Giáo án Vật Lí 6 Bài 6: Lực - Hai lực cân bằng mới nhất

HOẠT ĐỘNG 1: Khởi động (5’)

Mục tiêu:   HS biết được các nội dung cơ bản của bài học cần đạt được, tạo tâm thế cho học sinh đi vào tìm hiểu bài mới.

Phương pháp dạy học:  Dạy học nhóm; dạy học nêu và giải quyết vấn đề; phương pháp thuyết trình; sử dụng đồ dung trực quan

Định hướng phát triển năng lực: Năng lực thực nghiệm, năng lực quan sát, năng lực sáng tạo, năng lực trao đổi. Phẩm chất tự tin, tự lập, giao tiếp.

GV Treo hình ở đầu bài để giới thiệu trong 2 người, ai tác dụng lực đẩy, ai tác dụng lực kéo lên cái tủ. Để trả lời câu hỏi trên, hôm nay chúng ta đi vào nội dung của bài học

HOẠT ĐỘNG 2: Hình thành kiến thức

Mục tiêu:   các VD về lực đẩy, lực kéo... và chỉ ra được phương và chiều của các lực đó.

- Nêu được thí dụ về hai lực cân bằng.

- Nêu được các nhận xét sau khi quan sát các TN.

Phương pháp dạy học:  Dạy học nhóm; dạy học nêu và giải quyết vấn đề; phương pháp thuyết trình; sử dụng đồ dung trực quan

Định hướng phát triển năng lực:  Năng lực thực nghiệm, năng lực quan sát, năng lực sáng tạo, năng lực trao đổi. Phẩm chất tự tin, tự lập, giao tiếp.

Hướng dẫn làm thí nghiệm và quan sát hiện tượng. Chú ý làm sao cho thấy được sự kéo, đẩy, hút của lực.

a/. Bố trí thí nghiệm như ở hình 6.1

Trong thí nghiệm 1: về tác dụng giữa lò xo lá tròn và xe lăn, GV hướng dẫn cảm nhận bằng tay của mình sự đẩy của lò xo lên xe lăn, đồng thời quan sát sự méo dần của lò xo khi xe lăn ép mạnh dần vào lò xo.

Trả lời câu C1

b/.Bố trí thí nghiệm như ở hình 6.2

Quan sát và trả lời câu C2

- Lò xo có tác dụng lực kéo lên xe lăn không?

- Xe lăn có tác dụng lực kéo lên lò xo không?

c. Đưa từ từ 1 cực của thanh nam châm lại gần 1 quả nặng bằng sắt. (Hình 6.3)

C3: Nhận xét về tác dụng của nam châm lên quả nặng

C4: Dùng từ thích hợp trong khung để điền vào chỗ trống trong các câu sau:

Nhấn mạnh: Khi vật này đẩy hoặc kéo vật kia, ta nói vật này tác dụng lực lên vật kia.

C1: Quan quan sát thí nghiệm 1,  rút ra nhận xét :

- Lò xo lá tròn tác dụng 1 lực đẩy lên xe lăn (vì lò xò lá tròn bị ép lại, bị biến dạng thì có khuynh hướng dãn ra, đẩy ra)

- Xe lăn tác dụng vào lò xo lá tròn 1 lực ép (hay lực nén) làm lò xo bị biến dạng.

Qua quan sát thí nghiệm 2,  rút ra nhận xét:

Quan sát-trả lời C2

 - Lò xo tác dụng lực kéo lên xe lăn  (vì lò xo bị kéo ra nên có khuynh hướng co lại)

- Xe lăn tác dụng  lực kéo lên lò xo làm cho lò xo bị biến dạng

- Thanh nam châm đã tác dụng 1 lực hút lên quả nặng

C4: a  (1): Lực đẩy

        (2) : Lực ép

    b (3) : Lực kéo

        (4) : Lực kéo

    c   (5) : Lực hút

I. LỰC

1.Thí nghiệm:

2.Kết luận: Tác dụng đẩy kéo của vật này lên vật khác gọi là lực.

