Soạn bài Hồn Trương Ba, da hàng thịt - Kết nối tri thức

Với soạn bài Hồn Trương Ba, da hàng thịt trang 102 → trang 113 Ngữ văn lớp 12 Kết nối tri thức sẽ giúp học sinh trả lời câu hỏi từ đó dễ dàng soạn văn 12.

Soạn bài Hồn Trương Ba, da hàng thịt - Kết nối tri thức

* Trước khi đọc:

Câu hỏi (Trang 102 sgk Ngữ văn 12 Tập 2): Hãy nhớ lại một tình huống mà bạn tự mâu thuẫn với chính mình. Khi ấy bạn đã cảm thấy ra sao? Chia sẻ về những trải nghiệm cụ thể đó.

Trả lời

- Tình huống: Lựa chọn giữa hai chiếc váy để đi dự bữa tiệc của khối, một chiếc có màu hồng - màu mà tôi yêu thích còn chiếc còn lại rất hợp với dáng của tôi.

- Cảm xúc: lúc đó tôi vô cùng phân vân, không biết nên lựa chọn chiếc nào.

- Cách giải quyết: tôi đã suy nghĩ và cân nhắc dựa trên tính phù hợp và thoải mái với 2 chiếc váy

* Đọc văn bản

Gợi ý trả lời câu hỏi trong bài đọc

1. Hình dung về cảnh tượng được tái hiện trên sân khấu (ánh sáng, âm thanh, hình ảnh,…).

Trả lời

* Hồn Trương Ba:

- Tính cách:

+ Trong những khoảnh khắc bi thương, đau đớn khi nhận ra sự thật của cái chết và sự chuyển nhập vào một xác thể mới.

+ Trong niềm vui, hạnh phúc khi được trở lại sống và được gặp lại gia đình, bạn bè.

+ Khi tức giận, phẫn nộ trước những xung đột, mâu thuẫn nội tâm.

+ Trong cảm giác chua xót, hối hận khi nhận ra những sai lầm đã từng mắc phải trong quá khứ.

- Cách lập luận:

+ Sử dụng lý lẽ nhẹ nhàng, thuyết phục để giải thích với vợ con về tình hình hiện tại.

+ Dùng lý lẽ sắc bén, đầy quyết đoán để chỉ ra những thiên hướng xấu của bản thân và của những người xung quanh.

+ Sử dụng lý lẽ sâu sắc, triết lý để suy ngẫm về ý nghĩa của cuộc sống, về giá trị của tình thương và lòng nhân ái.

* Xác hàng thịt:

- Tính cách:

+ Ban đầu thô lỗ, cục cằn khi tiếp xúc với hồn Trương Ba.

+ Dần trở nên vui vẻ, hồn nhiên khi thích nghi và học được cách sống tích cực từ hồn Trương Ba.

+ Khi hối hận, ăn năn khi nhận ra những sai lầm đã mắc phải trong quá khứ.

- Cách lập luận:

+ Dùng lý lẽ giản dị, mộc mạc để thể hiện quan điểm sống của mình.

+ Sử dụng lý lẽ thực tế, gần gũi với cuộc sống để bác bỏ những quan điểm sai lầm của hồn Trương Ba.

+ Sử dụng lý lẽ chân thành, đầy cảm xúc để thể hiện lòng hối hận và mong muốn sửa chữa sai lầm.

2. Xác định giọng điệu và lập luận của các nhân vật Hồn Trương Ba, Xác Hàng Thịt.

Trả lời

- Hồn Trương Ba: giọng điệu đau khổ, bối rối; cử chỉ điệu bộ đầy lúng túng; lời thoại thì ngắn, thái độ thì tự ti, đau khổ và khao khát muốn thoát khỏi cuộc sống như hiện tại.

- Xác hàng thịt: Giọng đắc thắng, đầy tự tin; thể hiện sức mạnh ghê gớm của mình và còn tỏ ra ghen với chính bản thân mình.

