Kiến thức trọng tâm Lịch sử 10 Bài 19: Những cuộc kháng chiến chống ngoại xâm ở các thế kỉ X-XV

---

---

Kiến thức trọng tâm Lịch sử 10 Bài 19: Những cuộc kháng chiến chống ngoại xâm ở các thế kỉ X-XV

Nhằm mục đích giúp học sinh nắm vững kiến thức môn Lịch sử lớp 10 năm 2021, VietJack biên soạn Lịch sử 10 Bài 19: Những cuộc kháng chiến chống ngoại xâm ở các thế kỉ X-XV theo bài học đầy đủ, chi tiết nội dung lý thuyết, câu hỏi trắc nghiệm và giải các bài tập trong sgk Lịch sử 10.

A. Lý thuyết bài học

Bản đồ cuộc kháng chiến chống quân Nam Tống của quân dân Đại Cồ Việt

do Lê Đại Hành lãnh đạo

I. CÁC CUỘC KHÁNG CHIẾN CHỐNG QUÂN XÂM LƯỢC TỐNG

1. Kháng chiến chống Tống thời Tiền Lê

- Năm 980 nhân lúc triều đình nhà Đinh gặp khó khăn, vua Tống cử quân sang xâm lược nước ta.

- Trước tình hình đó Thái hậu họ Dương và triều đình nhà Đinh đã tôn Lê Hoàn làm vua để lãnh đạo kháng chiến.

- Năm 981 quân dân Đại Cồ Việt chiến đấu anh dũng,thắng lớn nhanh chóng ở vùng Đông Bắc khiến vua Tống không dám nghĩ đến việc xâm lược Đại Việt, củng cố vững chắc nền độc lập.

2. Kháng chiến chống Tống thời Lý (1075 - 1077)

- Thập kỷ 70 của thế kỷ XI nhà Tống âm mưu xâm lược Đại Việt, đồng thời tích cực chuẩn bị cho cuộc xâm lược.

- Trước âm mưu xâm lược của quân Tống, nhà Lý đã tổ chức kháng chiến.

+ Giai đoạn 1: Lý Thường Kiệt tổ chức thực hiện chiến lược "tiên phát chế nhân" đem quân đánh trước chặn thế mạnh của giặc.

- Năm 1075 Thái Uý Lý Thường Kiệt đã kết hợp quân triều đình cùng các dân tộc miền núi đánh sang đất Tống, Châu Khâm, Châu Liêm, Ung Châu, sau đó rút về phòng thủ.

+ Giai đoạn 2: Chủ động lui về phòng thủ đợi giặc.

- Năm 1077 ba mươi vạn quân Tống kéo sang bờ bắc của sông Như Nguyệt, cuộc kháng chiến hoàn toàn thắng lợi, ta chủ động giảng hòa và kết thúc chiến tranh.

Lược đồ đường tiến công thành Ung Châu của Lý Thường Kiệt 1075 (mũi tên

mầu đỏ),quân Tống 1077 (Mũi tên màu xanh )

1Lược đồ trận chiến tại phòng tuyến sông Như Nguyệt

II. KHÁNG CHIẾN CHỐNG XÂM LƯỢC MÔNG - NGUYÊN THỜI TRẦN (THẾ KỶ XIII)

- Năm 1258 - 1288 quân Mông - Nguyên 3 lần xâm lược nước ta. Giặc rất mạnh và hung bạo.

- Các vua Trần cùng nhà quân sự Trần Quốc Tuấn đã lãnh đạo nhân dân cả nước quyết tâm đánh giặc giữ nước.

- Những thắng lợi tiêu biểu: Đông Bộ Đầu, Hàm Tử, Chương Dương, Vạn Kiếp, Bạch Đằng.

+ Lần 1: Đông Bộ Đầu (bên sông Hồng từ dốc Hàng Than đến dốc Hóc Mai Ba Đình - Hà Nội).

+ Lần 2: Đẩy lùi quân xâm lược năm 1285.

Tiêu biểu nhất là trận Bạch Đằng năm 1288 đè bẹp ý chí xâm lược của quân Mông - Nguyên bảo vệ vững chắc độc lập dân tộc.

  + Nhà Trần có vua hiền, tướng tài, triều đình quyết tâm đoàn kết nội bộ và đoàn kết nhân dân chống xâm lược.

  + Nhà Trần vốn được lòng dân bởi những chính sách kinh tế của mình Þ nhân dân đoàn kết xung quanh triều đình vâng mệnh kháng chiến.

