Soạn bài Lượm (trang 32-36) - Cánh diều

- Khi đọc văn bản Lượm:

+ Câu chuyện được kể trong bài thơ: Cuộc gặp gỡ giữa chú và chú bé Lượm sau đó là sự hi sinh của cậu bé.

+ Những yếu tố tự sự, miêu tả trong văn bản:

Ÿ Ngày Huế đổ máu, chú từ Hà Nội về gặp cháu ở Hàng Bè.

Ÿ Lượm kể về công việc liên lạc.

Ÿ Tưởng tượng chuyện Lượm hi sinh khi đi giao liên.

Ÿ Trang phục, cử chỉ, điệu bộ của Lượm: Cái xắc xinh xinh, cái chân thoắn thoắt, cái đầu nghênh nghênh, ca lô đội lệch, mồm huýt sáo, nhảy trên đường vàng.

Ÿ Hình ảnh Lượm hi sinh: một dòng máu tươi, tay nắm chặt bông lúa,…

→ Tác dụng: Người đọc cảm nhận rõ hơn tình cảm sâu sắc, sự xót thương, cảm động mà tác giả dành cho chú bé Lượm.

+ Một số nét đặc sắc về hình thức nghệ thuật của bài thơ:

Ÿ Sử dụng từ láy: loắt choắt, thoăn thoắt, nghênh nghênh,…

Ÿ Điệp lại những khổ thơ miêu tả chú bé Lượm.

Ÿ So sánh, hoán dụ dòng máu tươi,…

+ Ý nghĩa của bài thơ và những nhận thức, tình cảm của em: Tác giả khắc họa Lượm – một chú bé hồn nhiên, dũng cảm dám làm công việc nguy hiểm, hy sinh vì nhiệm vụ cao cả. Đó là hình tượng cao đẹp trong bộ thơ Tố Hữu, là sự cảm phục, mến thương của tác giả dành cho Lượm và các em bé yêu nước trong tình cảnh đất nước chìm trong chiến tranh.

- Đọc trước truyện Lượm; tìm hiểu thêm về tác giả Tố Hữu và hoàn cảnh ra đời của bài thơ này:

+ Tác giả Tố Hũu (1920 – 2002), tên khai sinh là Nguyễn Kim Thành, quê ở tỉnh Thừa Thiên – Huế.

+ Sinh trưởng trong gia đình nho học ở Huế và yêu văn chương.

+ Tố Hữu sớm giác ngộ cách mạng và hăng say hoạt động cách mạng và hăng say hoạt động, kiên cường đấu tranh trong các nhà tù thực dân.

+ Tố Hữu đảm nhiệm nhiều cương vị trọng yếu trên mặt trận văn hóa và trong bộ máy lãnh đạo của Đảng và Nhà nước.

+ Ông là nhà thơ lớn của thơ hiện đại Việt Nam, được tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học nghệ thuật năm 1996.

+ Bài thơ Lượm được ông sáng tác năm 1949, trong thời kì kháng chiến chống thực dân Pháp.

- Một số nhân vật thiếu niên dũng cảm đã được nói tới trong các câu chuyện lịch sử và văn học: Lê Văn Tám với chiến tích nổi bật là đã cảm tử châm lửa để phá hủy một kho đạn của quân Pháp.

Câu hỏi trang 33 SGK Ngữ văn 6 tập 2: Chú ý cách ngắt nhịp và biện pháp tu từ trong khổ thơ thứ nhất.

Trả lời: 

- Hoán dụ: đổ máu → Lấy dấu hiệu của sự vật chỉ sự vật – chiến tranh.

- Cách ngắt nhịp đặc biệt: Tình cờ chú / cháu

Câu hỏi trang 33 SGK Ngữ văn 6 tập 2: Tìm và chỉ ra tác dụng của các từ láy trong các dòng thơ 5 – 8.

Trả lời: 

Từ láy: loắt choắt, xinh xinh, thoăn thoắt, nghênh nghênh → Gợi ra dáng vẻ tinh nghịch, nhanh nhẹn, dễ thương của chú bé Lượm.

Câu hỏi trang 33 SGK Ngữ văn 6 tập 2: Chỉ ra tác dụng của biện pháp tu từ trong các dòng thơ 10 – 12.

Trả lời: 

Biện pháp tu từ so sánh: chú bé Lượm huýt sáo giống như con chim chích nhảy trên đường vàng → Gợi ra dáng vẻ lạc quan yêu đời, dũng cảm khi đi làm nhiệm vụ.

Câu hỏi trang 33 SGK Ngữ văn 6 tập 2: Ngoại hình và tính cách của chú bé liên lạc được thể hiện qua bức tranh minh họa này như thế nào?

Trả lời: 

Qua bức tranh minh họa, chúng ta thấy một cậu bé nhỏ nhắn với trang phục màu vàng nổi bật cùng túi thư màu đỏ đeo chéo. Trên gương mặt là niềm vui, lạc quan yêu đời khi được tham gia làm công việc giao liên. Cậu là một chú bé dũng cảm khi dám quyết định làm một công việc nguy hiểm.

Câu hỏi trang 34 SGK Ngữ văn 6 tập 2: Khổ thơ (dòng 25 – 26) có gì đặc biệt so với các khổ khác?

Trả lời: 

Khổ thơ (dòng 25 – 26) chỉ có hai dòng thơ so với các khổ khác có bốn dòng thơ. Mỗi dòng thơ của khổ thơ này chỉ có 2 chữ mà các khổ khác là bốn chữ.

Câu hỏi trang 34 SGK Ngữ văn 6 tập 2: Cách ngắt nhịp trong khổ thơ (dòng 39 – 42) có gì đặc biệt?

Trả lời: 

Cách ngắt nhịp đặc biệt: Thôi rồi / Lượm ơi

Câu hỏi trang 35 SGK Ngữ văn 6 tập 2: Câu hỏi ở dòng 47 có ý nghĩa gì?

Trả lời: 

Câu hỏi ở dòng 47 Lượm ơi, còn không? có ý nghĩa giống như một lời gọi, thương nhớ, bày tỏ nỗi xót xa trước sự hi sinh của chú bé,