Để hiểu rõ phương và chiều của lực ta làm lại TN hình 6.1 và 6.2 SGK

+ Làm lại thí nghiệm, sau đó buông tay và nêu nx về trạng thái của xe lăn.

Hướng nhận xét: Lực phải có phương và chiều xác định.

Yêu cầu hs làm câu C5

Làm lại thí nghiệm ở H6.1 và H6.2 sau đó buông tay, nêu nx:

+ H6.1, H6.2: Xe lăn chuyển động theo phương nằm ngang.

+ xe lăn chuyển động theo chiều…

   ghi vở:

Hoat động cá nhân câu C5.

- Lực do nam châm tác dụng lên quả nặng có phương xiên và có chiều từ trái sang phải (theo chiều làm TN)

II. PHƯƠNG VÀ CHIỀU CỦA LỰC

Mỗi lực có phương chiều xác định

Quan sát hình 6.4. Đoán xem: sợi dây sẽ chuyển động như thế nào, nếu đội kéo co bên trái mạnh hơn, yếu hơn và nếu hai đội mạnh ngang nhau

GV  ví dụ :

- Đội A ở bên trái

- Đội B ở bên phải

 GV đọc câu C6: và gọi trả lời

- GVH : Nêu nhận xét về phương và chiều của 2 lực mà hai đội tác dụng vào sợi dây.

- GV hướng dẫn   : Nếu trả lời sai, vì chưa biết phương chiều của Lực: Ò - Chỉ ra chiều của mỗi đội.

- Nhấn mạnh: Trường hợp 2 đội mạnh ngang nhau thì dây vẫn đứng yên

- Nếu sợi dây vẫn đứng yên thì sợi dây chịu tác dụng của hai lực cân bằng.

+ Điền từ thích hợp vào chỗ trống để hoàn thành câu C8

HS hoạt động nhóm :

- Đoán trả lời câu hỏi

C6: - Khi đội bên trái mạnh hơn thì sợi dây sẽ chuyển động sang bên trái.

- Khi đội bên trái yếu hơn thì sợi dây sẽ chuyển động sang bên phải.

- Nó sẽ đứng yên khi hai đội mạnh ngang nhau.

Câu C7: Phương là phương dọc theo sợi dây, chiều của hai lực ngược chiều nhau.

 nghiên cứu câu C8: sau đó phát biểu trước toàn lớp.

Câu C8:

(1) Cân bằng

(2) Đứng yên

(3) Chiều

(4) Phương

(5) Chiều

III.Hai lực cân bằng:

Hai lực cân bằng là hai lực mạnh như nhau có cùng phương nhưng ngược chiều.

Hoạt động 5: Vận dụng (5’)

Năng lực hình thành cho HS sau hoạt động: Năng lực kiến thức vật lí. Năng lực trao đổi thông tin. Năng  lực cá nhân của HS.

- Hãy quan sát hình 6.5 và hãy điền vào chỗ trống từ thích hợp?

- Hãy quan sat hình 6.6 và hãy điền vào chỗ trống thích hợp?

- Hãy tìm 1 ví dụ về hai lực cân bằng?.

- Lực đẩy

- Lực kéo

- Quyển sách đặt trên bàn quả bóng đang treo

IV. VẬN DỤNG:

HOẠT ĐỘNG 3:  Hoạt động luyện tập (10')

Mục tiêu: Luyện tập củng cố nội dung bài học

Phương pháp dạy học:  Dạy học nhóm; dạy học nêu và giải quyết vấn đề; phương pháp thuyết trình; sử dụng đồ dung trực quan

Định hướng phát triển năng lực:  Năng lực thực nghiệm, năng lực quan sát, năng lực sáng tạo, năng lực trao đổi. Phẩm chất tự tin, tự lập, giao tiếp.

Bài 1: Hai lực nào sau đây gọi là hai lực cân bằng?

