Soạn bài Thực hành tiếng Việt lớp 11 trang 51 Tập 2 - Kết nối tri thức

Với soạn bài Thực hành tiếng Việt: Một số hiện tượng phá vỡ những quy tắc ngôn ngữ thông thường: đặc điểm và tác dụng (tiếp theo) trang 51 Tập 2 Ngữ văn lớp 11 Kết nối tri thức sẽ giúp học sinh trả lời câu hỏi từ đó dễ dàng soạn văn 11.

Soạn bài Thực hành tiếng Việt lớp 11 trang 51 Tập 2 - Kết nối tri thức

Câu 1 (trang 51 sgk Ngữ văn 11 Tập 2): Câu thơ nào dưới đây cho thấy tác giả đã thể hiện sự sáng tạo bằng cách phá vỡ những quy tắc ngôn ngữ thông thường? Dựa vào đâu bạn kết luận như vậy?

a.

Xanh om cổ thụ tròn xoe tán, 

Trắng xóa tràng giang phẳng lặng tờ. 

(Hồ Xuân Hương, Cảnh thu) 

b. 

Trong vườn đêm ấy nhiều trăng quá, 

Ánh sáng tuôn đầy các lối đi. 

(Xuân Diệu, Trăng)

Trả lời:

a. Hiện tượng đảo trật tự cú pháp của hai câu: "xanh om" và "trắng xóa" được đặt lên đầu câu thơ. Dựa vào hình thức câu để kết luận như vậy. 

b. Hiện tượng đảo trật tự cú pháp ở câu thơ thứ hai khi thành phần chủ ngữ đặt cuối câu còn thành phần vị ngữ (động từ) đảo lên vị trí đầu câu. 

Câu 2. (trang 51 sgk Ngữ văn 11 Tập 2): Chỉ ra cụm từ có cách kết hợp từ không bình thường và phân tích hiệu quả của cách kết hợp đó ở hai câu sau:

a. Đó là vẻ đẹp trầm mặc nhất của sông Hương, như triết lí, như cố thì, kéo dài mãi đến lúc mặt nước phẳng lặng của nó gặp tiếng chuông chùa Thiên Mụ ngân nga tận bờ bên kia, giữa những xóm làng trung du bát ngát tiếng gà... 

(Hoàng Phủ Ngọc Tường, Ai đã đặt tên cho dòng sông?)

b. Để khi khoác ba lô lần đầu về Đất Mũi, rằng, thôi thì, ta cứ lỏng tay thơ thẩn với Cà Mau. 

(Trần Tuấn, Cà Mau quê xứ)

 Trả lời:

a. Cách kết hợp không bình thường đó là: từ "như". Nhằm khẳng định sự trầm mặc của sông Hương và những giá trị cổ xưa của dòng sông thơ mộng này mang lại. 

b. Cách kết hợp không bình thường đó là: "rằng" "thôi thì". Nhằm thông báo cho độc giả về chuyến hành trình về đất Mũi Cà Mau. 

Câu 3 (trang 51 sgk Ngữ văn 11 Tập 2): Thế là cãi nhau, hai thằng miền Trung giữa cái nắng miệt mài bên những hạt phù sa sinh nở khỏi từ hai chữ "quê nhà" ấy của thi sĩ đất Bắc. 

(Trần Tuấn, Cà Mau quê xứ)

Tìm các từ ngữ có thể kết hợp hợp lí với cụm từ cái nắng trong câu trên. So sánh những cụm từ mà bạn tạo ra với cụm từ cái nắng miệt mài để thấy tác dụng của phương án kết hợp mà tác giả lựa chọn.

Trả lời:

Các từ ngữ kết hợp với cụm từ cái nắng: oi ả, nóng nực, oi bức,... 

Những cụm từ mà em tạo ra thường là những cụm từ tính từ chỉ trạng thái nóng nực của mùa hè. Còn cái nắng miệt mài ở đây chỉ hoạt động chăm chỉ, cái nắng được tác giả nhân hóa chỉ hoạt động của con người. 

Tác dụng: làm cho câu văn với những sự vật trở nên gần gũi.

Câu 4 (trang 51 sgk Ngữ văn 11 Tập 2): Nhận xét đặc điểm các cụm từ in đậm trong hai câu sau và phân tích giá trị biểu đạt của từng trường hợp:

a. Giờ tới lượt bạn tôi gửi lại nơi này mấy đọt phù sa thơ kèm chút gió Lào cố quận.

(Trần Tuấn, Cà Mau quê xứ) 

b. Con Sông Đà tuôn dài tuôn dài như một áng tóc trữ tình, đầu tóc chân tóc ẩn hiện trong mây trời Tây Bắc bung nở hoa ban hoa gạo tháng Hai và cuồn cuộn mù khói núi Mèo đốt nương xuân. 

(Nguyễn Tuân, Người lái đò Sông Đà)

Trả lời:

a. "đọt phù sa" ở đây nghĩa là giọt phù sa. Đây là cụm danh từ chỉ phạm trù sự vật trong thiên nhiên. Cụm từ này giúp câu văn mang đặc điểm ký sự mà tác giả đã có cuộc hành trình về đất Mũi Cà Mau. 

b.

- "áng tóc trữ tình": cụm từ có cách kết hợp bất ngờ. Từ “áng” thường gặp trong “áng mây”, “áng thơ”, “áng văn”. Cụm từ “áng tóc” ở đây được Nguyễn Tuân sử dụng làm tăng thêm chất thơ cho câu văn. Hơn nữa, tác giả lại dùng kết hợp “áng tóc” với “trữ tình”, khiến cho sự thi vị càng tăng thêm gấp bội.

- "cuồn cuộn mù khói núi Mèo đốt nương xuân" là cụm từ có nét mơ hồ về nghĩa bởi trật tự từ không theo quan hệ logic. Nếu nói cho tường minh phải là “cuồn cuộn khói đốt nương vào ngày xuân, bốc mù trên những dãy núi người Mèo ở”. Việc đảo trật tự từ ở đây khiến cho lời văn mất đi cái rõ ràng, nhưng lại gợi lên nhiều liên tưởng thú vị. n hung bạo, ngang tàn nay trở nên thơ mộng, trữ tình. 

Xem thêm các bài Soạn văn lớp 11 Kết nối tri thức hay nhất, ngắn gọn khác:

• Viết văn bản thuyết minh về một sự vật, hiện tượng trong đời sống xã hội

• Thảo luận, tranh luận về một vấn đề trong đời sống

• Củng cố, mở rộng trang 59

• Thực hành đọc: Cây diêm cuối cùng

• Tri thức ngữ văn trang 64

Xem thêm các tài liệu học tốt lớp 11 hay khác:

• Soạn văn 11 Kết nối tri thức (hay nhất)
• Soạn văn 11 Kết nối tri thức (ngắn nhất)
• Soạn Chuyên đề Văn 11 Kết nối tri thức
• Giải lớp 11 Kết nối tri thức (các môn học)
• Giải lớp 11 Chân trời sáng tạo (các môn học)
• Giải lớp 11 Cánh diều (các môn học)

---