3. Chú ý thái độ, tâm trạng của các nhân vật vợ Trương Ba, cái Gái, người con dâu.

Trả lời

Đối tượng	Thái độ	Tâm trạng
Vợ Trương Ba	+ Ban đầu: Bàng hoàng, đau khổ khi biết chồng đã chết. + Sau đó: Lo lắng, nghi ngờ khi hồn Trương Ba nhập vào xác anh hàng thịt. + Dần dần: Thấu hiểu, thương cảm cho hoàn cảnh của chồng. + Cuối cùng: Quyết định tha thứ cho chồng và cùng nhau vun vén hạnh phúc gia đình.	+ Buồn bã, đau đớn: Khi biết chồng đã chết và phải chịu cảnh sinh ly tử biệt. + Lo lắng, hoang mang: Khi hồn Trương Ba nhập vào xác anh hàng thịt và có những hành động kỳ lạ. + Thương cảm, xót xa: Khi nhận ra những mâu thuẫn, xung đột nội tâm của chồng. + Hạnh phúc, hy vọng: Khi vợ chồng được đoàn tụ và cùng nhau hướng đến tương lai tốt đẹp hơn.
Cái Gái	+ Ban đầu: Tò mò, thích thú khi gặp gỡ hồn Trương Ba trong xác anh hàng thịt. + Sau đó: Dần dần nảy sinh tình cảm với hồn Trương Ba. + Cuối cùng: Quyết định hy sinh tình cảm của mình để vun vén hạnh phúc gia đình cho Trương Ba.	+ Vui vẻ, hồn nhiên: Khi gặp gỡ hồn Trương Ba và trò chuyện cùng anh. + Bối rối, lo lắng: Khi nhận ra mình đã nảy sinh tình cảm với hồn Trương Ba. + Buồn bã, đau khổ: Khi quyết định hy sinh tình cảm của mình để vun vén hạnh phúc gia đình cho Trương Ba. + Hy vọng, tin tưởng: Vào tương lai tươi sáng của Trương Ba và vợ con.
Người con dâu	+ Hiếu thảo, kính trọng: Với cha chồng và mẹ chồng. + Thấu hiểu, thông cảm: Cho hoàn cảnh của cha chồng. + Chủ động, quyết đoán: Khi giải quyết những mâu thuẫn trong gia đình.	+ Lo lắng, buồn bã: Khi biết cha chồng đã chết và gia đình gặp nhiều khó khăn. + Thương cảm, xót xa: Khi nhận ra những mâu thuẫn, xung đột nội tâm của cha chồng. + Quyết tâm: Giữ gìn hạnh phúc gia đình và giúp đỡ cha mẹ vượt qua khó khăn.

4. Hình dung giọng điệu, hành động của nhân vật trên sân khấu.

Trả lời

Nhân vật	Giọng điệu	Hành động
Hồn Trương Ba	- Khi đau buồn và tuyệt vọng nhận ra mình đã chết và phải sống trong thân xác của người khác. - Khi hân hoan và hạnh phúc được sống lại và gặp gỡ vợ con, bạn bè. - Khi phẫn nộ và tức giận đối diện với những mâu thuẫn và xung đột nội tâm. - Khi cảm thấy chua xót và hối hận về những sai lầm đã phạm phải trong quá khứ.	- Khi run rẩy, lúng túng lúc mới nhập vào xác anh hàng thịt. - Khi vui vẻ, hớn hở trò chuyện cùng vợ con, bạn bè. - Khi tức giận, đập bàn đập ghế trước những mâu thuẫn và xung đột nội tâm. - Khi suy tư, trầm ngâm suy ngẫm về cuộc sống và con người.
Xác Hàng Thịt	- Ban đầu, thô lỗ và cục cằn khi mới gặp hồn Trương Ba. - Dần dần trở nên vui vẻ và hồn nhiên khi quen với hồn Trương Ba và học được cách sống tốt đẹp hơn. - Khi hối hận và ăn năn nhận ra những sai lầm của bản thân trong quá khứ.	- Lúc thô lỗ, hung hăng khi đối xử với mọi người xung quanh. - Lúc vui vẻ, hồn nhiên khi được trò chuyện với hồn Trương Ba và học được những điều mới mẻ. - Lúc hối hận, ăn năn khi nhận ra những sai lầm của bản thân và cố gắng sửa chữa.

