm vụ

- GV 

+ Theo dõi, quan sát hoạt động của HS 

+ Hướng dẫn HS thực hiện nhiệm vụ

+ Hỗ trợ, tháo gỡ khó khăn cho Hs khi Hs xác định hướng của Hình 6.5.

Bước 3: Báo cáo kết quả và thảo luận

- Gv: Yêu cầu HS trình bày, nhận xét, tiến hành mô tả hướng trên Hình 6.5

- HS

 + Đại diện một cặp báo cáo sản phẩm 

 + Đại diện các nhóm khác nhận xét, trao đổi.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

GV: - GV đánh giá quá trình và kết quả hoạt động của các nhóm.

- Chuẩn kiến thức và ghi bảng.

GV giới thiệu cho Hs biết thêm về ảnh hưởng của lực Cô – ri – ô –lít trên thực tế, đó là làm cho các hiện tượng tự nhiên như gió, dòng biển, đường đạn bay… bị lệch hướng khi chuyển động. Ví dụ, nếu không có lực Cô – ri – ô –lít thì gió Tín phong (loại gió thổi thường xuyên trong vùng nhiệt đới) sẽ di chuyển theo chiều bắc – nam từ chí tuyến Bắc về xích đạo, nhưng trong thực tế, gió có hướng Đông Bắc.

3. Sự lệch hướng chuyển động của các vật thể

Do Trái đất quanh trục nên các vật chuyển động trên bề mặt Trái Đất sẽ bị lệch hướng so với hướng ban đầu.