Giáo án KHTN 7 Kết nối tri thức Bài 12: Sóng âm

Hoạt động của GV và HS

Nội dung

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập

Đưa ra hình ảnh người áp tai xuống đất nghe tiếng vó ngựa và đặt vấn đề: Trong lịch sử, khi phương tiện truyền thông còn chưa phát triển, để phát hiện quân địch đang di chuyển bằng ngựa người ta lại áp tai xuống đất và có thể nghe được tiếng vó ngựa cách xa vài kilômét. Tại sao?

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ học tập

Lắng nghe, nhận nhiệm vụ và suy nghĩ trả lời.

Bước 3: Báo cáo kết quả và thảo luận

HStrả lời vấn đề đầu bài dựa trên trải nghiệm, vốn kiến thức của mình.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ

GV ghi nhận sự định hướng tới bài học.

Hoạt động của GV và HS

Nội dung

Hoạt động 2.1: Tìm hiểu Dao động và sóng

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập

GV chia lớp thành nhóm.

GV giới thiệu bộ dụng cụ thí nghiệm hình 12.1 một thanh thép đàn hồi gắn trên một giá đỡ.

?Tìm thêm ví dụ về dao động.

? Hãy tìm thêm ví dụ về sự truyền dao động tạo thành sóng.

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ: - HS đọc SGK, quan sát hình ảnh và trả lời câu hỏi.

- GV hướng dẫn, theo dõi, hỗ trợ HS nếu cần thiết

Bước 3: Báo cáo kết quả và thảo luận

- GV mời đại diện HS trả lời câu hỏi.

– GV mời HS khác nhận xét, bổ sung.Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ

Học sinh nhận xét, bổ sung, đánh giá.

Giáo viên nhận xét, đánh giá.

Giáo viên chốt kiến thức và ghi bảng:

I. Dao động và sóng

1. Dao động

Dao động là chuyển động qua lại quanh một vị trí cân bằng.

- Khi gảy đàn, dây đàn dao động.

- Khi gõ trống, mặt trống dao động.

Ví dụ về dao động:

- Một lò xo được cố định một đầu được treo thẳng đứng, gắn một quả nặng vào đầu kia của lò xo thấy lò xo di chuyển lên xuống.

- Chuyển động của con lắc trong đồng hồ quả lắc.

- Dao động khi em bé chơi xích đu.

2. Sóng

Sóng là sự lan truyền dao động trong môi trường

Ví dụ:

Khi cần rung dao động, mặt nước cũng dao động theo. Dao động này được lan truyền trên mặt nước tạo thành sóng.

Thanh AB dao động kéo theo đâu kim S dao động, làm mặt nước dao động theo. Dao động này được lan truyền trên mặt nước toạ thành sóng nước hình tròn tâm S.

Khi cho một đầu lò xo dao động thì dao động này cũng được dây lò xo truyền đi tạo thành sóng trên lò xo.

TIẾT 2

Hoạt động 2.2:Tìm hiểu nguồn âm

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV giới thiệu: Nguồn âm là nguồn phát ra âm.

- Giới thiệu một số nguồn âm qua hình ảnh.

- Yêu cầu HS suy nghĩ và cho biết đặc điểm của các nguồn âm.

- Định hướng trả lời:Các nguồn âm đều dao động.

- Yêu cầu HS thực hiện thí nghiệm đơn giản: gảy đàn, gõ vào âm thoa để chứng tỏ âm truyền được trong không khí.

Mời một số HS thực hiện thí nghiệm gảy đàn trước lớp.

Yêu cầu HS tìm thêm ví dụ về nguồn âm.

Tìm thêm ví dụ về vật dao động phát ra âm thanh.

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS ghi bài, quan sát và lắng nghe.

- HS trả lời: Các nguồn âm đều dao động.

Sau đó các nhóm thực hiện thí nghiệm gõ vào âm thoa.

HS nêu ví dụ về nguồn âm: Loa phát thanh, người nói ….

Bước 3: Báo cáo kết quả và thảo luận

GV mời đại diện HS trả lời câu hỏi.

GV mời HS khác nhận xét, bổ sung.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ

Học sinh nhận xét, bổ sung, đánh giá.

Giáo viên nhận xét, đánh giá.

Giáo viên chốt kiến thức và ghi bảng.

II. Nguồn âm

Nguồn âm là nguồn phát ra âm. Các nguồn âm đều dao động.

Ví dụ về vật dao động phát ra âm thanh:

Dây đàn

Cây sáo

Mặt trống

Âm thoa

Hoạt động 2.3: Tìm hiểu về sóng âm

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập

Yêu cầu HS tự đọc mục III và trả lời câu hỏi:

Sóng âm được tạo ra như thế nào?

Thời gian thực hiện 2 phút.

Sau đó gọi 1 HS trả lời câu hỏi.

