Giáo án bài Những trò lố hay là Va-ren và Phan Bội Châu

HĐ 1. HD đọc và tìm hiểu chú thích:

- GV hướng dẫn cách đọc

- HS đọc

- HS nhận xét cách đọc của bạn

- GV nhận xét.

? Tóm tắt truyện ngắn?

I.Đọc, tìm hiểu chú thích:

1. Đọc.

- Chú ý lời kể chuyện vừa bình thản, vừa dí dỏm, hài hước những câu cảm thán, những lời nói đọc thoại của Va-ren trong cuộc đối thoại với Phan Bội Châu.

? Nêu những hiểu biết ngắn gọn của em về tác giả Nguyễn ái Quốc ?

? Nêu hoàn cảnh sáng tác và mục đích của văn bản này?

2. Tìm hiểu chú thích.

a.Tác giả: Nguyễn ái Quốc (1890- 1969) là tên gọi của Chủ tịch Hồ Chí Minh được dùng từ 1919 - 1945.

- Lãnh tụ vĩ đại, nhà văn lớn, anh hùng dân tộc, và Danh nhân văn hoá thế giới.

- Tại Pháp, Bác viết nhiều thể loại: Truyện, kí, phóng sự, kịch...

? Em hiểu biết gì về Phan Bội Châu?

GV: Cho HS xem chân dung của Nguyễn Ái Quèc, Phan Bội Châu .

VD: Vi hành, Lời than vãn của bà Trưng Trắc, Bản án chế độ thực dân P, Con rồng tre.

- Tác phẩm : Những trò lố hay là Va-ren và PBC

+ Hoàn cảnh sáng tác: Năm 1925- sau khi Phan Bội Châu bị bắt cóc ở Trung Quốc và bị giải về Hỏa Lò - Hà Nội chờ xét xử

+ Mục đích sáng tác:

- Cổ động phong trào của nhân dân trong nước đòi thả Phan Bội Châu.

- Vạch trần bộ mặt giả dối của tên toàn quyền Va-ren khi sang Đông Dương nhận chức.

- Ngợi ca nhà chí sĩ yờu nước PBC.

- GV giải thích rõ ràng từ khó mà HS còn thắc mắc, chưa hiểu rõ.

- Từ khó : SGK

HĐ 2. HDHS đọc hiểu văn bản:

CH: Theo em đây là một truyện ký ghi chép thực sự hay tưởng tượng?

? Căn cứ vào đâu để kết luận?

II. Đọc- hiểu văn bản:

1. Kiểu văn bản: Tự sự

- Thể loại: Truyện ký

- Đây là một truyện ngắn, hình thức có vẻ như là một bài ký sự, nhưng thực sự là một câu chuỵên hư cấu.

- Truyện được viết trước khi Va-ren sang nhậm chức toàn quyền Đông Dương và thực tế khi y sang Đông Dương cũng không có chuỵên gặp Phan Bội Châu ở Hoả Lò - Hà Nội

? Xác định bố cục của văn bản?

?Truyện này có bpháp nghệ thuật nào giống với Nght tp “Sống chết mặc bay”.

- NT tương phản. Nhưng NAQ thể hiện mới mẻ hơn.

2. Bố cục: 3 đoạn

- Đoạn 1: Từ đầu => Phan Bội Châu vẫn bị giam trong tù. Lời hứa của Va-ren.

- Đoạn 2: Tiếp => không hiểu Phan Bội Châu. Cuộc gặp gỡ giữa Va-ren và Phan Bội Châu trong nhà tù ở Hoả lò – Hà Nội.

- Đoạn 3: Kết. Thái độ của PBC với Va-ren

? Em hiểu thế nào về nghĩa của cụm từ “Những trò lố”?

3. Phân tích:

* Nhan đề của truyện:

- Những trò lố: Những trò hề nhảm nhí, tồi tệ, kệch cỡm mà người làm trò diễn, càng diễn càng bộc lộ sự vô duyên, tức cười.

? Nhan đề truyện có tác dụng gì đvới việc thể hiện giá trị nội dung tác phẩm?