5. Chú ý sự khác biệt trong các lí lẽ, lập luận của Hồn Trương Ba và Đế Thích.

Trả lời

* Lí lẽ:

Với Hồn Trương Ba thì sống là được hòa hợp giữa thể xác và tâm hồn; còn với Đế Thích, chỉ cần đang tồn tại là đang sống.

* Lập luận:

Quan điểm về ý nghĩa của cuộc sống, cách nhìn nhận của cuộc sống đã tạo nên sự mâu thuẫn rất tự nhiên và cũng rất kịch tính cho tác phẩm.

6. Chú ý sự thay đổi trong giọng điệu, thái độ của Hồn Trương Ba.

Trả lời

- Giai đoạn 1: Sau khi chết và nhập vào xác anh Hàng Thịt

+ Giọng điệu: Bàng hoàng, lo lắng, sợ hãi, hoang mang.

+ Thái độ: Bị động, chưa quen với hoàn cảnh mới, có những hành động, lời nói kỳ quặc.

- Giai đoạn 2: Gặp gỡ vợ con, bạn bè

+ Giọng điệu: Vui sướng, hạnh phúc, xúc động.

+Thái độ: Thể hiện tình yêu thương, sự quan tâm đối với vợ con, bạn bè.

- Giai đoạn 3: Đối diện với những mâu thuẫn, xung đột nội tâm

+ Giọng điệu: Buồn bã, đau khổ, giằng xé, mâu thuẫn.

+ Thái độ: Hối hận về những sai lầm trong quá khứ, tự trách bản thân.

- Giai đoạn 4: Nhận ra ý nghĩa cuộc sống, quyết tâm sửa chữa sai lầm

+ Giọng điệu: Chững chạc, quyết tâm, có trách nhiệm.

+ Thái độ: Thay đổi cách nhìn nhận cuộc sống, hướng đến những điều tốt đẹp.

7. Hình dung cảnh tượng được miêu tả trong đoạn kết của vở kịch.

Trả lời

- Khu vườn của Trương Ba:

+ Trương Ba hóa thân vào những hình ảnh quen thuộc trong gia đình: ánh lửa bà nấu cơm, con dao bà giẫy cỏ, cầu ao bà vo gạo, và trong mỗi trái cây mà cái Gái nâng niu.

+ Cảnh này tượng trưng cho sự sống mới và kết nối với quá khứ.

- Cu Tị sống lại:

+ Cu Tị ôm chầm lấy mẹ, chị Lụa cuống quít vuốt ve con.

+ Sự ra đi của Trương Ba đã mang lại sự sống mới cho Cu Tị.

+ Chị Lụa đau đớn tột cùng, tưởng chừng như sắp mất đứa con yêu dấu, nhưng nay nó trở về khỏe mạnh và vui cười bên cạnh.

* Sau khi đọc:

Nội dung chính: Qua đoạn trích "Hồn Trương Ba, da hàng thịt", Lưu Quang Vũ truyền tải thông điệp rằng sống đúng với bản thân và những giá trị của mình còn quý giá hơn cả sự sống. Cuộc sống chỉ có ý nghĩa khi con người sống hài hòa giữa thể xác và tâm hồn, đồng thời luôn đấu tranh vượt qua nghịch cảnh và cám dỗ để hoàn thiện nhân cách.

Gợi ý trả lời câu hỏi sau khi đọc

Câu 1 (trang 113 sgk Ngữ văn 12 Tập 2): Tóm tắt những sự kiện chính trong từng lớp kịch. Nêu nhận xét về diễn biến của các sự kiện đó.

