Giáo án bài Mẹ - Giáo án Ngữ văn lớp 7

HĐ của GV và HS

Dự kiến sản phẩm

HĐ1. Tìm hiểu tác giả (SGK/99) và đọc tác phẩm.

- Bước 1.GV hướng dẫn cách đọc: Đọc rõ ràng, rành mạch, biểu cảm...

- Bước 2. HS đọc.

- Bước 3. Nhận xét cách đọc của HS.

HĐ2. Trải nghiệm cùng văn bản.

a. Hình ảnh người mẹ.

* Bước 1: GV cho HS nghe lại bài hát trên(GV mở cho HS quan sát trực tiếp).

Sau đó giao nhiệm vụ:

Bài thơ được làm theo thể thơ nào? Chỉ ra đặc điểm của thể thơ đó ở các yếu tố: Số tiếng và nhịp ở các dòng thơ; vần của bài thơ.

Bài thơ được làm theo thể thơ 4 chữ:

+ Số tiếng và nhịp ở các dòng thơ: Số tiếng 4, nhịp chủ yếu là 2/2, có câu ngắt nhịp 1/3.

+ Vần của bài thơ: Bài thơ gieo ở vần cuối câu 2 và câu 4 của mỗi khổ thơ.

? So sánh vần và nhịp trong bài Mẹ với bài Đợi mẹ và Một con mèo nằm ngủ trên ngực tôi. Phân tích tác dụng của những cách gieo vần và ngắt nhịp khác nhau trong ba bài thơ.

* Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ.

* Bước 3: Báo cáo-Đánh giá sản phẩm.

* Bước 4: Kết luận nhận định

2. Tình cảm của người con dành cho mẹ

* Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

? Em có nhận xét gì về cách thể hiện tình cảm, cảm xúc của người con với mẹ trong bài thơ này? Phân tích một số từ ngữ, hình ảnh, biện pháp tu từ để làm rõ ý kiến của em.

?Chủ đề bài thơ là gì?

? Theo em, nhà thơ muốn gửi gắm thông điệp gì qua bài thơ? Thông điệp ấy có ý nghĩa như thế nào đối với em?

* Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ.

* Bước 3: Báo cáo-Đánh giá sản phẩm.

* Bước 4: Kết luận nhận định.

1. Tìm hiểu tác giả và đọc tác phẩm.

II. Trải nghiệm cùng văn bản.

1. Hình ảnh người mẹ.

- Hình ảnh người mẹ được đối chiếu với hình ảnh cây cau.

+ Cây cau là hình ảnh quen thuộc xuất hiện trong nhiều câu chuyện dân gian, tượng trưng cho tình nghĩa thủy chung của con người Việt Nam. Nó còn gắn liền với làng quê, với hình ảnh với phụ nữ Việt Nam, các bà mẹ thường nhai trầu cau. Hình ảnh mẹ được đặt bên cạnh một hình ảnh quen thuộc trong văn hóa Việt Nam.

- Hình dáng mẹ

+ Theo thời gian, cây cau ngày càng phát triển, cao lớn, xanh tốt. Nhưng thời gian cũng rất khắc nghiệt, nó làm mẹ càng ngày càng già đi. Hình ảnh mẹ và cây cau được đặt cạnh nhau cho thấy được sự đối lập tương phản và nỗi xót xa của người con khi mẹ càng ngày càng già yếu.

- Hành động của mẹ

+ Khi concòn bé: bổ cau làm tư.

+ Hiện tại: cau bổ làm tám mẹ còn ngại to.

+ Tác giả mượn hình ảnh nhai trầu quen thuộc để khắc họa người mẹ. Miếng trầu bổ nhỏ gợi ra tuổi già móm mém của mẹ.

2.Tình ảm của người con dành cho mẹ.

- Nỗi buồn, xót xa của người con trước tuổi già của mẹ.

=> Vào tuổi xế chiếu, bao lo toan vất vả của cuộc đời đã rút cạn sức lực của mẹ.

- Tình cảm của người con:

+ Nâng: sự trân trọng, nâng niu miếng trầu - hình ảnh tượng trưng cho mẹ.

+ Cầm: tình cảm dồn nén, chứa đựng bao xót xa, tình cảm của con dành cho mẹ

=> Qua hình ảnh miếng cau khô, ta cảm nhận được nỗi niềm của con dành cho mẹ. Con thấu hiểu những khó nhọc, cay đắng của đời mẹ, trân trọng những hi sinh mẹ đã dành cho con nhưng không khỏi đau đớn trước những vất vả của mẹ.

+Với sự xót xa, con tự vấn trời đất cũng là tự vấn bản thân mình: Sao mẹ ta già?

=> Câu hỏi tu từ thể hiện sự vô vọng, sự bất lực của người con không thể níu kéo thời gian chậm lại, níu kéo mẹ ở lại mãi mãi bên con. "Mây bay về xa" như mái tóc mẹ hòa vào mây trắng. Lời thơ mở ra dư âm nghẹn ngào, nỗi xúc động dưng dưng