- Nhan đề truyện có t/d: muốn hé cho người đọc đây là những trò lố cuối cùng, hấp dẫn nhất mà Va-ren kiêm luôn các công việc: biên kịch, đạo diễn và diễn viên chính.

? Nhân vật chính, trung tâm trong truyện là ai? Được bộc lộ trong những hoàn cảnh nào?

3/1: Hình tượng nhân vật toàn quyền Va-ren qua các trò lố.

- Nhân vật chính - trung tâm: Va-ren.

- Thể hiện qua các cảnh:

+ Trên đường sang VN.

+ Trên đường tuần du ở SGòn

+ Ở kinh đô Huế

+ Trong nhà tù ở Hoả Lò (HNội)

- GV yêu cầu HS đọc lại đoạn 1 của tác phẩm.

?Khi VR trên đường sang Đ.Dương thì PBC ntn?

a. Va -ren và trò lố thứ nhất: (Đ1).

- Khi VR trên đường sang Đ Dương thì PBC vẫn nằm tù.

? Để được sang nhận chức toàn quyền ở Đông Dương, Va-ren đã hứa gì?

- Va -Ren nửa chính thức hứa sẽ chăm sóc vụ của Phan Bội Châu:

? Tại sao hắn lai phải hứa như vậy?

+ Do sức ép của công luận Pháp và Đ.Dương.

? Tác giả đã nói về lời hứa đó như thế nào? Tính chất của lời hứa đó ra sao?

+ Cụm từ “ nửa chính thức hứa” câu hỏi mang tính chất nghi ngờ:

? Vậy thực chất lời hứa đó là gì?

- Có thể thay đổi lời hứa

? Nhận xét của em về bản chất của VR từ t/chất của lời hứa trên?

GV: Trên thực tế Va-ren là người đứng đầu trong việc cai trị Đông Dương, còn Phan Bội Châu là một người cách mạng bị cầm tù.

- Hay bên đối lập nhau do vậy không có lời hứa của Va – Ren (đó chính là lời hứa bịp bợm)

GV bổ sung thêm nội dung văn bản cho học sinh nắm vững về cuộc hành trình của Va-ren

- Nhiều khả năng chưa chắc giữ lời hứa vì hắn biết trước hắn sẽ nuốt lời.

=> Đó là lời hứa dối trá, hứa để ve vuốt trấn an.

- Từ Mác –xây – SGòn: 4 tuần ở Sài Gòn Va-ren đi tuần du kĩ càng toàn phố.

+ Va – Ren đi từ Sài Gòn => Huế: ở Huế hắn lại vô cùng bình tĩnh đi thăm cung đình Huế, dự yến tiệc, gắn mề đay…công việc cũng chậm chạp, dềnh dàng để kéo dài thời gian.

* Điệp ngữ:“Trong khi đó – Phan Bội Châu vần nằm tù”

=> Tác giả đã lật tẩy sự giả dối trong lời hứa của Va- Ren.

- Nhân dân Việt Nam đang đấu tranh đòi thả Phan Bội Châu.

- Hành trình của Ve-ren kéo dài tới 4 tuần lễ -> Sự chậm chẽ cố ý, muốn PBC bị xử tử rồi sẽ phủi tay.

=> Lời hứa đó thực chất là một trò lố kệch cỡm và đáng cười, bộc lộ thủ đoạn xảo trá, tính chất cơ hội của kẻ làm chính trị.

- Đồng thời châm biếm kín đáo cách làm trò bẩn thỉu của Va-ren.

- HS đọc đoạn 2.

? Thực tế khi xuống tàu, V đã làm gì?

b. Va-ren với trò lố thứ hai: Va-ren ở Gài Gòn.

- Chỉ muốn chăm sóc vụ PBC khi nào thật yên vị.

-> T/giả tạo ra sự nghi ngờ, mỉa mai = thực tế: PBC vẫn nằm tù.

? Cảnh đón đoàn Va-ren ở SG diễn ra ntn?

+ Ch/quyền?

- Cảnh đón V ở SGòn:

+ Ch/quyền: quấn quýt, lôi kéo, giằng co, ấp ủ trong mớ bòng bong những buổi chiêu đãi, tiếp rước và chúc tụng.

