Cấu tạo nguyên tử là gì (chi tiết nhất)

Bài viết Cấu tạo nguyên tử là gì lớp 10 chi tiết nhất là kiến thức có trong chương trình Hóa học 10 giúp học sinh nắm vững kiến thức trọng tâm về Cấu tạo nguyên tử.

Cấu tạo nguyên tử là gì (chi tiết nhất)

1. Cấu tạo nguyên tử là gì?

- Thành phần cấu tạo của nguyên tử gồm:

+ Hạt nhân (nucleus): ở tâm của nguyên tử, chứa các proton mang điện tích dương và các neutron không mang điện.

+ Vỏ nguyên tử: chứa các electron mang điện tích tích âm, chuyển động rất nhanh xung quanh hạt nhân.

2. Kiến thức mở rộng

2.1. Đặc điểm của các hạt cấu tạo nên nguyên tử

- Trong nguyên tử số proton bằng số electron nên nguyên tử trung hòa về điện.

- Khối lượng của electron rất nhỏ, không đáng kể so với khối lượng của proton hay neutron nên khối lượng nguyên tử tập trung hầu hết ở hạt nhân.

2.2. Kích thước của nguyên tử

- Kích thước của nguyên tử là khoảng không gian tạo bởi sự chuyển động của các electron.

- Các nguyên tử khác nhau có số electron khác nhau nên có kích thước khác nhau.

- Nếu xem nguyên tử như một khối cầu, thì đường kính của nó chỉ khoảng 10^-10 m.

- Đơn vị picomet (pm) hay angstrom ($\stackrel{o}{A}$) thường được sử dụng để biểu thị kích thước nguyên tử: 1 pm = 10⁻¹² m; 1 $\stackrel{o}{A}$= 10⁻¹⁰ m

- Hạt nhân nguyên tử có đường kính khoảng 10^-2 pm, kích thước nhỏ hơn nhiều với kích thước nguyên tử.

2.3 Khối lượng

- Để biểu thị khối lượng nguyên tử người ta dùng đơn vị khối lượng nguyên tử, kí hiệu là amu.

1 amu được định nghĩa bằng $\frac{1}{12}$khối lượng 1 nguyên tử carbon – 12

1 amu = 1,661 × 10^-27 kg.

- Chú ý: Một cách gần đúng, coi khối lượng của nguyên tử gần bằng khối lượng của hạt nhân do khối lượng của electron không đáng kể so với khối lượng của proton và neutron.

2.4. Lịch sử khám phá ra các hạt cấu tạo nên nguyên tử

- Năm 1897, J.J Thomson thực hiện thí nghiệm phóng điện qua không khí loãng đã phát hiện ra hạt electron.

- Năm 1911, E. Rutherford đã tiến hành bắn phá một chùm hạt alpha lên một lá vàng siêu mỏng và quan sát đường đi của chúng sau khi bắn phá bằng màn huỳnh quang. Kết quả cho thấy nguyên tử có cấu tạo rỗng, ở tâm chứa một hạt nhân mang điện tích dương và có kích thước rất nhỏ so với kích thước nguyên tử.

- Năm 1918, khi bắn phá hạt nhân nguyên tử nitrogen bằng các hạt α, Rutherford đã phát hiện ra hạt proton.

- Năm 1932, khi dùng các hạt α để bắn phá hạt nhân nguyên tử beryllium, J. Chadwick đã phát hiện ra hạt neutron.

3. Bài tập minh họa

Câu 1. Các hạt cấu tạo nên hạt nhân của hầu hết các nguyên tử là

A. electron và neutron.

B. proton và neutron.

C. neutron và electron.

D. electron, proton và neutron

Hướng dẫn giải

Đáp án đúng là: B

Các hạt cấu tạo nên hạt nhân của hầu hết các nguyên tử là proton và neutron

Câu 2. Phát biểu nào dưới đây không đúng?

