Giáo án bài Bạn đến chơi nhà

HĐ1.HDHS đọc và tìm hiểu chú thích:

- GV yêu cầu đọc: giọng chậm rãi, ung dung, hóm hỉnh

- GV đọc mẫu , gọi HS đọc.

- GV nhận xét cách đọc của HS.

I.Đọc và tìm hiểu chú thích

1. Đọc.

- HS đọc phần ghi chú (*) SGK

H:Em biết gì về tác giả Nguyễn Khuyến và tác phẩm Bạn đến chơi nhà?

- HS trả lời.

- GV có thể củng cố bằng một vài thông tin bổ sung.

- Treo một số tranh ảnh về Nguyễn Khuyến cho HS xem.

2.Tìm hiểu chú thích

a.Tác giả:

+ Nguyễn Khuyến (1835- 1909), quê: Thôn Vị Hạ - xã Yên Đổ (nay thuộc Trung Lương – Bình Lục- Hà Nam)

+ Ông đỗ cả ba kỳ thi: Thi Hương, thi Hội, thi Đình => Tam nguyên Yên Đổ

+ Ông là nhà thơ lớn của dân tộc.

+ Phong cách thơ: nhẹ nhàng, thâm thuý và sâu sắc.

+ Đề tài trong thơ: Thiên nhiên

Tình bạn

Châm biếm, phê phán

H: Em biết gì về bài thơ?

? Em hiểu các từ: nước cả, khôn, rốn như thế nào?

b. Tác phẩm:

- Bài thơ là một trong những bài thơ tiểu biểu cho đề tài viết về tình bạn của nhà thơ Ng Khuyến.

c. Giải thích từ khó (SGK T 105)

HĐ1.HDHS đọc hiểu văn bản

? Bài thơ được viết theo phương thức nào? Thuộc thể loại nào

? Thông thường bài thơ thất ngôn bát cú Đường luật được chia bố cục như thế nào?

(2 câu đề, 2 câu thực, 2 câu luận, 2 câu kết)

? Em sẽ chia bố cục bài này như thế nào?

II. Tìm hiểu văn bản:

1.Kiểu văn bản: Biểu cảm

- Thể thơ : Thất ngôn bát cú.

2. Bố cục:

+ Câu đầu: Giới thiệu sự việc” Bạn đến chơi nhà”

+ 6 câu tiếp: Hoàn cảnh tiếp bạn

+ Câu cuối: Tình bạn vượt lên những giá trị vật chất bình thường.

- HS đọc câu thơ đầu.

H: Câu thơ mở đầu nói về việc gì?

H: Em có nhận xét gì về giọng điệu câu này? Tác dụng

H: Tác giả đã sử dụng đại từ xưng hô nào? Đại từ đó nói lên quan hệ như thế nào giữa hai người?

? Qua câu mở đầu em có nhận xét gì về tình cảm giữa 2 người?

3. Phân tích:

a. Câu thơ đầu:

" Đã bấy lâu nay, bác tới nhà"

- Lời chào bạn về cuộc đến chơi của bạn.

- Giọng thơ: hồ hởi, phấn chấn, giọng như một tiếng reo vui của tác giả.

- Cách gọi: “bác” thể hiện sự kính trọng và tình cảm thân thiết giữa 2 người.

=> Đó là tình bạn thân thiết, quý mến nhưng lại ít được gặp nhau.

- HS đọc 6 câu tiếp theo

? Theo em, sau khi đọc câu mở đầu em nghĩ Nguyễn Khuyến sẽ tiếp bạn như thế nào?

- HS thảo luận nhanh

- GV chốt.

? Thực tế Nguyễn Khuyến đã tiếp bạn trong hoàn cảnh nào?

b. Sáu câu tiếp theo: Hoàn cảnh tiếp bạn:

- Trẻ đi vắng => không có người để sai hầu hạ, tiếp khách.

- Chợ : xa

- Cá : ao sâu, nhiều nước

- Gà: vườn rộng, rào thưa

- Có cải, bầu, mướp, nụ: chưa đến độ ăn được.

- Miếng trầu không có.

? Em có nhận xét gì cách nói của Nguyễn Khuyến?

=> Không có bất cứ thứ gì ăn được để có thể đãi khách (nói cách khác: các thứ đều có nhưng không dùng được chưa dùng được)

? Qua hình ảnh và giọng điệu thơ như vậy tác giả đã nói lên điều gì?

- Tác giả sử dụng cách nói có phần phóng đại cho thấy sự “không may” nói cho vui thể hiện sự quý mến bạn, tạo nụ cười hóm hỉnh, thân mật.

=> Nguyễn Khuyến muốn tiếp đãi bạn chu đáo nhưng lại không có gì để tiếp. - Qua đó cũng thể hiện:

+ Sự thanh bần, đạm bạc của Nguyễn Khuyến

+ Sự hóm hỉnh hài hước, yêu đời của tác giả.

+ Nguyễn Khuyến yêu bạn bằng tình bạn dân dã, chất phác; ông coi trọng tình nghĩa hơn vật chất, tin vào sự cao cả của tình bạn.

=>K/Đ: Đó là một tình bạn sâu sắc, trong sáng.

- HS đọc câu cuối và trả lời câu hỏi:

? Trong câu thơ cuối chi tiết ngôn ngữ nào đáng chú ý?

? Em hiểu như thế nào về cụm từ đó?

? So sánh với cụm từ “ta với ta” trong câu thơ: “Một mảnh tình riêng ta với ta” (Qua Đèo Ngang)

? Thông qua câu cuối và 6 câu trên em có nhận xét gì về tình bạn của Nguyễn Khuyến?

- GV có thể bình thêm về tình bạn trong hoàn cảnh này

c. Câu thơ cuối:

“Ta với ta” chỉ chủ nhân (tác giả) - và khách

- Đại từ “ta” vừa là số ít, vừa chỉ số nhiều: hai ta tuy hai mà như một => chỉ sự gắn bó tình cảm tri âm, tri kỷ giữa hai người.

=> Khẳng định: Tình bạn cao cả hơn vật chất, vật chất không đầy đủ, thậm chí không có gì thì bạn bè vẫn yêu mến, vẫn vui vẻ khi gặp gỡ.

Điều quan trọng của tình bạn là tình cảm trong sáng, hồn nhiên chứ không phải là vật chất.

? Nêu khái quát nội dung, nghệ thuật của bài thơ?

- GV hướng dẫn HS thực hiện

- Trả lời các câu hỏi SGK

4. Tổng kết:

*Ghi nhớ: SGK

III. Luỵên tập.

a. Ngôn ngữ trong bài Sau phút chia li: ngôn ngữ bác học.

- Ngôn ngữ trong bài Bạn đến chơi nhà: ngôn ngữ bình dân.

=> Cả hai đều đạt đến độ kết tinh mạnh mẽ.

b. “Ta với ta” (Qua Đèo Ngang) => Sự cô đơn,lẻ loi, một mình đối diện với chính mình) khắc sâu nỗi buồn chỉ có một mình.

- “Ta với ta” (Bạn …nhà) => Sự đồng cảm, tri kỷ tri ân giữa 2 người tuy hai mà một