(Siêu ngắn) Soạn bài Viết văn bản nghị luận phân tích, đánh giá một truyện kể - Chân trời sáng tạo

Bài viết soạn bài Viết văn bản nghị luận phân tích, đánh giá một truyện kể trang 23, 24, 25, 26, 27, 28, 29 siêu ngắn gọn sách Ngữ văn 10 Chân trời sáng tạo giúp học sinh lớp 10 dễ dàng soạn văn 10.

(Siêu ngắn) Soạn bài Viết văn bản nghị luận phân tích, đánh giá một truyện kể - Chân trời sáng tạo

* Tri thức về kiểu bài:

- Phân tích, đánh giá truyện kể: chủ đề, những nét đặc sắc về hình thức nghệ thuật là kiểu bài nghị luận văn học dùng lí lẽ và bằng chứng để làm rõ đặc điểm, giá trị nội dung và nghệ thuật của một tác phẩm truyện kể.

* Yêu cầu đối với kiểu bài:

- Về nội dung nghị luận:

+ Xác định chủ đề và phân tích, đánh giá ý nghĩa, giá trị của chủ đề.

+ Phân tích, đánh giá được một số nét đặc sắc về hình thức nghệ thuật.

- Về kĩ năng nghị luận:

+ Lập luận chặt chẽ, diễn đạt mạch lạc.

+ Lí lẽ xác đáng, bằng chứng đáng tin cậy.

+ Sử dụng các câu chuyển tiếp, từ ngữ liên kết hợp lí.

+ Có các phần mở bài, thân bài, kết bài theo quy cách.

Mở bài: Giới thiệu được truyện kể, nêu khái quát các nội dung chính hay định hướng của bài viết.

Thân bài: Trình bày các luận điểm làm nổi bật: ý nghĩa, giá trị chủ đề, những nét đặc sắc về nghệ thuật.

Kết bài: Khẳng định lại giá trị của chủ đề và hình thức nghệ thuật của truyện kể; nêu ý nghĩa của tác phẩm đối với bản thân và người đọc.

* Hướng dẫn phân tích ngữ liệu tham khảo:

Phân tích, đánh giá chủ đề và những nét đặc sắc về hình thức nghệ thuật của truyện ngụ ngôn “Chó sói và chiên con” (La Phông-ten)

Câu 1 (trang 26 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1): Mở bài, thân bài và kết bài của ngữ liệu đã đáp ứng được yêu cầu của bài viết phân tích, đánh giá một truyện kể chưa?

Trả lời:

Đáp ứng được yêu cầu của kiểu bài viết phân tích, đánh giá một truyện kể bởi:

- Mở bài: Nêu được nội dung khái quát của tác phẩm, thể loại cũng như tác giả, thời gian sáng tác

- Thân bài: đầy đủ luận điểm , lí lẽ, dẫn chứng rõ ràng

- Kết bài:  khẳng định lại được ý nghĩa của tác phẩm

Câu 2 (trang 26 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1): Các luận điểm trong ngữ liệu được sắp xếp theo trình tự nào, có hợp lí không?

Trả lời:

- Các luận điểm trong ngữ liệu được sắp xếp theo trình tự sự việc trung tâm (chủ đề) đến những nét đặc sắc về nghệ thuật.

Câu 3 (trang 26 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1): Trong mỗi luận điểm, ngữ liệu đã có sự kết hợp giữa lí lẽ, bằng chứng như thế nào? Nêu ví dụ.

Trả lời:

- Lí lẽ được nêu trước và bằng chứng được trích ra sau để chúng minh lý lẽ

Vi dụ: cùng với cách tạo tình huống nói trên là cách xây dựng nhân vật giàu tính biểu trưng. Sói biểu trưng cho những ''kẻ mạnh'', tàn bạo trong xã hội, Chiên biểu trưng cho những kẻ yếu...

Câu 4 (trang 26 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1): Bạn có nhận xét gì về cách người viết phân tích, đánh giá ý nghĩa, giá trị chủ đề?

Trả lời:

- Có sự bao quát chung phù hợp với mọi đối tượng người đọc và mục đích truyện ngụ ngôn viết ra.

Câu 5 (trang 26 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1): Người viết đã phân tích, đánh giá những nét đặc sắc nghệ thuật nào của truyện kể? Chúng có tác dụng gì trong việc thể hiện chủ đề của truyện kể?

Trả lời:

- Những nét đặc sắc nghệ thuật được đưa ra là:

- Tình huống truyện độc đáo

- Nhân vật giàu tính biểu tượng

- Kết cấu tương phản

- Lối kể chuyện bằng thơ hàm súc mà hấp dẫn

=> Những nghệ thuật này giúp dễ thể hiện rõ ràng chủ đề của truyện theo hướng tác giả mong muốn

Câu 6 (trang 26 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1): Từ ngữ liệu trên, bạn rút ra được những lưu ý gì khi viết văn nghị luận phân tích, đánh giá một tác phẩm truyện kể?

