10 Đề thi Học kì 1 Ngữ văn 9 Chân trời sáng tạo (có đáp án + ma trận)

Phần

Câu

Nội dung

Điểm

Đọc hiểu

1

- Thể loai: Truyện truyền kì

- PTBĐ chính: Tự sự

0,5 điểm

2

- Nhân vật Đức Công được khắc họa ở:

+ Không gian trần thế (nơi có gia đình, vợ con)

+ Không gian địa phủ (nơi có thành Phong Đô với thượng đế, các quan, viên chức…)

-  Nhận xét gì về đặc điểm của không gian trong truyện truyền kì:

+ Không gian thường có sự pha trộn giữa cõi trần và cõi âm.

+ Các hình thức không gian này không tách biệt mà liên thông với nhau.

+ Không gian mang đậm màu sắc kì ảo.

1,0 điểm

3

- Yếu tố kì ảo trong đoạn trích:

+ Dương Đức Công khi chết được xuống thành Phong Đô, gặp các vị quan ở địa phủ.

+ Dương Đức Công được thượng đế khen ngợi là người lương thiện nên cho sống thêm 2 kỷ nữa và còn ban cho một người con trai tốt.

+ Vợ Dương Đức Công nằm mơ có ngôi sao nhỏ rơi vào lòng, sau đó mang thai, sinh được 1 người con trai.

- Tác dụng của các yếu tố kì ảo:

+ Tạo ra sự sinh động, hấp dẫn cho câu chuyện và tạo hứng thú với người đọc.

+ Thể hiện ước mơ ngàn đời của nhân dân ta về sự công bằng: người lương thiện ắt sẽ nhận được những điều tốt đẹp.

+ Bộc lộ rõ nét tư tưởng chủ đề tác phẩm:  Ca ngợi những con người có tấm lòng lương thiện.

+ Làm nên đặc điểm của truyện truyền kì.

0,5 điểm

4

- Các từ Hán Việt có yếu tố “nhân” được dùng với nghĩa như trong từ “nhân từ” là: nhân đức, nhân nghĩa, nhân hậu.

- Giải nghĩa:

+ Nhân đức: có lòng yêu thương giúp đỡ người khác.

+ Nhân nghĩa: có lòng thương người và tôn trọng lẽ phải, điều phải.

+ Nhân hậu: có lòng thương người và trung hậu.

1,0 điểm

5

*HS rút ra những bài học ý nghĩa qua câu chuyện:

- Chúng ta cần sống lương thiện, sẵn sàng giúp người, giúp đời.

- Sống tốt ắt sẽ nhận được phúc báo, trời xanh có mắt, sớm muộn cũng được đền đáp...

- Làm điều sai trái sẽ phải chịu quả báo….

1,0 điểm

Viết

1

Ngày nay “sống xanh” không đơn thuần chỉ là một lối sống mà đang dần trở thành yêu cầu cấp thiết của xã hội. Hãy viết đoạn văn nghị luận trình bày ý kiến của em về quan điểm “sống xanh”.

2,0 điểm

* Yêu cầu về hình thức, kĩ năng: Đảm bảo đoạn văn nghị luận có bố cục mạch lạc, sử dụng linh hoạt các kiểu câu và có sự liên kết chặt chẽ giữa các câu, các ý trong đoạn văn. Có cách diễn đạt trong sáng độc đáo, thể hiện những suy nghĩ, kiến giải mới mẻ về vấn đề nghị luận.

0,25 điểm

Yêu cầu về kiến thức:

Học sinh có thể triển khai theo nhiều cách, nhưng cần giới thiệu được vấn đề cần bàn luận, nêu rõ lí do và quan điểm của bản thân, hệ thống luận điểm chặt chẽ, lập luận thuyết phục, sử dụng dẫn chứng thuyết phục.

Sau đây là một hướng gợi ý:

1. Mở đoạn:

Giới thiệu khái quát về “sống xanh” và tầm quan trọng của nó.

2. Thân đoạn:

- Giải thích ngắn gọn khái niệm “sống xanh” (lối sống bảo vệ môi trường, tiết kiệm tài nguyên).

- Lý do sống xanh là cấp thiết (biến đổi khí hậu, ô nhiễm).