+ Dân chúng?

+ Dân chúng:

- Bị lùa đi dưới ngọn roi gân bò và tiếng quát tháo.

. Xem V như đi xem hát tuồng.

. Bình phẩm V: Rậm râu, sâu mắt

. Cảnh tượng nhốn nháo.

-> Thái độ dân chúng thấy tò mò và lạ lẫm với một nhân vật xảo quệt, độc ác.

H: Ch/q và V hiện lên ntn?

-> Chính quyền như một gánh xiếc, mà V là nhân vật chính trong gánh xiếc ấy.

=> V hiện lên như một tên hề lố bịch và nực cười. Tên hề xảo trá, bịp bợm đang cố kéo dài thời gian để nuốt lời hứa của mình.

Cảnh đón V tại triều đình Huế tuy ngắn mà đặc sắc.

H:Qua đoạn văn em hãy so sánh thái độ của triều đình Huế và cách ứng xử của V?

Triều đình Khải Định

- Tất tưởi nghênh tiếp

- Đức kim Thượng sẽ thỉnh thăm hoàng cung, sẽ thỉnh dự yến.

- Mời ngài

- Cài lên ngực bội tinh Nam Long.

=> Bên trọng: xum xoe, vồ vập -> Sự hèn hạ.

c. Va-ren với trò hề thứ ba:

*Toàn quyền Va-ren

- Sẽ dừng lại

- Sẽ vào, sẽ ăn

-> Từ ngữ miễn cưỡng, thụ động, nhạt nhẽo.

- Được gắn mề đay.

=> Bên khinh:

Tiếp nhận không khách khí, không từ chối.

Thái độ khinh khỉnh, hống hách, hợm hĩnh ra oai với thuộc hạ bản xứ -> đã hài lòng.

- Tác giả nhắc lại: PBC vẫn nằm tù.

-> Mỉa mai và cho thấy rõ sự dối trá của V.

? TG tiếp tục nhấn lại điệp ngữ nào? T/d?

? Trong đoạn văn có hai nhân vật là Va- Ren và Phan bội Châu được xây dựng theo mối quan hệ nào? và cụ thể như thế nào?

d. Va-ren với màn trò hề thứ tư: Cuộc gặp gỡ giữa Va – Ren và Phan Bội Châu ở Hoả Lò (Hà Nội).

Tác giả giới thiệu hai nhân vật trước mối quan hệ tương phản, đối kháng:

? Cuộc gặp gỡ trong hoàn cảnh nào?

* Trong cuộc gặp gỡ ở trong tù

? Khi gặp Phan Bội Châu Va-ren đã nói và hành động như thế nào? Em nhận xét như thế nào về lời nói và hành động đó của Va -ren.

Nhân vật Va-ren:

- Mở đầu:

+ Va-ren tuyên bô “Tôi đem tự do đến cho ông đây”

+ Hành động:Tay phải dơ ra bắt tay Phan Bội Châu, còn tay trái thì nâng cái gông to lên.

-> Lời nói và hành động, thể hiện sự tự cao, hống hách và rất giả dối

?Va-ren đa thuyết phục gì ở Phan Bội Châu?

- Va-ren thuyết phục Phan Bội Châu hãy trung thành, cộng tác và hợp lực với nước Pháp.

?Để thuyết phục được Phan Bội Châu, Va-ren đã dùng những lí lẽ như thế nào?

- Va-ren đưa ra những tấm gương phản bội và khoe khoang về sự phản bội của chính mình.

CH: Lời lẽ của Va-ren mang hình thức ngôn ngữ gì? Hình thức ngôn ngữ đó nói lên điều gì về Va-ren?

- Va-ren đối thoại đơn phương, gần như là độc thoại, tự nói với mình (Phan Bội Châu không hề nói lại).

T/d: Bộc lộ rõ ràng động cơ, tính cách của một kẻ tiểu nhân bất đắc dĩ: vừa vuốt ve, dụ dỗ, vừa bịp bợm một cách trắng trợn, vô liêm sỉ, với cái tự tin làm chủ tình huống của một kẻ xảo quyệt, phản bội, trâng tráo, nhục nhã.