Bạch Đằng năm 1288

Lược đồ khởi nghĩa Lam Sơn

III. PHONG TRÀO ĐẤU TRANH CHỐNG QUÂN XÂM LƯỢC MINH VÀ KHỞI NGHĨA LAM SƠN

- Năm 1407 cuộc kháng chiến chống quân Minh của nhà Hồ thất bại, nước ta rơi vào ách thống trị của nhà Minh.

- Năm 1418: Khởi nghĩa Lam Sơn bùng nổ do Lê Lợi - Nguyễn Trãi lãnh đạo.

- Thắng lợi tiêu biểu:

  + Cuộc khởi nghĩa bắt đầu từ Lam Sơn (Thanh Hóa) được sự hưởng ứng của nhân dân vùng giải phóng cánh mở rộng từ Thanh Hóa vào Nam.

  + Chiến thắng Tốt Động, đẩy quân Minh vào thế bị động.

  + Chiến thắng Chi Lăng - Xương Giang đập tan 10 vạn quân cứu viện khiến giặc cùng quẫn tháo chạy về nước.

- Đặc điểm:

  + Từ một cuộc chiến tranh ở địa phương phát triển thành cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc.

  + Suốt từ đầu đến cuối cuộc khởi nghĩa tư tưởng nhân nghĩa được đề cao.

  + Có đại bản doanh, căn cứ địa.

Diễn biến trận Tốt Động - Chúc Động

Chi Lăng - Xương Giang năm 1427

B. Câu hỏi trắc nghiệm

Câu 1. Liên hệ kiến thức đã học, hãy cho biết ý nghĩa quan trọng nhất của chiến thắng Bạch Đằng năm 938

A. Đánh tan quân Nam Hán, làm nên chiến thắng thủy chiến lẫy lừng

B. Đập tan mọi ý đồ xâm lược của các tập đoàn phong kiến phương Bắc

C. Mở ra một thời đại mới – thời đại độc lập, tự chủ lâu dài của dân tộc ta

D. Nhân dân ta giành lại quyền tự chủ

Hiển thị đáp án

Đáp án: C

Câu 2. Ngay sau chiến thắng Bạch Đằng năm 938, nhân dân ta phải tiến hành kháng chiến chống giặc ngoại xâm nào?

A. Chống quân Tống lần thứ nhất

B. Chống quân Tống lần thứ hai

C. Ba lần chống quân Mông – Nguyên

D. Chống quân Minh

Hiển thị đáp án

Đáp án: A

Câu 3. Từ sau chiến thắng Bạch Đằng (938) đến thế kỉ XV, nhân dân ta còn phải tiến hành nhiều cuộc kháng chiến chống quân xâm lược đó là

A. Hai lần chống Tống, ba lần chống Mông – Nguyên và chống Minh

B. Chống Tống, ba lần chống Mông – Nguyên, chống Minh và chống Xiêm

C. Hai lần chống Tống, hai lần chống Mông – Nguyên và chống Minh

D. Hai lần chống Tống, ba lần chống Mông – Nguyên, chống Minh và chống Thanh

Hiển thị đáp án

Đáp án: A

Câu 4. Tinh thần chủ động đối phó với quân Tống của nhà Lý thể hiện rõ trong chủ trương

A. Vườn không nhà trống

B. Ngồi yên đợi giặc không bằng đem quân đánh trước để chặn mũi nhọn của giặc

C. Lập phòng tuyến chắc chắn để chặn giặc

D. Tích cực chuẩn bị lương thảo, vũ khí, luyện quân để chống lại thế mạnh của giặc

Hiển thị đáp án

Đáp án: B

Câu 5. Ai là người đề ra chủ trương “Ngồi yên đợi giặc không bằng đem quân đánh trước để chặn mũi nhọn của giặc”?

A. Lý Thường Kiệt

B. Trần Thủ Độ

C. Trần Hưng Đạo

D. Trần Thánh Tông

Hiển thị đáp án

Đáp án: A

Câu 6. Lý Thường Kiệt đã đem quân vượt biên giới để phá tan sự chuẩn bị của quân Tống vào năm nào?

A. 1070      B. 1075

C. 1076      D. 1077

Hiển thị đáp án

Đáp án: B

Câu 7. Bài thơ “Nam quốc sơn hà”ra đời trong hoàn cảnh nào?