Trả lời

Lớp kịch	Sự kiện	Nhận xét
Lớp kịch 1	Hồn Trương Ba được sống lại ở xác Hàng Thịt	- Diễn biến bất ngờ, mở ra nút thắt cho vở kịch - Tạo sự tò mò cho người đọc
Lớp kịch 2	Hồn Trương Ba gặp lại những người thân	- Nội tâm nhân vật giằng xé => thể hiện sự bất hòa giữa hồn và xác. - Tạo mâu thuẫn cho vở kịch
Lớp kịch 3	Hồn Trương Ba gặp lại Đế Thích	- Đẩy bi kịch lên cao trào nhất. - Thể hiện tư tưởng của tác giả
Lớp kịch 4	Hồn Trương Ba về đúng nơi nên thuộc về	- Cái kết bất ngờ cho người đọc - Mở ra nhiều suy nghĩ về cuộc sống

Câu 2 (trang 113 sgk Ngữ văn 12 Tập 2): Xác định xung đột chính trong đoạn trích. Qua xung đột đó, Lưu Quang Vũ làm nổi bật bi kịch gì của con người?

Trả lời

- Xung đột chính: Sự giằng xé giữa tâm hồn và thể xác

- Bi kịch của con người được Lưu Quang Vũ gửi gắm: bị kịch của con người khi đánh mất giá trị của bản thân.

Câu 3 (trang 113 sgk Ngữ văn 12 Tập 2): Qua những lời thoại và hành động của Hồn Trương Ba được thể hiện trong đoạn trích bạn có nhận xét gì về tính cách nhân vật này?

Trả lời

Trong cuộc đối thoại này, Hồn Trương Ba chiến đấu với những ham muốn bản năng của thân xác hàng thịt. Sau một thời gian, hồn Trương Ba cũng bị dần hòa nhập vào thế giới vật chất, làm cho gia đình anh trở nên rạn nứt và đau buồn. Trương Ba quyết định thắp nhang và kêu gọi Đế Thích để quyết định rời bỏ thân xác của mình.

Câu 4 (trang 113 sgk Ngữ văn 12 Tập 2): Nhận xét về kết thúc của vở kịch. Theo bạn, đó có phải là một kết thúc bi kịch không? Vì sao?

Trả lời

- Nhận xét về kết thúc của vở kịch: đây là kết thúc mở, khiến cho người đọc không có lời giải rõ ràng về ý nghĩa nhưng lại mở ra nhiều ý nghĩa cho cuộc sống.

- Theo tôi đó là một kết thúc bi kịch. Vì cuối cùng Trương Ba vẫn không thể sống đúng với bản thân, giá trị tinh thần bị tha hóa bởi thể xác.

Câu 5 (trang 113 sgk Ngữ văn 12 Tập 2): Lớp kịch “Cuộc đối thoại giữa Hồn và Xác” cho biết điều gì về các mặt xung đột trong mỗi con người? Bạn cảm nhận như thế nào về ý nghĩa triết lí của lớp kịch này?

Trả lời

- Lớp kịch “Cuộc đối thoại giữa Hồn và Xác” cho biết sự giằng xé luôn tồn tại trong mỗi con người, nó như là mặt thiện và mặt ác của mỗi người đòi hỏi cần phải có bản lĩnh để đè nén lại mặt ác bên trong.

- Triết lí này như một tấm gương muốn mỗi người chúng ta tự soi lại, để hiểu rõ bản chất của chính mình để từ đó có cách sống, lối suy nghĩ đúng đắn.

Câu 6 (trang 113 sgk Ngữ văn 12 Tập 2): Trong đoạn trích, Hồn Trương Ba cho rằng thể xác không có tiếng nói, không có ý nghĩa gì hết, nhưng Xác Hàng Thịt lại cho rằng có sức mạnh ghê gớm, lắm khi lấn át cả linh hồn. Trình bày ý kiến của bạn về các quan điểm đó.

