Giáo án Văn 8 bài Khi con tu hú - Giáo án Ngữ văn lớp 8

HĐ1.HDHS đọc và tìm hiểu chú thích:

- GV hướng dẫn đọc:

- GV hướng dẫn HS cách đọc : 6 câu đầu đọc giọng vui náo nức, phấn chấn

- 4 câu sau giọng đọc bực bội nhấn mạnh các ĐT, từ ngữ cảm thán.

I. Đọc và tìm hiểu chú thích:

1. Đọc:

H: Qua phần chú thích nêu những hiểu biết của em về tác giả, tác phẩm ?

- Một số tập thơ chính: Từ ấy (1937 –1946 )Việt Bắc (1946-1954) Gió lộng (1955-1961)

H: Bài thơ được viết trong hoàn cảnh đặc biệt như thế nào ?

2. Chú thích:

a. Tác giả : Tố Hữu (1920-2002)

- Tên khai sinh Nguyễn Kim Thành,

- Quê: Thừa Thiên Huế. Ông là lá cờ đầu của thơ ca cách mạng và kháng chiến. Tố Hữu từng đảm nhiệm nhiều chức vụ quan trọng trong đảng và chính quyền. Ông được nhà nước trao tặng giải thưởng HCM về văn học nghệ thuật.

b.Tác phẩm: Bài thơ "Khi con tu hú" ST vào tháng 7-1939 trong nhà lao Thừa phủ Huế khi tác giả mới bịthực dân Pháp bắt giam.

c. Từ khó: SGK/ T20

HĐ2.HDHS đọc - hiểu văn bản:

H: Bài thơ viết theo thể thơ nào ?

H: Bài thơ được chia làm mấy đoạn? nội dung của mỗi đoạn ?

- Xác định phương thức miêu tả của mỗi đoạn, bài ?

+ Đ1: Miêu tả. Đ2: BCảm

 Miêu tả +BCảm

H: Nên hiểu nhan đề bài thơ như thế nào ?

- Nhan đề bài thơ là vế phụ của một câu trọn ý.

H: Đặt câu văn 4 tiếng đầu là khi con tu hú nói khái quát nội dung bài thơ?

- Khi con tu hú gọi bầy là mùa hè đến, người tù cách mạng cảm thấy ngột ngạt bị giam trong phòng chật hẹp, thèm khát cháy bỏng cuộc sống tự do bên ngoài.

II. Đọc - hiểu văn bản:

1. Thể thơ: Thơ lục bát.

2. Bố cục bài thơ gồm 2 khổ thơ

+) Khổ 1: 6 câu đầu – Cảnh mùa hè

+) Khổ 2: Tâm trạng người tù.

- Phương thức biểu đạt :Miêu tả, biểu cảm.

3. Phân tích:

a.Bức tranh mùa hè:

" Khi con tu hú gọi bầy.

Lúa chiêm....

Vườn râm ,....ve ngân

Bắp dây.........nắng đào

Trời xanh …cao.

Đôi con diều sáo ...không"

- Đó là bức tranh có cảnh vật âm thanh màu sắc và hương vị:

+ Âm thanh : Tiếng chim tu hú, tiếng ve ngân, tiếng sáo diều.

+ Cảnh vật :

- Lúa chiêm đang chín.

- Mảnh vườn râm.

+ Màu sắc: - Nắng đào, bắp vàng, trời xanh.

+ Hương vị : Trái cây ngọt.

H: Tác giả sử dụng biện pháp nghệ thuật nào để nói về không gian mùa hè?

Tác dụng?

H: Theo em bức tranh mùa hè được nhà thơ cảm nhận bằng giác quan nào?

H Em nhận xét như thế nào về phạm vi miêu tả không gian mùa hè của tác giả?

H: Vậy tiếng chim tu hú đã làm thức dậy trong tâm hồn người chiến sĩ trẻ trong tù một khung cảnh mùa hè như thế nào?

- GV nhà thơ còn có những vần thơ thể hiện niềm khao khát tự do:

"Cô đơn thay là cảnh thân tù

Tai mở rộng & lòng sôi rạo rực

Tôi lắng nghe tiếng đời lăn náo nức

ở ngoài kia vui sướng biết bao nhiêu"

NT: Miêu tả, dùng động từ , tính từ để diễn tả hoạt động căng đầy nhựa sống của mùa hè.

- Mùa hè được người chiến sĩ cách mạng cảm nhận bằng thính giác, bằng sức tưởng tượng mạnh mẽ, mùa hè tràn vào phòng giam qua âm thanh của tiếng chim tu hú.

- Phạm vi miêu tả rộng, tỉ mỉ (bầu trời, cánh đồng , từ khu vườn đến mảnh sân, từ màu sắc đến hương vị).

⇒ Bức tranh mùa hè đầy sức sống rộn ràng âm thanh, rực rỡ sắc màu, ngọt ngào hương vị, bầu trời khoáng đạt tự do...→ Sự cảm nhận tinh tế của một tâm hồn trẻ trung, yêu đời khao khát tự do đến cháy lòng.

- Gọi HS đọc đoạn 2

H: Theo em tác giả miêu tả không gian cao rộng của mùa hèở trên nhằm mục đích gì?

b. Tâm trạng người tù cách mạng:

" Ta nghe...... bên lòng

Mà chân .......,hè ôi!

Ngột làm sao....thôi!

Con chim tu hú.....cứ kêu!"

- Tác giả miêu tả không gian mùa hè ở trên nhằm tạo ra sự tương phản đối lập với không gian nhỏ hẹp, tù túng của phòng giam.

H: Người tù cách mạng đang ở trong hoàn cảnh như thế nào?

H: Tác giả sử dụng các biện pháp nghệ thuật gì trong 4 câu thơ cuối?

- Người cách mạng đang bị giam cầm trong bốn bức tường nhà giam tù túng.

- NT: ngắt nhịp bất thường 6/2;3/3; dùng những động từ, tính từ mạnh(đập,tan, chết, uất) những từ cảm thán, câu cảm thán (ôi, thôi, làm sao) như truyền đến độc giả cái ngột ngạt cao độ của phòng giam.

H: Người chiến sĩ cách mạng thể hiện khát vọng gì?

H: Việc miêu tả tiếng chim tu hú ở đầu và cuối bài thơ có gì khác nhau?

- Người chiến sĩ cách mạng muốn "đập tan phòng"để thoát khỏi không gian ngột ngạt tù túng → khát vọng tự do mãnh liệt.

- Tiếng chim ở đầu bài thơ là tiếng chim báo hiệu hè về, tiếng gọi bầy, tiếng chim hiền lành gắn với mùa màng, quả chín, tiếng chim tự do.

- Tiếng chim ở cuối bài thơ là tiếng kêu dai dẳng, khắc khoải như thiêu như đốt giục giã, khoan vào lòng người cái cảm giác ngột ngạt, tù túng...tiếng gọi thôi thúc tự do.

HĐ3.HDHS tổng kết:

H: Sau khi học bài thơ em cảm nhận được già về giá trị nội dung và nghệ thuật

- Gọi hs đọc ghi nhớ SGK/20

III. Tổng kết:

1.ND: Tình yêu cuộc sống và niềm khao khát tự do cháy bỏng của người tù cách mạng.

2. NT: thơ lục bát mềm mại uyển chuyển, giọng tự nhiên, cảm xúc nhất quán, cách dùng từ, ngắt nhịp...phù hợp với cảm xúc của bài thơ.

* Ghi nhớ: SGK/ 20