? Nếu gọi cuộc gặp gỡ này là một màn kịch, thì ai là diễn viên chủ yếu? Tên diễn viên đó như thế nào?

- Trong màn kịch này V vừa là biên kịch, vừa là đạo diễn , vừa là diễn viên chính.

-> Đây là một trò lố sinh động nhất của tên toàn quyền Đông Dương trong truyện này. Qua trò lố này tính chất bỉ ổi, xảo trá được hiện lên rõ nhất.

-> Trước mặt P, V rơi vào tình cảnh thật thảm hại và nhục nhã.

? Đứng trước Va-ren, Phan Bội Châu có thái độ như thế nào?

3/2. Nhân vật Phan Bội Châu

- Phan Bội Châu im lặng, dửng dưng, phớt lờ, coi như là không nghe thấy gì?

=> Đó là thái độ khinh bỉ, bản lĩnh kiên cường của ông trước Va-ren.

?Tác giả bàn luận như thế nào về thái độ đó về Phan Bội Châu

- Tác giả cho rằng sự dửng dưng, im lặng, của Phan Bội Châu là do Phan Bội Châu là một người cộng sản nên không thể chấp nhận, không thể hiểu nổi những lời lẽ, luận điệu của bọn thực dân giả dối. Qua đó khẳng định thêm tính cách của Phan Bội Châu.

GV: Câu chuyện có thêm đoạn kết với lời quả quyết của anh lính An Nam và lời đoán thêm của tác giả, khiến câu chuyện có ý nghĩa gì?

- Đoạn kết tác giả tiếp tục nâng cao tính cách và thái độ của Phan Bội Châu:

+ Lời của chú lính: “Thấy đôi ngọn râu mép của anh tù nhếch lên một chút rồi hạ xuống ngay”

+ Lời bàn của tác giả: “Có thể lúc ấy Phan Bội Châu có mỉm cười – mỉm cười kín đáo, vô hình và im lặng như cánh ruồi lướt qua”

=> Thái độ khinh bỉ, mỉa mai kẻ thù của PBC.

? Cho biết ý nghĩa của lời tái bút, sự kết hợp của lời kết và lời tái bút?

+ Thái độ của Phan Bội Châu ở lời tái bút: “nhổ vào mặt nó”  Cử chỉ dữ dội, bất ngờ, một thái độ quyết liệt, một sự khinh bỉ tột cùng, không thể kìm nén được.

? Em có cảm nghĩ gì về nhân vật Phan Bội Châu

=> Phan Bội Châu là một người điềm tĩnh, có ý chí kiên cường, bất khuất – một nhân cách cao cả trước kẻ thù đê tiện, gian trá.

Ông là một người đáng kính, đáng khâm phục tương phản hoàn toàn với tên toàn quyền Đ.D bỉ ổi, hèn hạ.

? Nêu giá trị nội dung và nghệ thuật đặc sắc của tác phẩm?

4. Tổng kết:

a.NT:

- Giọng văn châm biếm

- Đối lập, tương phản mới mẻ, hiện đại.

- Kể chuyện nối tiếp tạo ra các màn, lớp, cảnh hấp dẫn.

- Điệp câu để nhấn mạnh so sánh.

- Kết truyện hiện đại: Có thêm đoạn Tái bút.

b.ND: Vạch trần bộ mặt gian trá, xảo quyệt, bịp bợm củatên toàn quyền Đ.D - Đại diện cho chế độ tdân .

- Ngợi ca kí tiết kiên trung, cao đẹp của anh hùng PBC - Đại diện cho khí phách dân tộc VN.

*Ghi nhớ SGK trang 95

HĐ 2. HDHS tổng kết:

- HS đọc CH1 SGK

HS thảo luận và trả lời nhanh

III. Luyện tập.

Bài 1:

- Đó là tình cảm yêu mến, kính phục, ngợi ca tâm hồn cao thượng và khí phách của Phan Bội Châu.

- Căn cứ vào những lời bàn luậngián tiếp.