Trả lời:

- Lập dàn ý trước khi viết

- Xác định rõ luận điểm, lý lẽ, dẫn chứng và cách sắp xếp sao cho phù hợp.

* Thực hành viết theo quy trình

Đề bài (trang 26 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1): Hãy viết bài văn nghị luận phân tích, đánh giá chủ đề và một số nét đặc sắc về nghệ thuật của một truyện (thần thoại, truyện ngụ ngôn, truyện cười, truyện cổ tích) mà bạn yêu thích.

Bước 1: Chuẩn bị viết

Xác định tác phẩm truyện, mục đích viết, người đọc

+ Lựa chọn một số truyện kể cụ thể trong số các loại như thần thoại, truyền thuyết, truyện ngụ ngôn, truyện cười, truyện cổ tích mà bạn yêu thích để làm bài. Nên chọn truyện có chủ đề xác định, hình thức nghệ thuật thú vị, thể hiện sâu sắc nội dung, ý nghĩa,... Chẳng hạn:

- Thần thoại: Thần Trụ Trời, Cuộc tu bổ lại các giống vật,...

- Truyền thuyết: Thánh Gióng, Sự tích Hồ Gươm,...

- Truyện ngụ ngôn: Thầy bói xem voi, Ếch ngồi đáy giếng,...

- Truyện cười: Đến chết vẫn hà tiện, Đất nứt con bọ hung (Truyện Trạng Quỳnh)

- Truyện cổ tích: Sọ Dừa, Em bé thông minh,...

+ Trả lời các câu hỏi có tính định hướng cho bài viết:

- Mục đích viết của bạn là gì ( thể hiện nhận thức, đánh giá của bạn về truyện kể, luyện tập phát triển kĩ năng, chia sẻ ý kiến với người khác,...)?

- Người đọc bài viết của bạn có thể là những ai (thầy cô giáo bộ môn, bạn bè cùng lớp, phụ huynh,...)?

Thu thập tài liệu

+ Tìm những nguồn tư liệu liên quan đến truyện kể từ các báo, tạp chí, sách chuyên luận, trên các trang mạng đáng tin cậy, thư viện,...

+ Khi đọc, tham khảo tư liệu, cần ghi chép một số nhận xét, đánh giá về tác phẩm cần cho việc trích dẫn hoặc suy nghĩ tiếp để trao đổi thêm trong bài viết.

Bước 2: Tìm ý và lập dàn ý

Tìm ý

+ Để tìm ý cho việc phân tích, đánh giá chủ đề của một truyện kể, cần trả lời các câu hỏi: Chủ đề của truyện này là gì? Chủ đề đó có gì sâu sắc, mới mẻ? Những tác phẩm nào gần gũi về chủ đề và giữa chúng có gì tương đồng, có gì khác biệt?...

+ Để tìm ý cho việc phân tích, đánh giá nét đặc sắc về hình thức nghệ thuật của tác phẩm, bạn cần trả lời cho các câu hỏi: Tác phẩm thuộc thể loại thần thoại, truyện cổ tích, ngụ ngôn,…hay truyện cười?; Thể loại ấy có những đặc điểm gì đáng lưu ý về nhân vật, cốt truyện, điểm nhìn, lời kể…? Các đặc điểm hình thức của truyện đã góp phần thể hiện chủ để như thế nào?

- Bài viết cần có ít nhất mấy luận điểm? Sắp xếp các luận điểm theo trình tự nào?

- Lí lẽ, bằng chứng cần có cho mỗi luận điểm.

Lập dàn ý:

Bạn hãy sắp xếp, trình bày các ý đã tìm thành một dàn ý. Riêng với dàn ý phần thân bài, bạn cần:

- Xây dựng hệ thống luận điểm cho bài viết.

- Tạo lập ít nhất hai luận điểm về nội dung và nghệ thuật.

- Sắp xếp các luận điểm theo nhiều cách như hình thức nghệ thuật trước, chủ đề sau; chủ đề trước, hình thức nghệ thuật sau; kết hợp phân tích, đánh giá chủ đề và hình thức nghệ thuật trong từng luận điểm.

Ví dụ: Trong ngữ liệu tham khảo, khi phân tích, đánh giá truyện ngụ ngôn Chó sói và chiên con, các luận điểm được sắp xếp theo trình tự:

Luận điểm thứ nhất: giá trị của chủ đề: tình trạng “kẻ mạnh” bất chấp lẽ phải, ức hiếp, sát hại kẻ yếu trong xã hội (lí lẽ và bằng chứng)

Luận điểm thứ hai: những nét đặc sắc về hình thức nghệ thuật: tình huống truyện độc đáo, nhân vật giàu tính biểu trưng, kết cấu tương phản, lối kể chuyện bằng thơ hàm súc mà hấp dẫn (lí lẽ và dẫn chứng)

- Nêu rõ ý kiến nhận xét, đánh giá của người viết về những nét đặc sắc của tác phẩm.

