Giáo án Địa Lí 6 Cánh diều Bài 19: Biển và đại dương. Một số đặc điểm của môi trường biển

Em đã biết gì về Biển và đại dương?

K

Em muốn biết gì về Biển và đại dương?

W

Em đã được học gì về Biển và đại dương ở Tiểu học?

L

2.1. HOẠT ĐỘNG 1: Tìm hiểu Biển và đại dương

a. Mục tiêu: Xác định được trên bản đồ tên các đại dương trên thế giới. 

b. Nội dung: Quan sát H19.1 và Bảng 19.1 và thông tin SGK trang 171 tìm hiểu mục I.

HS quan sát lược đồ SGK xác định các đại dương trên thế giới theo yêu cầu của GV.

c. Sản phẩm: bài thuyết trình và phiếu học tập của HS ( có 4 đại dương: TBD, ĐTD, BBD, ÂĐD)

d. Tổ chức hoạt động:

HĐ của GV và HS

Sản phẩm dự kiến

Bước 1. Chuyển giao nhiệm vụ

Quan sát Lược đồ Hình 19.1 SGK trang 170 và Bảng 19.1 SGK trang 171, em hãy:

- Kể tên các đại dương và đặc điểm của các đại dương.

- Đại dương nào có diện tích lớn nhất? Đại dương nào có diện tích nhỏ nhất?

- Xác định vị trí các đại dương trên lược đồ trống ( phiếu học tập).

Bước 2. Thực hiện nhiệm vụ

- GV: Gợi ý, hỗ trợ học sinh thực hiện nhiệm vụ.

- HS: Suy nghĩ, trả lời.

Bước 3. Báo cáo, thảo luận

- GV yêu cầu HS trả lời. báo cáo sản phẩm.Yêu cầu HS nhận xét, đánh giá.

- HS trả lời câu hỏi. Báo cáo sản phẩm thực hiện.

- Theo dõi, nhận xét, đánh giá, bổ sung cho bạn

Bước 4. Kết luận, nhận định

- Nhận xét thái độ làm việc nhóm của HS.

- Đánh giá sản phẩm nhóm của HS.

- Chốt kiến thức, chuyển sang mục sau.

I/ Biển và đại dương thế giới:

- Đại dương thế giới là vùng nước mặn mênh mông, chiếm phần lớn diện tích của bề mặt Trái Đất, nối liền từ bán cầu Bắc đến bán cầu Nam, từ bán cầu Tây đến bán cầu Đông.

- Bao gồm: Thái Bình Dương, Đại Tây Dương, Ấn Độ Dương và Bắc Băng Dương.

2.2. HOẠT ĐỘNG 2: Tìm hiểu Một số đặc điểm của môi trường biển

 * Hoạt động 1. Tìm hiểu Nhiệt độ và độ muối

a. Mục tiêu:  Nêu được sự khác biệt về nhiệt độ và độ muối giữa vùng biển nhiệt đới và vùng biển ôn đới. 

b. Nội dung: HS dựa vào kiến thức đã học và nội dung SGK thực hiện theo yêu cầu của GV. Tìm hiểu một số đặc điểm của môi trường biển.

c. Sản phẩm: Học sinh trả lời được các câu hỏi của giáo viên. Hoàn thành phiếu học tập.

d. Tổ chức hoạt động:

HĐ của GV và HS

Sản phẩm dự kiến

Bước 1. Chuyển giao nhiệm vụ: 

- Nhiệt độ và độ muối giữa vùng biển nhiệt đới và vùng biển ôn đới như thế nào? Tại sao lại có sự khác nhau đó?

GV nhắc lại kiến thức đã học ở những bài trước sự khác nhau về góc chiếu của tia sáng Mặt Trời và tính chất hấp thụ nhiệt của nước.

Học sinh đọc văn bản SGK trang 171 và kiến thức đã học để tìm hiểu về nhiệt độ, độ muối của nước biển và đại dương.

- Ở những khoảng vĩ độ nào trên Trái Đất sẽ nhận được lượng nhiệt Mặt Trời lớn?

- Tại sao nhiệt độ nước biển ở vùng vĩ độ thấp lại cao, còn ở vùng vĩ độ cao lại thấp?

=> Nguyên nhân: do lượng nhiệt Mặt Trời.

- Vì sao ở vùng biển mùa hạ lại ấm hơn, mùa đông lại lạnh hơn trong đất liền?

HS quan sát số liệu so sánh độ muối giữa các biển và nhận xét tại sao có sự khác nhau đó. Giáo viên giải thích thêm độ muối là tỉ lệ của muối có trong nước biển (lấy ví dụ pha nước chanh: trong nước chanh có thêm muối, đường, chanh…)

- Giải thích vì sao nước biển lại mặn? 

- Tại sao độ muối của vùng chí tuyến cao hơn những vùng khác?

