Soạn bài Người thầy đầu tiên - Cánh diều

Với soạn bài Người thầy đầu tiên trang 20, 21, 22, 23, 24, 25, 26 Ngữ văn lớp 8 Cánh diều sẽ giúp học sinh trả lời câu hỏi từ đó dễ dàng soạn văn 8.

Soạn bài Người thầy đầu tiên - Cánh diều

1. Chuẩn bị:

Yêu cầu (trang 13 sgk Ngữ Văn lớp 8 Tập 2):

- Đọc trước đoạn trích Người thầy đầu tiên; tìm hiểu thêm thông tin về nhà văn Trin-ghi-dơ Ai-ma-tốp (Chyngyz Aitmatov).

- Đọc nội dung giới thiệu sau đây để hiểu bối cảnh đoạn trích:

Câu chuyện xảy ra ở một vùng quê hẻo lánh thuộc nước Cộng hòa Cư-rơ-gư-xtan (Kyrgyzstan) giữa những năm 20 của thế kỉ XX. Sau khi nội chiến tại nước Nga kết thúc, anh thương binh Đuy-sen (Dyuishen) trở về làng mở lớp cho trẻ em nghèo với bao khó khăn, thử thách, có cả máu và nước mắt. Ở vùng quê này, tư tưởng phong kiến và gia trưởng còn nặng nề, do đó, phụ nữ và trẻ mồ côi bị coi thường, rẻ rúng.

Cô bé An-tư-nai (Altynai) lớn lên, đi học trường làng và gặp người thầy đầu tiên của mình. Trải qua bao sóng gió, An-tư-nai đã trưởng thành. Họ gặp lại nhau trong một hoàn cảnh trớ trêu: Thầy Đuy-sen năm xưa trở thành bác đưa thư, cô bé An-tư-nai đã là viện sĩ.

Đoạn trích Người thầy đầu tiên sau đây kể về một sự kiện đau buồn của An-tư-nai khi cô còn học ở trường làng. Gắn với sự kiện ấy là hình ảnh thầy Đuy-sen, người thầy đầu tiên của cô.

Trả lời:

- Tác giả: Chingiz Aitmatov (1928-2008) là một nhà văn, nhà văn học và chính trị gia người Kyrgyzstan.

- Ông được biết đến là một trong những nhà văn hàng đầu của Kyrgyzstan và đã viết nhiều tác phẩm văn học có ảnh hưởng lớn tới văn hóa và xã hội Kyrgyzstan và nhiều nước khác trên thế giới.

2. Đọc hiểu:

* Nội dung chính:

Văn bản Người thầy đầu tiên kể về thầy giáo Đuy-sen hết lòng vì học trò và cô học trò An-tư-nai thông minh lanh lợi. Qua đó người đọc thấy được tình cảm thầy trò cao quý và thiêng liêng.

* Trả lời câu hỏi giữa bài:

Câu 1 (trang 21 sgk Ngữ Văn lớp 8 Tập 2):

Nguyên nhân nào khiến nhân vật “tôi” “lặng người đi vì kinh hãi”?

Trả lời:

- Nguyên nhân khiến nhân vật "tôi" "lặng người đi vì kinh hãi" là vì cô bé nhận ra điều mà thím cô muốn làm với cô.

Câu 2 (trang 21 sgk Ngữ Văn lớp 8 Tập 2):

Ý nghĩa của việc trồng hai cây phong là gì?

Trả lời:

-  Gửi gắm ước mơ và hi vọng về một thế hệ mới có thể làm cho làng Ku-ku-rêu thay đổi theo hướng tích cực.

- Hai cây phong chính là khoảng trời thơ ấu là nơi chôn giấu những kỉ niệm của biết bao thế hệ học trò của làng Ku-ku-rêu.

Câu 3 (trang 22 sgk Ngữ Văn lớp 8 Tập 2):

Chú ý tâm trạng và tình cảm của An-tư-nai đối với người thầy.

Trả lời:

- Tâm trạng: bồi hồi, xúc động.

- Tình cảm: trân trọng, kính mến người thầy.

Câu 4 (trang 22 sgk Ngữ Văn lớp 8 Tập 2):

Hình dung tình huống và sự việc sẽ xảy ra trong phần (2).

Trả lời:

- Điều bất ngờ đã xảy ra là việc thầy giáo Đuy-sen xuất hiện cùng hai viên cảnh sát.

Câu 5 (trang 23 sgk Ngữ Văn lớp 8 Tập 2):

Chú ý ngôn ngữ và hành động của các nhân vật.

Trả lời:

- Ngôn ngữ và hành động:

+ Thầy Đuy-sen: lời nói nhẹ nhàng, ân cần.