A. Trong cuộc tập kích lên đất Tống của quân ta

B. Đang lúc diễn ra trận đánh ác liệt ở phòng tuyến sông Như Nguyệt

C. Khi vua Tống đầu hàng Đại Việt

D. Trong buổi lễ mừng chiến thắng quân Tống

Hiển thị đáp án

Đáp án: B

Câu 8. Năm 1077, quân và dân ta dưới sự lãnh đạo của Lý Thường Kiệt đã đánh tan quân Tống tại

A. Biên giới Đại Việt

B. Kinh thành Thăng Long

C. Thành Cổ Loa (Đông Anh – Hà Nội)

D. Phòng tuyến sông Như Nguyệt (Bắc Ninh)

Hiển thị đáp án

Đáp án: D

Câu 9. Dưới triều Trần, nhân dân Đại Việt đã phải ba lần kháng chiến chống xâm lược Mông – Nguyên, lần lượt vào các năm

A. 1258, 1285 và 1287 – 1288

B. 1258, 1285 và 1288

C. 1255, 1285 và 1287 – 1288

D. 1258, 1285, 1289

Hiển thị đáp án

Đáp án: A

Câu 10. Để thể hiện tinh thần tiêu diệt giặc Mông – Nguyên đến cùng, trên cánh tay các tướng sĩ quân đội nhà Trần đã khắc chữ

A. Thề không đội trời chúng với giặc Mông – Nguyên

B. Nếu gặp giặc Mông – Nguyên, phải liều chết mà đánh

C. Hào khí Đông A

D. Sát thát

Hiển thị đáp án

Đáp án: D

Câu 11. Để đối phó với thế mạnh của quân Mông – Nguyên, cả ba lần nhà Trần đều thực hiện kế sách

A. Ngụ binh ư nông

B. Tiên phát chế nhân

C. Vườn không nhà trống

D. Lập phòng tuyến chắc chắn để đánh giặc

Hiển thị đáp án

Đáp án: C

Câu 12. Ý không phản ánh chính xác nguyên nhân ba lần giặc Mông – Nguyên thất bại trong việc xâm lược nước ta?

A. Nhân dân Đại Việt có tinh thần yêu nước và tự hào dân tộc cao cả

B. Vua tôi nhà Trần có chính sách tích cực đúng đắn, sáng tạo; tài thao lược của các vị tướng nhà Trần, đứng đầu là Trần Quốc Tuấn

C. Quân giặc yếu, lại chủ quan

D. Tinh thần đoàn kết và ý chí quyết chiến đấu chống quân xâm lược của quân dân nhà Trần

Hiển thị đáp án

Đáp án: C

Câu 13. Vị tướng nào đóng vai trò quyết định đến thắng lợi của cuộc kháng chiến chống Mông – Nguyên năm 1258

A. Trần Thủ Độ

B. Trần Quang Khải

C. Trần Quốc Tuấn

D. Trần Nhật Duật

Hiển thị đáp án

Đáp án: C

Câu 14. Vị vua nào của nhà trần đã hai lần lãnh đạo nhân dân ta kháng chiến chống Mông – Nguyên vào các năm 1285, 1287 – 1288

A. Trần Thái Tông

B. Trần Thánh Tông

C. Trần Nhân Tông

D. Trần Anh Tông

Hiển thị đáp án

Đáp án: C

Câu 15. Chiến thắng nào của nhà Trần đã đánh bại hoàn toàn ý chí xâm lược nước ta của quân Mông – Nguyên?

A. Đông Bộ Đầu      B. Chương Dương

C. Hàm Tử      D. Bạch Đằng

Hiển thị đáp án

Đáp án: D

Câu 16. Cuộc kháng chiến hay khởi nghĩa nào đã mở đầu cho truyền thống kết thúc cuộc chiến tranh một cách mềm dẻo (giảng hòa) để giữ vững hòa hiếu với nước láng giềng của dân tộc ta?

A. Chống Tống thời Tiền Lê

B. Chống Tống thời Lý

C. Chống Mông – Nguyên thời Trần

D. Khởi nghĩa Lam Sơn chống Minh

Hiển thị đáp án

Đáp án: B

Câu 17. Ý nào không phản ánh đúng đặc điểm chung của các cuộc chiến đấu chống ngoại xâm từ thế kỉ X đến thế kỉ XV?

