(Siêu ngắn) Soạn bài Câu cá mùa thu (trang 49, 50) - Cánh diều

Bài viết soạn bài Câu cá mùa thu trang 49, 50 siêu ngắn gọn sách Ngữ văn 10 Cánh diều giúp học sinh lớp 10 dễ dàng soạn văn 10.

(Siêu ngắn) Soạn bài Câu cá mùa thu (trang 49, 50) - Cánh diều

A/ Hướng dẫn soạn bài Câu cá mùa thu

1. Chuẩn bị

Yêu cầu (trang 49 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1):

- Câu cá mùa thu cùng với Vịnh mùa thu (Thu vịnh) và Uống rượu mua thu (Thu ẩm) là chùm thơ thu chữ Nôm rất nổi tiếng của Nguyễn Khuyến, trong đó, tiêu biểu hơn cả là bài Câu cá mùa thu. Chùm thơ này được ông viết khi từ quan về ở ẩn tại quê nhà. Nguyễn Khuyến viết nhiều về nông thôn, ông là “nhà thơ của quê hương làng cảnh Việt Nam” (Xuân Diệu). Câu cá mùa thu cũng như cả chùm thơ thu đã miêu tả được những nét đặc trưng của mùa thu ở đồng bằng Bắc Bộ, thể hiện nỗi niềm về đất nước, về thời cuộc của Nguyễn Khuyến.

- Đọc trước văn bản Câu cá mùa thu, tìm hiểu và ghi chép lại những thông tin về nhà thơ Nguyễn Khuyến giúp cho việc đọc hiểu bài thơ này.

Trả lời:

- Nguyễn Khuyến (1835 – 1909)

- Quê Hà Nam, mệnh danh “Tam nguyên Yên Đổ”.

- Thơ ca: tình yêu quê hương, đất nước, gia đình, bè bạn…

2. Đọc hiểu

* Trả lời câu hỏi giữa bài:

Câu 1 (trang 49 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1): Chú ý cách gieo vần và sử dụng từ láy, từ chỉ màu sắc và âm thanh.

Trả lời:

- Gieo vần “eo”

- Màu sắc: “nước trong veo”, “sóng biếc”, “trời xanh ngắt”, “lá vàng”.

- Đường nét chuyển động: “sóng” – “hơi gợn tí”, “lá” – “khẽ đưa vèo”, “tầng mây” – “lơ lửng”.

Câu 2 (trang 50 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1): Những câu thơ nào diễn tả trạng thái tĩnh và động của cảnh vật?

Trả lời:

- Trạng thái tĩnh: Ao thu lạnh lẽo nước trong veo,

- Trạng thái động: Lá vàng trước gió khẽ đưa vèo, Cá đâu đớp động dưới chân bèo.

* Trả lời câu hỏi cuối bài

Câu 1 (trang 50 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1): Từ những thông tin mà em tìm hiểu được, hãy trình bày hoàn cảnh ra đời của bài thơ Câu cá mùa thu. Xác định bố cục của bài thơ.

Trả lời:

- Bố cục: 2 phần

+ Phần 1 (6 câu thơ đầu): Cảnh mùa thu ở vùng quê Bắc bộ.

+ Phần 2 (2 câu thơ cuối): Hình ảnh, tâm trạng của nhân vật trữ tình.

- Hoàn cảnh sáng tác

+ Nguyễn Khuyến về ở ẩn tại quê nhà đã viết bài thơ này, nằm trong chùm 3 bài thơ thu.

Câu 2 (trang 50 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1): Chủ thể trữ tình đã quan sát cảnh vật từ những góc độ nào? Phân tích các hình ảnh và từ ngữ trong bài thơ để thấy được nét đặc trưng của mùa thu ở nông thôn đồng bằng Bắc Bộ.

Trả lời:

- Vị trí quan sát: cao xuống thấp, từ xa lại gần

- Các từ ngữ độc đáo: “nước trong veo”, “sóng biếc”, “trời xanh ngắt”, “lá vàng”, “sóng” – “hơi gợn tí”, “lá” – “khẽ đưa vèo”, “tầng mây” – “lơ lửng”...

Câu 3 (trang 50 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1): Em có nhận xét gì về không gian được khắc họa trong bài thơ? Không gian ấy có liên quan như thế nào đến cuộc sống, tâm trạng của một nhà nho ẩn dật như Nguyễn Khuyến?

Trả lời:

- Không gian tĩnh lặng, phảng phất nét buồn.

- Bài thơ nói về chuyện người đi câu cá nhưng thực chất thể hiện nỗi lòng với quê hương, đất nước, tâm hồn yêu nước thầm kín của Nguyễn Khuyến.

Câu 4 (trang 50 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1): Qua bài thơ Câu cá mùa thu, em hiểu gì về tình cảm, nỗi lòng của nhà thơ với thiên nhiên, đất nước.

