Giáo án Lịch Sử và Địa Lí lớp 5 Chân trời sáng tạo Bài 10: Triều Trần và kháng chiến chống Mông - Nguyên

Hoạt động của giáo viên

Hoạt động của học sinh

1. Khởi động:

- Mục tiêu:

     + Nhận biết được các mục tiêu của bài học.

     + Tạo hứng thú trong học tập.

- Cách tiến hành:

- GV cho HS xem video

- Gv yêu cầu HS kể tên một số nhân vật lịch sử tiêu biểu dưới Triều Trần mà em biết. Lưu ý: Kể được tên nhân vật có thể đi kèm với nêu một số nét chính về nhân vật đó (chiến công hoặc thành tựu quan trọng, quê quán, mẩu chuyện nhỏ, đền thờ, lễ hội liên quan,…)

-GV dẫn dắt vào bài mới

HS kể: một số nhân vật lịch sử tiêu biểu dưới Triều Trần như: Trần Thủ Độ, Trần Cảnh, Trần Quốc Tuấn, Trần Nhân Tông, Trần Quốc Toản, Trần Bình Trọng,…

2. Khám phá:

Hoạt động 2.1. Tìm hiểu một số nét chính về công cuộc xây dựng đất nước dưới Triều Trần

- Mục tiêu:

– Trình bày được một số nét chính về công cuộc xây dựng đất nước dưới Triều Trần.

–Kể lại được câu chuyện về một nhân vật Triều Trần mà em có ấn tượng.

 - Cách tiến hành:

-GV yêu cầu HS làm việc nhóm:

–Trình bày được một số nét chính về công cuộc xây dựng đất nước dưới Triều Trần thông qua các câu hỏi gợi ý như sau: Triều Trần được thành lập vào thời gian nào? Sau khi thành lập, các vua Trần đã bắt tay xây dựng chính quyền như thế nào? Nét độc đáo của chính quyền Triều Trần là gì? Nét nổi bật trong chính sách phát triển kinh tế là gì? Văn hoá, giáo dục Triều Trần đạt được những thành tựu nào?

–Kể lại được câu chuyện về một nhân vật Triều Trần mà em có ấn tượng. Đối với hoạt động này, GV chia lớp thành các nhóm nhỏ (đôi hoặc ba), cho các em chọn một câu chuyện để đọc trong thời gian khoảng 3 phút, sau đó một HS trong nhóm kể tóm tắt lại câu chuyện đó. Các thành viên trong nhóm có trách nhiệm bổ sung và hoàn thiện câu chuyện kể. HS có thể bổ sung thêm một số chi tiết để câu chuyện thêm hấp dẫn nhưng không làm thay đổi nội dung chính của câu chuyện.

GV có thể chi tiết hoá câu chuyện bằng cách đặt câu hỏi gợi ý như sau:

–Câu chuyện Phật hoàng Trần Nhân Tông: Trần Nhân Tông là vị vua thứ mấy của Triều Trần? Ông có công lao gì trong cuộc kháng chiến chống quân Nguyên lần thứ hai và lần thứ ba? Sau khi nhường ngôi, ông vẫn hỗ trợ vua Trần Anh Tông điều gì? Sau khi xuất gia, Trần Nhân Tông trở thành vị tổ của dòng Phật giáo nào ở nước ta?

–Câu chuyện Thầy giáo lỗi lạc Chu Văn An: Quê quán của Chu Văn An ở đâu? Tính tình của ông như thế nào? Vì sao ông được vua Trần Minh Tông mời về làm Tư nghiệp ở Quốc Tử Giám và dạy học cho thái tử? Dưới thời Trần Dụ Tông, triều chính đất nước như thế nào? Vì sao ông viết Thất trảm sớ? Sau khi từ quan, ông đã chọn sống như thế nào? Kể tên những học trò xuất sắc của ông.

GV có thể lưu ý thêm, nếu còn thời gian, HS có thể kể thêm một số câu chuyện đặc sắc khác như: Khí tiết của Trần Bình Trọng, Con voi của Hưng Đạo Vương, Lá cờ thêu sáu chữ vàng, Trần Nhân Tông dạy con, Trạng nguyên Nguyễn Hiền,…

-GV nhận xét, tuyên dương

- HS làm việc nhóm 4

+ Một số nét chính về công cuộc xây dựng đất nước dưới Triều Trần: Triều Trần thành lập vào năm 1226. Sau khi thành lập, các vua Trần đã bắt tay vào công cuộc xây dựng và củng cố bộ máy chính quyền. Nét độc đáo của chính quyền Triều Trần là sau khi trị vì trong một khoảng thời gian, các vua Trần nhường ngôi cho con, trở thành Thái thượng hoàng, cùng vua con chăm lo việc nước. Nét nổi bật trong chính sách phát triển kinh tế là cho đắp đê, khuyến khích sản xuất. Văn hoá, giáo dục Triều Trần đạt được những thành tựu như thi cử đặt lệ lấy đỗ Tam khôi (Trạng nguyên, Bảng nhãn, Thám hoa), tuyển được nhiều người tài ra giúp vua cai trị nước.

+ HS kể lại câu chuyện về một nhân vật Triều Trần mà em có ấn tượng:

*        Phật hoàng Trần Nhân Tông

Trần Nhân Tông (1258 – 1308) là vị vua thứ ba Triều Trần. Ông đã lãnh đạo nhân dân giành thắng lợi trong cuộc kháng chiến chống quân Nguyên lần thứ hai và lần thứ ba. Sau khi nhường ngôi, ông trở thành Thái thượng hoàng và hỗ trợ vua Trần Anh Tông chăm lo việc nước. Sau khi xuất gia, Trần Nhân Tông trở thành vị tổ của dòng Phật giáo Trúc Lâm Yên Tử.

*        Thầy giáo lỗi lạc Chu Văn An

Thầy giáo Chu Văn An là người huyện Thanh Đàm (Thanh Trì, Hà Nội). Thầy là một người cương nghị, giữ mình trong sạch, không cầu lợi lộc. Vua Trần Minh Tông mời ông về làm Tư nghiệp ở Quốc Tử Giám và dạy học cho thái tử vì ông là người có học vấn tinh thông, nổi tiếng cả nước, học trò theo học rất đông. Dưới thời Trần Dụ Tông, triều chính đất nước rối ren, vua không quan tâm việc nước, chỉ ham vui chơi, các quan lạm quyền. Ông viết Thất trảm sớ dâng lên vua để xin chém 7 tên nịnh thần nhưng vua không chấp nhận. Sau khi từ quan, ông về quê dạy học. Chu Văn An có hai học trò nổi tiếng làm quan lớn trong Triều Trần là Lê Quát và Phạm Sư Mạnh.

3. Vận dụng, trải nghiệm

- Mục tiêu:

 Củng cố tiết học, tạo sự lưu luyến cho học sinh

 - Cách tiến hành:

-Gv yêu cầu HS nêu lại nội dung bài học

-Gv nhận xét, tuyên dương

-Hs nêu

-HS lắng nghe