Giáo án Sinh học 9 Bài 35: Ưu thế lai

Hoạt động 1

- GV y/c các nhóm ng/cứu thông tin SGK và qs hình 35 → thảo luận các câu hỏi sau:

? So sánh sự tương quan giữa cây và bắp ngô ở 2 dòng tự thụ phấn (a & c) với cây & bắp ngô ở cơ thể lai F1 (b).(hs: Chiều cao thân ngô, chiều dài bắp, số lượng hạt)

- GV y/c đại diện các nhóm so sánh.(hs: ở cơ thể F1 có nhiều đặc điểm trội hơn so với cây bố mẹ)

- GV nhận xét ý kiến của hs: Hiện tượng trên được gọi là ưu thế lai.

? Vậy ưu thế lai là gì. Cho ví dụ về ưu thế lai ở ĐV & TV.

- GV y/c hs lấy ví dụ minh họa.

- GV giúp hs hoàn thiện kiến thức.

? Hiện tượng ưu thế lai khác thoái hoá giống ở điểm nào?( Trái ngược nhau)

I. Hiện tượng ưu thế lai.

- Khái niệm: Ưu thế lai là hiện tượng cơ thể lai F1 có ưu thế hơn hẳn so với bố mẹ về sự sinh trưởng phát triển, khả năng chống chịu, năng suất, chất lượng.

VD: SGK

Hoạt động 2

- GV y/c các nhóm ng/cứu thông tin phần II & thực hiện lệnh sgk ( T103).

- GV lưu ý cho hs: lai 1 dòng thuần có gen trội và 1 dòng thuần có 1 gen trội.

- HS: +Ưu thế lai rõ nhất vì xuất hiện nhiều gen trội ở con lai F1.

+ Các thế hệ sau giãm do tỉ lệ dị hợp giãm( hiện tượng thoái hóa)

- GV y/c đại diện nhóm trình bày, GV đánh giá kết quả và bổ sung thêm kiến thức về hiện tượng nhiều gen qui định 1 tính trạng để giải thích.

? Muốn duy trì ưu thế lai con người đã làm gì.

II. Nguyên nhân của hiện tượng ưu thế lai.

- Lai 2 dòng thuần( kiểu gen đồng hợp) con lai F1 có hầu hết các cặp gen ở trạng thái dị hợp → chỉ biểu hiện tính trạng của gen trội.

- Tính trạng số lượng ( hình thái, năng suất) do nhiều gen trội qui định.

- VD: P  AAbbcc  X aaBBCC

    F1:   AaBbCc

Hoạt động 3:

- GV giới thiệu: Người ta có thể tạo ưu thế lai ở cây trồng và vật nuôi.

- GV y/c hs ng/cứu thông tin sgk và trả lời :

? Con người đã tiến hành tạo ưu thế lai ở cây trồng bằng cách nào.(hs: 2 phương pháp)

? Nêu ví dụ cụ thể.

- GV giải thích: Lai khác dòng và lai khác thứ

- GV giúp hs hoàn thiệnkiến thức: GV lấy VD giúp hs dễ hiểu.

- GV y/c hs ng/cứu thông tin sgk T103, 104 kết hợp tranh ảnh:

? Con người đã tiến hành tạo ưu thế lai ở vật nuôi bằng phương pháp nào. Cho ví dụ .

- Cho hs trả lời câu hỏi lệnh .

- GV y/c các nhóm trình bày, lớp bổ sung.

- GV mở rộng: Lai kinh tế thường dùng con cái thuộc giống trong nước.

+ Áp dụng kĩ thuật giữ tính đông lạnh.

+ Lai bò vàng Thanh Hóa với bò Hônsten Hà Lan → con lai F1 chịu được nóng, lượng sữa tăng.

III. Các phương pháp tạo ưu thế lai.

1. Phương pháp tạo ưu thế lai ở cây trồng.

- Lai khác dòng: Tạo 2 dòng tự thụ phấn rồi cho giao phối với nhau.

- VD: Ở ngô tạo được ngô lai F1 năng suất cao hơn từ 25 - 30% so với giống hiện có.

- Lai khác thứ: Để kết hợp giữa tạo ưu thế lai vào tạo giống mới.

2. Phương pháp tạo ưu thế lai ở vật nuôi.

- Lai kinh tế: Là cho giao phối giữa cặp vật nuôi bố mẹ thuộc 2 dòng thuần khác nhau rồi ding con lai F1 làm sản phẩm.

- VD: Lợn ỉ Móng cái x Lợn Đại Bạch → Lợn con mới sinh nặng 0,8 kg tăng trọng nhanh, tỉ lệ nạc cao.