- Lợi ích của sống xanh (bảo vệ môi trường, sức khỏe, tương lai bền vững).

3. Kết đoạn:

Khẳng định “sống xanh” là trách nhiệm của mỗi người trong xã hội hiện đại.

1,5 điểm

Có sự sáng tạo trong cách viết.

0,25 điểm

2

Anh/ chị hãy viết bài văn nghị luận phân tích ngữ liệu ở phần đọc hiểu.

4,0 điểm

a. Đảm bảo cấu trúc bài văn nghị luận

- Học sinh biết tạo lập một bài văn nghị luận đảm bảo đủ cấu trúc 3 phần: Mở bài, Thân bài, Kết bài.

0,25 điểm

b. Xác định đúng vấn đề cần nghị luận

Anh/ chị hãy viết bài văn nghị luận phân tích ngữ liệu ở phần đọc hiểu.

0,25 điểm

c. Triển khai vấn đề nghị luận

- Chia vấn đề nghị luận thành các luận điểm, luận cứ phù hợp, có sức thuyết phục; sử dụng tốt các thao tác lập luận; biết kết hợp giữa nêu lí lẽ và đưa dẫn chứng.

- HS có thể triển khai theo những cách khác nhau, nhưng cần đảm bảo các ý cơ bản sau:

1. Mở bài:

- Giới thiệu tác giả Nguyễn Dữ và tác phẩm “Truyền kỳ mạn lục”.

- Giới thiệu nội dung chính của truyện “Chuyện gã trà đồng Giáng sinh” và những giá trị mà câu chuyện muốn truyền tải.

2. Thân bài:

* Phân tích nhân vật Đức Công (Dương Đức Công):

- Đức Công là quan thanh liêm, xử án công bằng, nhân từ, được nhân dân yêu mến gọi là “Đức Công”.

- Sự việc Đức Công ốm nặng rồi chết lâm sàng và được phán xét bởi hai vị thẩm phán ở cõi âm, thể hiện tư tưởng nhân quả và sự ghi nhận của cõi trời với những người sống thiện lương.

* Chi tiết kỳ ảo và ý nghĩa:

- Sự xuất hiện của các chi tiết kỳ ảo như “sổ son”, “dinh tòa Phong Đô”, việc Đức Công được ban thêm tuổi thọ và con trai là biểu hiện cho quan niệm nhân quả, thưởng phạt rõ ràng.

- Lời dặn của vị thẩm phán “cố gắng làm thêm điều âm đức” nhấn mạnh tầm quan trọng của việc sống thiện, làm việc tốt trong đời.

* Vai trò của con trai Thiên Tích:

- Thiên Tích, con trai của Đức Công, là phần thưởng cho cuộc đời lương thiện của ông. Thiên Tích là người thông minh, ham học và có tài năng vượt trội.

- Hình ảnh của Thiên Tích giúp khẳng định tư tưởng truyền thống về việc con cái nối dõi, là niềm tự hào của gia đình và sự tiếp nối dòng dõi.

* Giá trị tư tưởng và đạo đức:

- Truyện thể hiện quan niệm về luật nhân quả, sự công bằng trong cõi âm và sự khuyến khích làm việc thiện để được phúc báo.

- Đồng thời, câu chuyện cũng phản ánh ước vọng về hạnh phúc gia đình, con cái hiếu thảo và tiếp nối sự nghiệp cha ông.

3. Kết bài:

- Khẳng định giá trị nhân văn của truyện “Chuyện gã trà đồng Giáng sinh”.

- Nhấn mạnh tư tưởng về sự thiện lương, nhân quả, và trách nhiệm của mỗi người trong việc sống đạo đức, làm điều tốt để được hưởng phúc báo.

3,0 điểm

d. Chính tả, ngữ pháp

Đảm bảo chuẩn chính tả, ngữ pháp Tiếng Việt.

0,25 điểm

e. Sáng tạo

- Bài viết có luận điểm rõ ràng, lập luận thuyết phục, diễn đạt trong sáng, bài viết thể hiện được sự sáng tạo, độc đáo riêng.

- Chữ viết sạch đẹp, rõ ràng, văn phong lưu loát; không mắc lỗi chính tả, lỗi dùng từ, đặt câu.

0,25 điểm