A. Hai lực cùng phương, cùng chiều, mạnh như nhau tác dụng lên hai vật khác nhau.

B. Hai lực cùng phương, ngược chiều, mạnh như nhau tác dụng lên hai vật khác nhau.

C. Hai lực cùng phương, cùng chiều, mạnh như nhau tác dụng lên cùng một vật.

D. Hai lực có phương trên cùng một đường thẳng, ngược chiều, mạnh như nhau tác dụng lên cùng một vật.

Đáp án

Hai lực có phương trên cùng một đường thẳng, ngược chiều, mạnh như nhau tác dụng lên cùng một vật gọi là hai lực cân bằng

⇒ Đáp án D

Bài 2: Gió tác dụng vào buồm một lực có

A. phương song song với mạn thuyền, cùng chiều với chiều chuyển động của thuyền.

B. phương song song với mạn thuyền, ngược chiều với chiều chuyển động của thuyền.

C. phương vuông góc với mạn thuyền, chiều từ trên xuống.

D. phương vuông góc với mạn thuyền, chiều từ dưới lên.

Đáp án

Gió tác dụng vào buồm một lực có phương song song với mạn thuyền, cùng chiều với chiều chuyển động của thuyền.

⇒ Đáp án A

Bài 3: Sợi dây kéo co của hai bạn giữ nguyên vị trí vì

A. lực kéo của bạn 1 tác dụng vào dây cân bằng với lực của dây tác dụng vào tay bạn 1.

B. lực kéo của bạn 2 tác dụng vào sợi dây cân bằng với lực kéo của bạn 1 tác dụng vào sợi dây.

C. lực kéo của bạn 2 tác dụng vào sợi dây cân bằng với lực dây tác dụng vào tay bạn 1.

D. lực kéo của bạn 1 tác dụng vào dây cân bằng với lực của dây tác dụng vào tay bạn 2.

Đáp án

Sợi dây kéo co của hai bạn giữ nguyên vị trí vì lực kéo của bạn 2 tác dụng vào sợi dây cân bằng với lực kéo của bạn 1 tác dụng vào sợi dây ⇒ Đáp án B

Bài 4: Dụng cụ nào sau đây dùng để đo lực?

A. Cân Rô – béc – van

B. Lực kế

C. Nhiệt kế

D. Thước

Đáp án

Lực kế là dụng cụ dùng để đo lực ⇒ Đáp án B

Bài 5: Chọn từ thích hợp điền vào chỗ trống: Khi một lực sĩ bắt đầu ném một quả tạ, lực sĩ đã tác dụng vào quả tạ một ………

A. lực nâng      B. lực kéo

C. lực uốn      D. lực đẩy

Đáp án

Khi một lực sĩ bắt đầu ném một quả tạ, lực sĩ đã tác dụng vào quả tạ một lực đẩy

⇒ Đáp án D

Bài 6: Chiếc bàn học nằm yên trên sàn vì

A. không chịu tác dụng của lực nào.

B. chỉ chịu lực nâng của sàn.

C. chịu hai lực cân bằng: Lực nâng của sàn và lực hút của Trái Đất.

D. chỉ chịu lực hút của Trái Đất.

Đáp án

Chiếc bàn học nằm yên trên sàn vì chịu hai lực cân bằng: Lực nâng của sàn và lực hút của Trái Đất.

⇒ Đáp án C

Bài 7: Một người kéo và một người đẩy cùng một chiếc xe lên dốc. Xe không nhúc nhích. Cặp lực nào dưới đây là cặp lực cân bằng?

A. Lực người kéo và lực người đẩy lên chiếc xe.

B. Lực người kéo chiếc xe và lực chiếc xe kéo lại người đó.

C. Lực người đẩy chiếc xe và lực chiếc xe đẩy lại người đó.

D. Cả ba cặp lực nói trên đều không phải là các cặp lực cân bằng.

Đáp án

- Lực người kéo và lực người đẩy lên chiếc xe: hai lực này cùng chiều ⇒ không phải là hai lực cân bằng.

- Lực người kéo chiếc xe và lực chiếc xe kéo lại người đó: hai lực đặt vào hai vật khác nhau ⇒ không phải là hai lực cân bằng.

- Lực người đẩy chiếc xe và lực chiếc xe đẩy lại người đó: hai lực đặt vào hai vật khác nhau ⇒ không phải là hai lực cân bằng.

⇒ Đáp án D

Bài 8: Hoạt động nào dưới đây không cần dùng đến lực?