A. Đều chống lại sự xâm lược của các triều đại phong kiến phương Bắc

B. Đều kết thúc bằng một trận quyết chiến chiến lược, đập tan ý đồ xâm lược của kẻ thù

C. Đều là các cuộc kháng chiến bảo vệ độc lập của dân tộc

D. Nhân đạo, hòa hiếu đối với kẻ xâm lược bại trận là một trong những nét nổi bật

Hiển thị đáp án

Đáp án: C

Câu 18. Tên gọi của hai hội nghị lịch sử mà nhà Trần đã triệu tập để họp bàn kế sách đánh giặc giữ nước là

A. Bình Than và Diên Hồng

B. Bình Than và Bạch Đằng

C. Diên Hồng và Lam Sơn

D. Diên Hồng và Bạch Đằng

Hiển thị đáp án

Đáp án: A

Câu 19. Câu nói nổi tiếng: “Ta thà làm quỷ nước Nam chứ không thèm làm vương đất Bắc”là của

A. Lý Thường Kiệt

B. Trần Quốc Tuấn

C. Trần Bình Trọng

D. Yết Kiêu

Hiển thị đáp án

Đáp án: C

Câu 20. Người thiếu niên trẻ tuổi có tinh thần căm thù giặc sâu sắc, đã bóp nát quả cam trong tay khi không được vào dự họp bàn kế sách đánh giặc là

A. Trần Quang Khải

B. Trần Quốc Tuấn

C. Trần Quốc Toản

D. Trần Bình Trọng

Hiển thị đáp án

Đáp án: C

Câu 21. Người có công lớn xây dựng vương triều Trần và có Câu nói nổi tiếng: “Đầu thần chưa rơi xuống đất, xin bệ hạ đừng lo!”là

A. Trần Thủ Độ

B. Trần Quốc Tuấn

C. Trần Thừa

D. Trần Quang Khải

Hiển thị đáp án

Đáp án: A

Câu 22. Tác giả bài Hịch tướng sĩ và có Câu nói nổi tiếng: “Nếu bệ hạ muốn hàng, xin trước hết hãy chém đầu thần đi đã”là

A. Lý Thường Kiệt

B. Trần Thủ Độ

C. Trần Quốc Tuấn

D. Trần Quang Khải

Hiển thị đáp án

Đáp án: C

Câu 23. Người lãnh đạo nhân dân tiến hành cuộc khởi nghĩa Lam Sơn giành thắng lợi, lập nên triều đại Lê sơ là

A. Lê Hoàn      B. Lê Lợi

C. Lê Lai   D. Nguyễn Trãi

Hiển thị đáp án

Đáp án: B

Câu 24. Ai là tác giả của những Câu thơ bất hủ: “…Như nước Đại Việt ta từ trước/Vốn xưng nền văn hiến đã lâu/ Núi sông bờ cõi đã chia/ Phong tục Bắc – Nam cũng khác….”?

A. Lý Thường Kiệt      B. Trần Hưng Đạo

C. Nguyễn Trãi      D. Quang Trung

Hiển thị đáp án

Đáp án: C

C. Giải bài tập sgk

• Trả lời câu hỏi Bài 19 (trang 96): Hãy cho biết nguyên nhân ...

• Trả lời câu hỏi Bài 19 (trang 97): Phân tích ý nghĩa của bài thơ ...

• Trả lời câu hỏi Bài 19 (trang 99): Nêu ý nghĩa lời hịch nói ...

• Bài 1 (trang 100 sgk Lịch Sử 10): Lập bảng thống kê ...

• Bài 2 (trang 100 sgk Lịch Sử 10): Phân tích sự khác nhau ...

• Bài 3 (trang 100 sgk Lịch Sử 10): Trình bày nguyên nhân ...

Xem thêm các bài học Lịch sử lớp 10 đầy đủ, chi tiết khác:

• Lịch sử 10 Bài 20: Xây dựng và phát triển văn hóa dân tộc trong các thế kỉ X-XV
• Lịch sử 10 Bài 21: Những biến đổi của nhà nước phong kiến trong các thế kỉ XVI-XVIII
• Lịch sử 10 Bài 22: Tình hình kinh tế ở các thế kỉ XVI-XVIII
• Lịch sử 10 Bài 23: Phong trào Tây Sơn và sự nghiệp thống nhất đất nước, bảo vệ tổ quốc cuối thế kỉ XVIII
• Lịch sử 10 Bài 24: Tình hình văn hóa ở các thế kỉ XVI-XVIII

Lời giải bài tập lớp 10 sách mới:

• Giải bài tập Lớp 10 Kết nối tri thức
• Giải bài tập Lớp 10 Chân trời sáng tạo
• Giải bài tập Lớp 10 Cánh diều

---

---

---