- Lược dẫn từ truyện kể một số hình ảnh, chi tiết, biện pháp nghệ thuật tiêu biểu để dàn ý phần thân bài cụ thể hơn.

Bước 3: Viết bài:

Bài viết tham khảo: Tấm Cám

Truyện "Tấm Cám" là một trong những câu chuyện cổ tích nổi tiếng và gắn liền với tuổi thơ của nhiều thế hệ người Việt. Tác phẩm không chỉ mang giá trị về mặt nội dung giáo dục mà còn đặc sắc về nghệ thuật kể chuyện. Qua đây, chúng ta cùng phân tích và đánh giá những nét đặc sắc trong chủ đề và nghệ thuật của "Tấm Cám".

Truyện "Tấm Cám" chủ yếu xoay quanh cuộc đấu tranh giữa cái thiện và cái ác, giữa Tấm - tượng trưng cho cái thiện, niềm tin vào sự công bằng, và Cám cùng mẹ - đại diện cho cái ác, sự ganh ghét và mưu mô. Chủ đề của truyện là sự chiến thắng cuối cùng của cái thiện, chiến thắng mà Tấm đạt được thông qua sự kiên trì và lòng nhân hậu. Đây là một thông điệp mạnh mẽ về đạo lý sống, khuyến khích con người giữ vững niềm tin vào công lý và sự trung thực.

Truyện xây dựng nhân vật rõ nét với Tấm hiền lành, chịu khó, đối lập với Cám và mẹ ghẻ tàn nhẫn, mưu mô. Qua mỗi tình tiết, tính cách nhân vật càng được khắc họa rõ ràng hơn, tạo nên sức hút mạnh mẽ cho câu chuyện.

Nội dung truyện được trình bày theo cấu trúc truyền thống của cổ tích, với sự phát triển tình tiết từ dễ đến khó, từ hạnh phúc tới bi kịch, rồi tới sự giải cứu và kết thúc có hậu. Cách trình bày này tạo nên một cảm giác hồi hộp, lôi cuốn người đọc theo dõi quá trình chiến thắng của cái thiện.

Yếu tố kỳ ảo được sử dụng một cách khéo léo để giúp Tấm vượt qua những khó khăn. Đó là sự hiện diện của Bụt, chiếc giày thần kỳ, hoặc những lần Tấm hóa thân thành chim vàng anh, cây xoan đào... Những yếu tố kỳ ảo này không chỉ tạo nên sự hấp dẫn, màu sắc huyền bí cho câu chuyện mà còn nhấn mạnh vai trò của sự may mắn, sự giúp đỡ thần thánh trong nền văn hóa dân gian.

Truyện sử dụng nhiều biểu tượng và hình ảnh gần gũi, dễ hiểu như bóc lụa, giếng nước, cây xoan đào... Mỗi hình ảnh đều mang trong mình những ý nghĩa sâu sắc, đóng góp vào việc truyền tải thông điệp của truyện. Hình ảnh chiếc giày là biểu tượng của sự gặp gỡ định mệnh và công lý, hình ảnh con chim vàng anh là sự sống mãnh liệt và khát vọng hạnh phúc.

Truyện "Tấm Cám" không chỉ đơn thuần là một câu chuyện cổ tích dành cho trẻ em, mà còn chứa đựng những giá trị nhân văn, giáo dục sâu sắc. Qua câu chuyện, người đọc nhận thấy sự đấu tranh không ngừng của cái thiện trước cái ác, sự kiên nhẫn và lòng tốt sẽ giúp con người vượt qua mọi thử thách. Đặc sắc của truyện còn nằm ở cách xây dựng nhân vật, tình tiết, và việc sử dụng hợp lý các yếu tố nghệ thuật, tạo nên một tác phẩm kinh điển trong kho tàng văn học dân gian Việt Nam. 

Bước 4: Xem lại và chỉnh sửa 

Em hãy đọc bài viết của mình và tự đánh giá theo bảng kiểm.

Xem thêm các bài Soạn văn lớp 10 Chân trời sáng tạo siêu ngắn, hay khác:

• Giới thiệu, đánh giá về nội dung và nghệ thuật của một truyện kể

• Nghe và nhận xét, đánh giá nội dung hình thức bài nói giới thiệu một truyện kể

• Ôn tập trang 34

• Kiến thức Ngữ văn trang 35

• Đăm Săn chiến thắng Mtao Mxây

Xem thêm các tài liệu học tốt lớp 10 hay khác:

• Soạn văn 10 Chân trời sáng tạo (hay nhất)
• Soạn văn 10 Chân trời sáng tạo (ngắn nhất)
• Soạn văn 10 Chân trời sáng tạo (siêu ngắn)
• Giải Chuyên đề học tập Văn 10 Chân trời sáng tạo
• Giải lớp 10 Chân trời sáng tạo (các môn học)
• Giải lớp 10 Kết nối tri thức (các môn học)
• Giải lớp 10 Cánh diều (các môn học)

---