A. Đọc một trang sách

B. Xách một xô nước

C. Nâng một tấm gỗ

D. Đẩy một chiếc xe

Đáp án

Đọc một trang sách là hoạt động không cần dùng đến lực

Bài 9: Phát biểu nào sau đây không đúng?

A. Tác dụng đẩy, kéo của vật này lên vật khác gọi là lực.

B. Nếu chỉ có hai lực tác dụng vào cùng một vật mà vật vẫn đứng yên thì hai lực đó là hai lực cân bằng.

C. Hai lực cân bằng là hai lực mạnh như nhau, có cùng phương nhưng ngược chiều.

D. Nếu chỉ có hai lực tác dụng vào cùng một vật thì hai lực đó là hai lực cân bằng.

Đáp án

Nếu chỉ có hai lực tác dụng vào cùng một vật thì hai lực đó là hai lực cân bằng

⇒ Đáp án D sai

Bài 10: Cặp lực nào không cân bằng trong các cặp lực sau?

A. Lực của mặt nước và lực hút của Trái Đất tác dụng vào thuyền để thuyền đứng yên trên mặt nước.

B. Lực của hai em bé kéo hai đầu sợi dây khi sợi dây đứng yên.

C. Lực mà lò xo tác dụng vào vật và lực mà vật tác dụng vào lò xo.

D. Lực nâng của sàn và lực hút của Trái Đất tác dụng vào bàn

HOẠT ĐỘNG 4: Hoạt động vận dụng (8’)

Mục tiêu: Vận dụng làm bài tập

Phương pháp dạy học:  Dạy học nhóm; dạy học nêu và giải quyết vấn đề; phương pháp thuyết trình; sử dụng đồ dung trực quan

Định hướng phát triển năng lực:  Năng lực thực nghiệm, năng lực quan sát, năng lực sáng tạo, năng lực trao đổi. Phẩm chất tự tin, tự lập, giao tiếp.

1. Chuyển giao nhiệm vụ học tập

GV chia lớp thành nhiều nhóm

( mỗi nhóm gồm các HS trong 1 bàn) và giao các nhiệm vụ: thảo luận trả lời các câu hỏi sau và ghi chép lại câu trả lời vào vở bài tập

1. Lực là gì?

2. Hai lực cân bằng là gì?

2. Báo cáo kết quả hoạt  động và thảo luận

- HS trả lời.

- HS nộp vở bài tập.

- HS tự ghi nhớ nội dung trả lời đã hoàn thiện.

 1. vật này đẩy hoặc kéo vật kia, ta nói vật này tác dụng lực lên vật kia. Tác dụng đẩy hay kéo của vật này lên vật khác gọi là lực.

- Mỗi lực tác dụng đều được xác định bởi phương, chiều và độ lớn (hay còn gọi là cường độ) của lực.

2. Hai lực cân bằng

- Hai lực cân bằng là hai lực tác dụng lên cùng một vật, cùng phương (cùng nằm trên một đường thẳng), cùng độ lớn (cùng cường độ) nhưng ngược chiều.

- Nếu chỉ có hai lực tác dụng vào cùng một vật mà vật vẫn đứng yên thì hai lực đó là hai lực cân bằng.

Ví dụ: Khi hai đội kéo co mạnh ngang nhau, sợi dây đứng yên. Ta nói hai lực mà các đội kéo co tác dụng lên dây là hai lực cân bằng.

HOẠT ĐỘNG 5: Hoạt động tìm tòi và mở rộng (2’)

Mục tiêu: Tìm tòi và mở rộng kiến thức, khái quát lại toàn bộ nội dung kiến thức đã học

Phương pháp dạy học:  Dạy học nhóm; dạy học nêu và giải quyết vấn đề; phương pháp thuyết trình; sử dụng đồ dung trực quan

Định hướng phát triển năng lực:  Năng lực thực nghiệm, năng lực quan sát, năng lực sáng tạo, năng lực trao đổi. Phẩm chất tự tin, tự lập, giao tiếp.

- Lực hút của trái đất có phương chiều như thế nào?

- Tìm hiểu thêm một số lực cân bằng trong đời sống?.