Yêu cầu HS Tìm thêm ví dụ cho thấy sóng âm truyền từ nguồn âm theo mọi phương ra môi trường xung quanh.

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ học tập

HS đọc mục III SGK.

HS trả lời: Sóng âm là sự lan truyền dao động của nguồn âm trong môi trường.

HS tìm thêm ví dụ.

Bước 3: Báo cáo kết quả và thảo luận

GV mời đại diện HS trả lời câu hỏi.

GV mời HS khác nhận xét, bổ sung.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ

Học sinh nhận xét, bổ sung, đánh giá.

Giáo viên nhận xét, đánh giá.

=> Giáo viên chốt kiến thức và ghi bảng.

III. Sóng âm

Sóng âm là sự lan truyền dao động của nguồn âm trong môi trường.

Khi đánh trống, mặt trống dao động làm cho lớp không khí tiếp xúc với nó dao động. Lớp không khí dao động này lại làm cho lớp không khí kế tiếp dao động. Cứ thế các dao động của nguồn âm được không khí truyền tới tai ta, làm cho màng nhĩ dao động. Do đó ta nghe thấy âm phát ra từ nguồn âm.

TIẾT 3

Hoạt động 2.4: Các môi trường truyền âm

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập

CH1: Trong hình 12.6 khi bạn A úp cốc vào tai thì nghe được tiếng bạn B nói nhưng nếu bạn A đưa cốc ra xa tai thì không nghe được tiếng bạn B nói. Hiện tượng này chứng tỏ điều gì; có thể rút ra nhận xét gì về môi trường truyền âm?CH2: Trong thí nghiệm mô tả hình 12.7 khi nhúng hộp đựng đồng hồ báo thức đang kêu vào nước thì có nghe thấy tiếng chuông báo thức không?

Làm thí nghiệm kiểm tra để chứng tỏ âm thanh truyền được trong chất lỏng.

CH3:Giải thích được việc không nghe được âm thanh của chuông đồng hồ khi để trong bình chân không (Hình 12.8).

Hãy trả lời câu hỏi nêu ra ở phần mở đầu của bài học.

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ học tập

HS tiếp nhận và làm bài

Bước 3: Báo cáo kết quả và thảo luận

-GV mời đại diện HS trả lời câu hỏi.

- GV mời HS khác nhận xét, bổ sung.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ

Học sinh nhận xét, bổ sung, đánh giá.

Giáo viên nhận xét, đánh giá.

=> Giáo viên chốt kiến thức và ghi bảng: GV hướng dẫn HS thảo luận chung cả lớp đi đến kết quả chung.

IV. Các môi trường truyền âm

Môi trường truyền được sóng âm gọi là môi trường truyền âm.

CH1: Hiện tượng này chứng tỏ âm truyền được qua chất rắn.

- Nhận xét: Chất rắn là môi trường truyền âm.

CH2:Khi nhúng hộp đựng đồng hồ báo thức đang kêu vào nước ta vẫn còn nghe thấy tiếng chuông báo thức ⇒âm truyền được trong chất lỏng.

Đặt hai chiếc âm thoa gần nhau. Gõ mạnh vào một chiếc âm thoa. Thấy chiếc âm thoa còn lại cũng dao động và phát ra âm. Hiện tượng này chứng tỏ âm truyền được trong chất khí.

CH3:Ta không nghe được âm thanh của chuông đồng hồ khi để trong bình chân không vì trong chân không không có các hạt vật chất nên không có sự dao động và truyền dao động để truyền được âm thanh như trong chất rắn, chất lỏng và chất khí. Vậy sóng âm không truyền trong chân không.

Sóng âm là sự truyền dao động âm trong các môi trường rắn, lỏng, khí.

⇒Người ta làm như vậy vì âm thanh truyền trong môi trường chất rắn nhanh hơn trong chất khí.

Hoạt động của GV và HS

Nội dung

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tậpGV phát phiếu học tập cho các nhóm thực hiện trong 2 phút.

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ học tập

HS nhận phiếu học tập và làm bài.

Bước 3: Báo cáo kết quả và thảo luận

Các nhóm báo cáo kết quả qua hình thức trò chơi “Ai nhanh hơn” với từng câu hỏi trong phiếu. GV chỉ về phía nhóm nào thì nhóm đó phải nhanh chóng đưa ra câu trả lời, sau 3 giây nhóm chưa đưa được ra câu trả lời sẽ không được tính điểm câu đó.Mỗi câu đúng là 1 điểm.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ

Học sinh nhận xét, bổ sung, đánh giá.

Giáo viên nhận xét, đánh giá.

=> Giáo viên chốt kiến thức và ghi bảng: GV hướng dẫn HS thảo luận chung cả lớp đi đến kết quả chung.

PHỤ LỤC (Trắc nghiệm)

Câu 1: C

Câu 2: B

Câu 3: A

Câu 4:B

Câu 5: C

Câu 6:B

Câu 7: D