Giải thích vì sao biển Đỏ (Hồng Hải) lại mặn hơn biển Đen ( Hắc Hải) 

 => Vì vùng nhiệt đới và vùng ôn đới đều có lượng mưa khá lớn, những ở vùng nhiệt đới lại có lượng nhiệt Mặt Trời lớn hơn, nhiệt độ cao hơn nên lượng bốc hơi lớn hơn khiến cho độ muối cao hơn so với vùng ôn đới.

Bước 2. Thực hiện nhiệm vụ:

- GV: Gợi ý, hỗ trợ học sinh thực hiện nhiệm vụ.

- HS: Suy nghĩ, trả lời.

Bước 3. Báo cáo, thảo luận:

- GV yêu cầu HS trả lời. báo cáo sản phẩm.Yêu cầu HS nhận xét, đánh giá.

- HS trả lời câu hỏi. Báo cáo sản phẩm thực hiện.

- Theo dõi, nhận xét, đánh giá, bổ sung cho bạn

Bước 4. Kết luận, nhận định: GV  mở rộng về lượng mưa, nhiệt độ, lượng sông ngòi ở Việt Nam có ảnh hưởng đến độ muối của vùng biển nước ta và sự thay đổi theo mùa.

Liên hệ: sản xuất muối ở Cà Ná – Ninh Thuận

GV giáo dục HS ý thức bảo vệ và khai thác tài nguyên biển và môi trường biển đảo. Khẳng định chủ quyền biển đảo Việt Nam

II. Một số đặc điểm của môi trường biển

1. Nhiệt độ và độ muối

a. Nhiệt độ

- Nhiệt độ trung bình của của lớp nước trên mặt biển và đại dương thay đổi theo độ sâu ( đến độ sâu 200m).

- Thay đổi theo vĩ độ:

=> càng lên vĩ độ cao nhiệt độ càng giảm.

- Thay đổi theo mùa:

=> Mùa hạ ấm hơn, mùa đông lạnh hơn.

b. Độ muối

- Độ muối của các đại dương thế giới trung bình 35‰ nhưng không giống nhau.

* Hoạt động 2: Tìm hiểu về sự chuyển động của nước biển và đại dương 

a. Mục tiêu: Trình bày được các hiện tượng sóng, thuỷ triều, dòng biển. 

b. Nội dung: Học sinh đọc văn bản SGK trang 172-173 kết hợp quan sát hình 19.2 và 19.3 để tìm hiểu về sự chuyển động của nước biển và đại dương.

c. Sản phẩm: Học sinh trả lời được các câu hỏi của giáo viên. Hoàn thành phiếu bài tập.

d. Tổ chức hoạt động:

HĐ của GV và HS

Sản phẩm dự kiến

Bước 1:Chuyển giao nhiệm vụ: Giao nhiệm vụ 

- Biển có những hình thức vận động nào? 

Giáo viên chia lớp thành 6 nhóm nhỏ và giao phiếu học tập cho các em. Hoàn thành phiếu học tập:

Thảo luận nhóm:

Bước 2. Thực hiện nhiệm vụ: HS thảo luận trong thời gian 5 phút. Hoàn thành phiếu học tập.

Bước 3. Báo cáo, thảo luận: Giáo viên gọi các nhóm trình bày, nhóm cùng nội dung bổ sung; nhóm khác nội dung tham gia góp ý, phản biện,…; riêng các nhóm 5,6 phải xác định các dòng.

- Gv giải thích nguyên nhân Động đất do nội lực ngầm dưới đáy biển sinh ra sóng thần).

Bước 4. Kết luận, nhận định

GV chuẩn xác và mở rộng giáo dục cho HS:

* Các ứng dụng của sóng biển vào thực tiễn.

* Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả. Dùng năng lượng sóng và thủy triều thay thế năng lượng truyền thống.

* Nước sạch và bảo vệ môi trường- Ô nhiễm do nước thải, khai thác dầu khí, giao thông…= Thủy triều đỏ, thủy triều đen.

* Giáo dục ứng phó với biến đổi khí hậu và phòng, chống thiên tai Liên hệ: Thủy triều là nguồn năng lượng vô tận. Cần tạo ra điện từ nguồn năng lượng thủy triều thay thế cho nguồn nguyên liệu hoá thạch.

2. Chuyển động của nước biển và đại dương

a. Sóng biển

- Là sự dao động tại chỗ của nước biển và đại dương theo chiều thẳng đứng.

- Nguyên nhân: do gió. 

b. Thủy triều

- Là hiện tượng nước biển dao động lên xuống theo chu kỳ.

- Nguyên nhân: do lực hấp dẫn của Mặt Trăng và Mặt Trời.

c. Dòng biển (hải lưu)

- Là hiện tượng chuyển động của lớp nước biển trên mặt, tạo thành các dòng chảy trong biển và đại dương. 

- Nguyên nhân: do các loại gió thổi thường xuyên trên Trái Đất như Tín phong, gió Tây ôn đới.

- Các dòng biển nóng thường chảy từ các vĩ độ thấp lên các vùng vĩ độ cao.

- Các dòng biển lạnh thường chảy từ các vùng vĩ độ cao về các vùng vĩ độ thấp.