Giáo án bài Thực hành tiếng Việt trang 110 Tập 2 - Kết nối tri thức

HOẠT ĐỘNG CỦA GV VÀ HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ

- GV giao nhiệm vụ:

Em hãy giải nghĩa của từ sốt trong các câu sau:

+ Cháu sốt cao quá, phải cho đi viện ngay!

+ Cơn sốt giá vẫn chưa thuyên giảm!

+ Chưa vào hè mà đã sốt tủ lạnh, máy điều hoà nhiệt độ!

- HS tiếp nhận nhiệm vụ

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- HS làm việc theo cặp, thảo luận.

Bước 3: Báo cáo thảo luận

- HS báo cáo kết quả thực hiện nhiệm vụ.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện

GV nhận xét và dẫn vào bài mới: Từ trong tiếng Việt vô cùng phong phú và đa dạng. Muốn hiểu rõ ý nghĩa của từ đòi hỏi chúng ta cần phải tìm hiểu kĩ về nội hàm nghĩa, về ngữ cảnh. Để hiểu được điều này ta tìm hiểu bài mới: Cách giải thích nghĩa của từ.

- Cháu sốt cao quá, phải cho đi viện ngay! (một dạng ốm, thân nhiệt tăng không bình thường)

- Cơn sốt giá vẫn chưa thuyên giảm! (giá cả các mặt hàng tăng liên tục, chưa dừng lại)

- Chưa vào hè mà đã sốt tủ lạnh, máy điều hoà nhiệt độ! (hiện tượng khan hiếm hàng hoá)

HOẠT ĐỘNG CỦA GV VÀ HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ

GV:

- Nghĩa của từ là gì? Nêu các thành phần nghĩa của từ?

- Sách giáo khoa đã nêu những cách giải thích nào về nghĩa của từ?

- Yêu cầu đối với một số cách giải thích nghĩa của từ?

Bước 2: HS trao đổi thảo luận, thực hiện nhiệm vụ

+ HS đọc nhanh Tiểu dẫn, SGK.

+ HS lần lượt trả lời từng câu.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

+ HS trình bày sản phẩm thảo luận

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ.

+ GV gọi hs nhận xét

+ GV nhận xét, bổ sung, chốt lại kiến thức => Ghi lên bảng

1. Nghĩa của từ: Là khả năng biểu hiện về nghĩa của từ đó trong thực tế sử dụng.

2. Khi nói về nghĩa của từ, người ta thường phân biệt các thành phần nghĩa sau đây:

+Nghĩa biểu vật

+ Nghĩa biểu niệm

+ Ngoài hai thành phần nghĩa trên đây, khi xác định nghĩa của từ, người ta còn phân biệt hai thành phần nghĩa nữa. Đó là nghĩa ngữ dụng và nghĩa cấu trúc.

3. Một số cách giải thích nghĩa của từ:

a. Tùy vào ngữ cảnh cụ thể và vào đặc điểm, tính chất của từ được giải thích (Từ vay mượn, từ địa phương, từ cổ...).

b. Một số cách giải thích cơ bản và thông dụng:

- Giải thích bằng hình thức trực quan: Chỉ vào sự vật hay hiện tượng tồn tại trong thực tế vốn được gọi tên bằng từ đó (Cũng có thể chỉ vào hình ảnh đại diện của sự vật được ghi nhận bằng các phương tiện phi ngôn ngữ như tranh, ảnh...).

- Giải thích bằng cách trình bày khái niệm mà từ biểu thị. Theo cách này, không chỉ nghĩa của các sự vật, hiện tượng quan sát được mà cả nghĩa của những từ biểu thị trạng thái tinh thần hay kết quả của hoạt động tư duy của con người đều có thể được làm sáng tỏ.

- Giải thích bằng cách nêu lên từ đồng nghĩa hoặc trái nghĩa với từ cần giải thích theo quy ước ngầm rằng từ đồng nghĩa hoặc trái nghĩa đó đã được người tiếp nhận biết đến.

- Giải thích bằng cách làm rõ nghĩa từng yếu tố trong từ được giải thích (Đối với từ ghép), sau đó nêu nghĩa chung của từ, nghĩa của từ phụ thuộc vào phương thức kết hợp cụ thể của các yếu tố (Đẳng lập hay chính phụ) và ngữ cảnh.