A. Nguyên tử được cấu thành từ các hạt cơ bản là proton, neutron và electron.

B. Hầu hết hạt nhân nguyên tử được cấu thành từ các hạt proton và neutron.

C. Vỏ nguyên tử được cấu thành bởi các hạt electron.

D. Nguyên tử có cấu trúc đặc khít, gồm vỏ nguyên tử và hạt nhân nguyên tử.

Hướng dẫn giải

Đáp án đúng là: D

Nguyên tử có cấu trúc rỗng, gồm vỏ nguyên tử và hạt nhân nguyên tử.

Câu 3. Nguyên tử chứa những hạt mang điện là

A. proton và α.

B. proton và neutron.

C. proton và electron.

D. electron và neutron.

Hướng dẫn giải

Đáp án đúng là: C

Nguyên tử chứa những hạt mang điện là proton và electron

Câu 4. Hạt mang điện trong hạt nhân nguyên tử là

A. electron.

B. proton.

C. neutron.

D. neutron và electron.

Hướng dẫn giải

Đáp án đúng là: B

Hạt mang điện trong hạt nhân nguyên tử là proton.

Câu 5. Trong nguyên tử, loại hạt có khối lượng không đáng kể so với các hạt còn lại là

A. proton.

B. neutron.

C. electron.

D. neutron và electron.

Hướng dẫn giải

Đáp án đúng là: C

Trong nguyên tử, loại hạt có khối lượng không đáng kể so với các hạt còn lại là electron.

Câu 6. Nguyên tử luôn trung hoà về điện nên

A. số hạt proton = số hạt neutron

B. số hạt electron = số hạt neutron

C. số hạt electron = số hạt proton

D. số hạt proton = số hạt electron = số hạt neutron

Hướng dẫn giải

Đáp án đúng là: C

Nguyên tử luôn trung hoà về điện nên số hạt electron = số hạt proton

Câu 7. Phát biểu nào sai khi nói về neutron?

A. Tồn tại trong hạt nhân nguyên tử.

B. Có khối lượng bằng khối lượng proton.

C. Có khối lượng lớn hơn khối lượng electron.

D. Không mang điện.

Hướng dẫn giải

Đáp án đúng là: B

Hạt neutron có khối lượng xấp xỉ proton.

Câu 8. Đặc điểm của electron là

A. mang điện tích dương và có khối lượng.

B. mang điện tích âm và có khối lượng.

C. không mang điện và có khối lượng.

D. mang điện tích âm và không có khối lượng.

Hướng dẫn giải

Đáp án đúng là: B

Hạt electron ở lớp vỏ, mang điện tích âm và có khối lượng.

Câu 9. Trường hợp nào sau đây có sự tương ứng giữa hạt cơ bản với khối lượng và điện tích của chúng?

A.Proton, m $\approx$0,00055 amu, q = +1.

B. Neutron, m $\approx$1 amu, q = 0.

C. Electron, m $\approx$1 amu, q = -1.

D. Proton, m $\approx$1 amu, q = -1.

Hướng dẫn giải

Đáp án đúng là: B

Hạt neutron có khối lượng m $\approx$1 amu, điện tích q = 0.

Câu 10. Trong nguyên tử Al, số hạt mang điện tích dương là 13, số hạt không mang điện là 14. Số hạt electron trong Al là bao nhiêu?

A. 13.

B. 15.

C. 27.

D. 14.

Hướng dẫn giải

Đáp án đúng là: A

Nguyên tử trung hòa về điện nên số electron = số proton (hạt mang điện tích dương) = 13

Xem thêm các bài viết về định nghĩa & khái niệm môn Hóa học hay, chi tiết khác:

• Phản ứng oxi hóa - khử nội phân tử là gì?

• Điện tích hạt nhân là gì?

• Hạt nhân là gì?

• Liên kết cộng hóa trị là gì?

• Tốc độ phản ứng là gì?

---