Trả lời:

- Tác giả đi câu nhưng thực chất là suy ngẫm về đất nước, nhân dân. Tác giả vẫn nặng lòng với thời cuộc.

Câu 5 (trang 50 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1): Tìm đọc hai bài Vịnh mùa thu và Uống rượu mùa thu của Nguyễn Khuyến, từ đó, chỉ ra một số nét chung của chùm thơ và nét riêng của mỗi bài.

Trả lời:

- Giống: đề tài mùa thu, thể hiện cảm xúc của tác giả.

- Khác:

+ Điểm nhìn.

+ Nhan đề: Thu ẩm (Uống rượu mùa thu), Thu điếu (Câu cá mùa thu). Thu vịnh (Vịnh mùa thu)

Câu 6 (trang 50 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1):

Em hãy chuyển các câu thơ tả cảnh mùa thu trong bài Câu cá mùa thu của Nguyễn Khuyến thành một đoạn văn miêu tả (khoảng 8-10 dòng).

Trả lời:

- Hình thức:

+ Viết được đoạn văn theo đúng yêu cầu khoảng 8-10 câu.

- Nội dung:

+ Chuyển từ lời thơ sang lời văn

* Đoạn văn mẫu tham khảo:

Khung cảnh mùa thu ở đồng bằng Bắc Bộ thật đẹp. Ao thu có chút se lạnh nước trong ao thì trong vắt. Điểm giữa ao là chiếc thuyền câu nhỏ bé. Làn sóng nước nhấp nhô từng đợt li ti, tạo cảm giác bồng bềnh, nhẹ nhàng trôi. Những chiếc lá vàng trên cảnh thổi bị những cơn gió thu nhẹ nhàng thổi bay trên bầu trời cao rộng. Trên trời tầng mây lơ lửng, xanh ngắt, mát mẻ và dịu dàng. Không gian yên tĩnh, lặng lẽ chỉ có những âm thanh nhỏ bé như tiếng cá đớp động. Hình ảnh người thi sĩ ôm cần thả hồn mình vào không gian đó như điểm nhấn nổi bật cho bức tranh thiên nhiên thơ mộng.

B/ Học tốt bài Câu cá mùa thu

1/ Nội dung chính Câu cá mùa thu

Bài thơ là một bức tranh đẹp về mùa thu ở làng quê Việt Nam, một không gian thu trong trẻo, thanh sạch và bình yên với những hình ảnh, đường nét xinh xẻo. Trong bài thơ xuất hiện hình ảnh nhân vật trữ tình đầy tâm sự.

2/ Bố cục văn bản Câu cá mùa thu

- Bố cục: 2 phần

+ Phần 1 (6 câu thơ đầu): Cảnh mùa thu ở vùng quê Bắc bộ.

+ Phần 2 (2 câu thơ cuối): Hình ảnh, tâm trạng của nhân vật trữ tình.

3/ Tóm tắt văn bản Câu cá mùa thu

- Cõi lòng nhà thơ tĩnh lặng tuyệt đối.

- Tình cảm giao hòa với thiên nhiên.

- Không gian gói trọn một niềm cô quạnh, uẩn khúc trong tâm hồn nhà thơ.

- Tâm hồn gắn bó với quê hương, đất nước, tấm lòng yêu nước thầm kín nhưng không kém phần sâu sắc.

4/ Nội dung, nghệ thuật văn bản Câu cá mùa thu

a. Giá trị nội dung

- Bài thơ là bức tranh cảnh sắc mùa thu ở đồng bằng Bắc Bộ, đồng thời cho thấy tình yêu thiên nhiên, đất nước cùng tâm trạng đau xót của tác giả trước thời thế.

b. Giá trị nghệ thuật

- Nghệ thuật sử dụng từ ngữ đạt mức tinh tế, trong sáng và giàu phẩm chất nghệ thuật.

- Nghệ thuật sử dụng từ láy, cách gieo vần chọn vần, tả cảnh ngụ tình lồng ghép vào nhau.

Xem thêm các bài Soạn văn lớp 10 Cánh diều siêu ngắn, hay khác:

• Thực hành tiếng Việt trang 51

• Viết Báo cáo kết quả nghiên cứu về một vấn đề

• Trình bày báo cáo kết quả nghiên cứu về một vấn đề

• Tự đánh giá: Thuật hoài (Tỏ lòng) – Phạm Ngũ Lão

• Hướng dẫn tự học trang 62

Xem thêm các tài liệu học tốt lớp 10 hay khác:

• Soạn văn 10 Cánh diều (hay nhất)
• Soạn văn 10 Cánh diều (ngắn nhất)
• Soạn văn 10 Cánh diều (siêu ngắn)
• Giải Chuyên đề học tập Văn 10 Cánh diều
• Giải lớp 10 Cánh diều (các môn học)
• Giải lớp 10 Kết nối tri thức (các môn học)
• Giải lớp 10 Chân trời sáng tạo (các môn học)

---