+ Thím An-tư-nai: cư xử thô lỗ, lời nói khó nghe.

Câu 6 (trang 24 sgk Ngữ Văn lớp 8 Tập 2):

Điều gì bất ngờ xảy ra?

Trả lời:

- Thầy Đuy-sen xuất hiện.

Câu 7 (trang 24 sgk Ngữ Văn lớp 8 Tập 2):

Chú ý ngôn ngữ và hành động của thầy Đuy-sen.

Trả lời:

- Thầy Đuy-sen giận dữ, nóng nảy, có những hành động dứt khoát.

Câu 8 (trang 25 sgk Ngữ Văn lớp 8 Tập 2):

Những lời nhân vật “tôi” thì thầm có ý nghĩa gì?

Trả lời:

- Nhân vật "tôi" muốn nghe theo lời thầy Đuy-sen, muốn quên hết đi những tủi nhục mà mình phải chịu trong mấy ngày bị bắt. Cô muốn trở nên trong sạch, muốn bắt đầu lại một cuộc đời.

Câu 9 (trang 26 sgk Ngữ Văn lớp 8 Tập 2):

Phần (3) là những lời tâm sự của An-tư-nai vào thời điểm nào?

Trả lời:

- Phần 3 là những lời tâm sự của An-tư-nai vào thời điểm cô đã lớn, đã trưởng thành.

 * Trả lời câu hỏi cuối bài:

Câu 1 (trang 26 sgk Ngữ Văn lớp 8 Tập 2):

Đoạn trích Người thầy đầu tiên kể về chuyện gì? Truyện được kể ở ngôi thứ mấy? Ngôi kể ấy có tác dụng như thế nào?

Trả lời:

– Đoạn trích Người thầy đầu tiên kể về kí ức đau buồn của An-tư-nai khi còn ở ngôi làng Ku-ku-rêu hẻo lánh: bị người thân bán làm vợ lẽ cho một kẻ giàu có.

– Truyện được kể ở ngôi thứ nhất, người kể chuyện chính là nhân vật An-tư-nai.

– Ngôi kể thứ nhất khiến câu chuyện được kể lại chân thật, sinh động và giàu cảm xúc khi biểu cảm trực tiếp, thể hiện cảm xúc chân thực trước những sự việc mà nhân vật tham gia...

Câu 2 (trang 26 sgk Ngữ Văn lớp 8 Tập 2):

Tóm tắt nội dung chính của từng phần được đánh số trong văn bản. Nội dung phần (3) cho biết sự khác biệt gì về thời gian kể chuyện so với hai phần trước? Câu văn nào nói lên điều đó?

Trả lời:

– Tóm tắt nội dung chính của từng phần được đánh số trong văn bản:

+ Phần (1): Thầy Đuy-sen hứa sẽ bảo vệ An-tư-nai trước âm mưu của người thím, động viên cô lạc quan, tin tưởng vào tương lai tươi sáng khi cùng cô trồng hai cây phong.

+ Phần (2): Biến cố đau buồn vẫn xảy ra với An-tư-nai và thầy Đuy-sen đã trải qua nhiều khó khăn, vất vả để giải thoát cho cô.

+ Phần (3): Những suy nghĩ của An-tư-nai về con đường mòn mà thầy Đuy-sen đã đưa cô đi hôm ấy.

– Nội dung phần (3) là những suy nghĩ của nhân vật An-tư-nai ở hiện tại nên có sự khác biệt về thời gian kể chuyện so với hai phần trước – vốn là hồi ức của nhân vật. Câu văn nói lên điều đó: “Giá giờ đây tôi có thể tìm lại con đường mòn mà thầy Đuy-sen đã đưa tôi xuống núi, tôi sẽ phục xuống đất và hôn lên những vết chân của thầy tôi.”, “Thiêng liêng và diễm phúc thay ngày hôm ấy, con đường mòn ấy, con đường đã dẫn tôi trở về với cuộc sống, với niềm tin mới vào bản thân mình, với những niềm hi vọng mới, với ánh sáng.... Cảm ơn ánh sáng Mặt Trời, cảm ơn mảnh đất ngày hôm ấy...”.

Câu 3 (trang 26 sgk Ngữ Văn lớp 8 Tập 2):

Hãy dẫn ra một số câu văn thể hiện suy nghĩ, tình cảm và mong ước của thầy Đuy-sen khi trồng hai cây phong nhỏ.

Trả lời:

– Khơi gợi niềm lạc quan: “Và mọi người sẽ luôn luôn nhìn thấy chúng và những người lành sẽ thấy lòng vui lên khi nhìn thấy chúng.”.