Trả lời

- Phân tích quan điểm về thể xác:

+ Hồn Trương Ba: Thể xác không có tiếng nói, không có ý nghĩa gì hết.

+ Xác Hàng Thịt: Thể xác có sức mạnh ghê gớm, lắm khi lấn át cả linh hồn.

- Ý kiến của bản thân:

+ Cả hai quan điểm đều có phần đúng.

+ Thể xác và linh hồn là hai phần không thể tách rời, hòa quyện với nhau.

+ Để có một cuộc sống trọn vẹn, cần phải duy trì sự cân bằng, hài hòa giữa hai yếu tố này.

Câu 7 (trang 113 sgk Ngữ văn 12 Tập 2): Văn bản Hồn Trương Ba, da hàng thịt của Lưu Quang Vũ gợi cho bạn suy nghĩ gì về ý nghĩa cuộc sống? Theo bạn, thế nào là một cuộc sống thực sự có ý nghĩa?

Trả lời

Suy nghĩ về cuộc sống: Cuộc sống có ý nghĩa chính là được sống đúng với bản thân, giá trị tinh thần; hãy sống có ý với xã hội và người khác.

* Kết nối đọc - viết

Đề bài (trang 113 sgk Ngữ văn 12 Tập 2): Nếu bạn là Hồn Trương Ba trong đoạn kịch, bạn có lựa chọn giống như nhân vật không? Vì sao? Viết đoạn văn (khoảng 150 chữ) trình bày suy nghĩ của bạn về vấn đề này.

Trả lời

Nếu tôi là Hồn Trương Ba trong đoạn kịch, tôi sẽ không chọn con đường giống như nhân vật. Quyết định từ bỏ thân xác và trở về cõi chết của Trương Ba phản ánh sự bất hòa, mâu thuẫn giữa hồn và xác. Ông cảm thấy chán nản, tuyệt vọng vì không thể sống đúng với bản thân, giá trị tinh thần bị mất đi do sự tha hóa của thể xác. Tuy nhiên, tôi tin rằng con người là một thể thống nhất, bao gồm cả hồn và xác. Hai yếu tố này có khác biệt nhưng lại hỗ trợ, bổ sung cho nhau. Thể xác là ngôi nhà của linh hồn, cho phép con người tương tác với thế giới bên ngoài. Linh hồn là bản chất, quyết định giá trị và phẩm chất của mỗi người. Thay vì từ bỏ thể xác, tôi sẽ tìm cách hòa hợp, để hồn và xác cùng tồn tại một cách hài hòa. Tôi sẽ rèn luyện ý chí, bản lĩnh để không bị đánh mất bởi cám dỗ vật chất và sử dụng trí tuệ, tâm hồn để bồi dưỡng thể xác, làm cho nó trở nên đẹp đẽ, cao quý hơn. Tôi tin rằng con người có thể sống hạnh phúc ngay cả khi đối mặt với khó khăn, thử thách, với ý chí kiên định, tâm hồn cao đẹp và niềm tin vào cuộc sống.

Xem thêm các bài Soạn văn lớp 12 Kết nối tri thức hay nhất, ngắn gọn khác:

• Thực hành tiếng Việt trang 114

• Viết bài phát biểu trong lễ phát động một phong trào hoặc một hoạt động xã hội

• Thuyết trình về một vấn đề liên quan đến cơ hội và thách thức đối với đất nước

• Củng cố, mở rộng trang 123

• Thực hành đọc: Khúc đồng quê

Xem thêm các tài liệu học tốt lớp 12 hay khác:

• Soạn văn 12 Kết nối tri thức (hay nhất)
• Soạn văn 12 Kết nối tri thức (ngắn nhất)
• Soạn Chuyên đề Văn 12 Kết nối tri thức
• Giải lớp 12 Kết nối tri thức (các môn học)
• Giải lớp 12 Chân trời sáng tạo (các môn học)
• Giải lớp 12 Cánh diều (các môn học)

---