Giáo án bài Viếng lăng bác - Giáo án Ngữ văn lớp 9

HĐ1. HDHS đọc và tìm hiểu chú thích:

- GV hướng dẫn đọc bài

- Gọi HS đọc bài thơ.

H: Nêu những hiểu biết của em về tác giả ?

I. Đọc và tìm hiểu chú thích:

1. Đọc:

2. Chú thích:

a. Tác giả:

1. Tác giả: Viễn Phương tên khai sinh: Phan Thanh Viễn (1928- 2005)

- Tên khai sinh: Phan Thanh Viễn.

- Quê: An Giang.

- Là nhà thơ có mặt sớm nhất của lực lượng VN giải phóng ở MN thời kì chống Mĩ.

H: Nêu hoàn cảnh sáng tác của bài thơ?

2. Tác phẩm:

- Năm 1976- nước nhà thống nhất, lăng chủ tịch HCM vừa khánh thành. Nhà thơ ra thăm Bắc vào viếng lăng Bác Hồ. Bài thơ “ Viếng lăng Bác ra đời trong hoàn cảnh ấy và được in trong tập “Như mấy mùa xuân” (1978)

HĐ2. HDHS đọc hiểu văn bản:

H: Xác định thể thơ?

H: Chia bố cục bài thơ?

II. Đọc hiểu văn bản:

1. Thể thơ:Thơ tự do (biểu cảm)

2. Bố cục:

3 phần: Theo trình tự của mạch cảm xúc khi tác giả vào viếng lăng Bác.

- HS đọc khổ thơ đầu:

H: Nhận xét về cách xưng hô của t/giả trong đoạn thơ?

H: Ấn tượng đầu tiên của t/giả khi đến thăm lăng Bác là hàng tre. Cách m/tả hàng tre có gì đáng chú ý? ý nghĩa của cách tả đó?

a. Khổ thơ đầu: “ Con…Bác”

- Cách xưng hô trong gia đình của người con với cha mẹ. Câu thơ gọn như 1 lời thông báo, nhưng gợi ra tâm trạng xúc động của 1 người từ chiến trường MN sau bao nhiêu năm mong mỏi bây giờ mới được ra viếng lăng Bác.

- Hình ảnh hàng tre bát ngát

Không chỉ tả thực, còn nhân hóa, l/tưởng tượng trưng

→ Hàng tre b/tượng cho cây cối mang màu xanh đ/ nước, sức sống bền bỉ, dẻo dai của d/tộc đã tập trung về chung quanh Bác, canh cho giấc ngủ của Người.

⇒ Niềm xúc động thành kính.

H: em đọc được cảm xúc gì của nhà thơ ở khổ thơ đầu?

H: Khi vào lăng t/giả đã m/tả khung cảnh, không khí nơi Bác yên nghỉ ntn?

b. Khổ thơ thứ 2,3:

“ Ngày ngày…lăng

Thấy một…đỏ”

→ Điệp từ: thời gian lặp lại.

- H/ả mặt trời ẩn dụ → Bác vĩ đại như một vầng mặt trời soi sáng đường cho d/tộc VN, thể hiện sự tôn kính của n/dân và t/giả đối với Bác.

“ Ngày ngày…nhớ”

→ Tả thực dòng người đi trong không gian hết sức đặc biệt - không gian thương nhớ vào viếng Bác

“Kết tràng hoa…xuân” → ẩn dụ → sự sáng tạo của nhà thơ.Dòng người như vô tận vào viếng Bác trở thành tràng hoa dâng lên Bác với tấm lòng thành kính thiêng liêng.

H: Tác giả cảm nhận điều gì trong lòng khi ngắm nhìn Bác trong lăng? Tâm trạng và cảm xúc của t/giả?

- Bác nằm …yên... dịu hiền → Bác nằm t/thản như đang ngủ- một giấc ngủ rất đỗi bình yên trong ánh sáng dịu như vầng trăng trong lăng

→ Tác giả diễn tả chính xác, tinh tế sự yên tĩnh, trang nghiêm dưới ánh sáng dịu nhẹ, trong trẻo của k/gian trong lăng Bác. H/ảnh v/trăng gợi nghĩ đến t/hồn thanh cao đẹp đẽ , s/trong của Bác và những vần thơ tràn đầy ánh trăng của Người.

“ Vẫn biết …mãi mãi

Mà sao nghe nhói…tim”

- Bác còn sống mãi với non sông đ/nước, như trời xanh còn mãi trên đầu. Người đã hóa thành t/nhiên, đất nước, dân tộc.

H: Vì sao tác giả lại thấy con tim mình đau nhói?

H: Nhận xét về cảm xúc của nhà thơ?

→ Mặc dù vẫn biết như thế nhưng trái tim lại nhói đau vì một sự thật phũ phàng :Bác không còn nữa, không thể không đau xót vì sự ra đi của Người

⇒ T/cảm xót xa, chân thành, xúc động khi lần đầu tiên nhìn thấy Bác trong lăng.

- HS đọc khổ thơ thứ tư

H: Rời lăng Bác tâm trạng, cảm xúc và ước nguyện của nhà thơ ntn?

- Nghệ thuật gì được sử dụng trong đoạn thơ?

c. Khổ thơ thứ 4:

“ Mai về…nước mắt”

- Niềm xúc động trào dâng, xót thương không muốn rời xa.

- Muốn làm con chim hót .. đóa hoa tỏa hương , cây tre trung hiếu → được bên Bác canh giấc ngủ cho Người

→ Điệp ngữ, ẩn dụ → ước nguyện chân thành của nhà thơ .

→ Tâm trạng lưu luyến, t/cảm thành kính, thiêng liêng của 1 người con MN đối với Bác- Người cha già kính yêu của d/tộc.

H: Nhận xét của em về h/ả cây tre ở cuối bài thơ?

⇒ Sự lặp lại h/ả cõy tre tạo cho bài thơ có kết cấu đầu - cuối tương ứng, làm đậm nét về hình ảnh gây ấn tượng sâu sắc và dòng cảm xúc được trọn vẹn.

HĐ3. HDHS tổng kết:

H: Cảm nhận của em về nội dung bài thơ?

H: Nêu đ/sắc ND và NT của bài thơ?

III. Tổng kết:

1. ND: Bài thơ t/hiện niềm thành kính, niềm xúc động sâu sắc của nhà thơ và của mọi người với Bác.

2. NT: Cách gieo vần linh hoạt, tạo nên 1 giọng điệu phù hợp với n/dung t́nh cảm, c/xúc. Giọng thơ vừa trang nghiêm, sâu lắng, vừa t/tha, đau xót, tự hào.H/ảnh thơ sáng tạo, kết hợp cả h/ảnh thực, h/ảnh ẩn dụ, b/tượng.