– Mong ước về tương lai tươi sáng: “Tất cả những gì đẹp nhất đều hãy còn ở phía trước...”.

– Thể hiện tình thương yêu sâu sắc, niềm tin mãnh liệt dành cho học trò: “Và trong khi chúng lớn lên, ngày một thêm sức sống, em cũng sẽ trưởng thành, em sẽ là một người tốt. Em có một tâm hồn đẹp và một đầu óc ham học. Thầy bao giờ cũng nghĩ rằng em sẽ trở thành người thông thái. Thầy tin như vậy, em ạ, số phận em nhất định sẽ như thế. Em bây giờ trẻ măng như một thân cây non, như đôi cây phong nhỏ này. An-tư-nai ạ, ta sẽ tự tay trồng lấy hai cây phong này. Và mong sao em sẽ tìm thấy hạnh phúc trong học tập, ngôi sao nhỏ trong sáng của thầy ạ...”.

Câu 4 (trang 26 sgk Ngữ Văn lớp 8 Tập 2):

Phân tích nhân vật thầy Đuy-sen trong đoạn trích Người thầy đầu tiên.

Trả lời:

Nhân vật thầy Đuy-sen trong đoạn trích là một người thầy:

– Yêu thương, quan tâm học trò (không chỉ là người truyền thụ kiến thức mà còn dạy học trò cách làm người, giúp An-ti-nai tạo lập nhân cách của mình).

– Có trách nhiệm với học trò (ra sức bảo vệ An-tư-nai, dám hi sinh cả tính mạng để mong đem lại cuộc sống mới đầy hi vọng cho học trò của mình).

– Có niềm tin vào tương lai tươi sáng của học trò (tin tưởng mạnh mẽ vào năng lực của An-tư-nai, gieo vào lòng cô bé niềm tin, nghị lực trong cuộc sống).

Câu 5 (trang 26 sgk Ngữ Văn lớp 8 Tập 2):

Thông qua cuộc đời nhân vật An-tư-nai, có thể nêu lên nhận xét gì về số phận của những người phụ nữ được nói tới trong câu chuyện?

Trả lời:

Thông qua cuộc đời nhân vật An-tư-nai, có thể rút ra một số nhận xét sau về số phận của những người phụ nữ trong câu chuyện:

- Chịu nhiều thiệt thòi.

- Bị đói nghèo, lạc hậu đoạ đày, mất hết quyền làm người.

- …

Câu 6 (trang 26 sgk Ngữ Văn lớp 8 Tập 2): Chi tiết hoặc hình ảnh nào trong văn bản đã để lại trong em những ấn tượng sâu đậm? Hãy viết một đoạn văn (khoảng 8 – 10 dòng) ghi lại ấn tượng ấy.

Trả lời:

Đoạn văn tham khảo

         Chi tiết mà em ấn tượng nhất trong đoạn trích Người thầy đầu tiên, là chi tiết về dòng tâm sự của nhân vật An-tư-nai khi đã trưởng thành. Cô bé ngày nào giờ đây đã là một người thành công, nhưng luôn khắc khoải về người thầy giáo đầu tiên của mình. Chi tiết ấy đã giúp chúng ta thấy được sự biết ơn và kính trọng sâu sắc của nhân vật An-tư-nai đối với thầy giáo của mình. Dù thời gian đã trôi qua rất lâu, nhưng cô vẫn luôn khắc ghi trong trái tim rằng, tất cả những con đường thành công mà cô đi đều bắt nguồn từ con đường mòn nhỏ bé đó. Và mọi thành công của cô, hạnh phúc của cô, ánh sáng của cô đều là nhờ người thầy vĩ đại ấy đem đến. Với A-tư-nai, thầy Đuy-sen không chỉ là một người thầy giáo, mà còn là một người cha, một vị chúa thực sự đã sưởi ấm và cứu rỗi cuộc đời cô.

Xem thêm các bài Soạn văn lớp 8 Cánh diều hay nhất, ngắn gọn khác:

• Thực hành tiếng Việt trang 19

• Phân tích một tác phẩm truyện

• Trình bày ý kiến về một vấn đề xã hội

• Tự đánh giá: Cố hương

• Hướng dẫn tự học trang 37

• Kiến thức ngữ văn trang 38

Xem thêm các tài liệu học tốt lớp 8 hay khác:

• Soạn văn 8 Cánh diều (hay nhất)
• Soạn văn 8 Cánh diều (ngắn nhất)
• Giải lớp 8 Cánh diều (các môn học)
• Giải lớp 8 Kết nối tri thức (các môn học)
• Giải lớp 8 Chân trời sáng tạo (các môn học)

---