Giáo án Văn 8 bài Thiên đô chiếu - Giáo án Ngữ văn lớp 8

HĐ1.HDHS đọc và tìm hiểu chú thích :

- GV đọc mẫu, yêu cầu HS đọc giọng mạch lạc, rõ ràng, chú ý câu hỏi, câu cảm.

- Gọi 1-2 HS đọc – Nhận xét, GV bổ xung

- HS đọc thầm phần chú thích

H: Qua phần chú thích nêu những hiểu biết của em về tác giả, tác phẩm ?

→ Ông sáng lập ra vương triều nhà Lí

I. Đọc tìm hiểu chú thích :

1. Đọc :

2. Chú thích:

a. Tác giả: Lí Công Uẩn (947 –1028) tức Lí Thái Tổ

- Quê: Châu Cổ Pháp, lộ Bắc Giang Nay là Từ sơn - Bắc Ninh)

- Ông là vị vua khai sáng triều Lí , là vị vua anh minh, có chí lớn và lập nhiều chiến công.

H: Tác phẩm ra đời trong hoàn cảnh nào ?

- Lí Công Uẩn cho rằng kinh đô cũ của nhà Đinh Lê ở Hoa Lư (Ninh bình)là nơi ẩm thấp chật hẹp, tự ông viết bài chiếu bày tỏ ý định rời đô ra thành Đại La (Hà Nội)

H: Với sự chuẩn bị bài ở nhà, em hãy nêu hiểu biết của mình về thể chiếu?

- GV hướng dẫn HS giải từ khó

- Mệnh : ý trời, lòng trời, vận : thời cơ, vận hội

- Khanh :Từ vua gọi bầy tôi, quan tướng

b. Tác phẩm:

- Năm 1010, Lí Công Uẩn viết bài chiếu bày tỏ ý định dời đô từ Hoa Lư- Ninh Bình ra thành Đại La(Hà Nội ngày nay)

c. Thể chiếu:

- Chiếu là thể văn do vua dùng để ban bố mệnh lệnh, chiếu có thể viết bằng văn vần, văn xuôi hoặc văn biền ngẫu, chiếu được công bố và đón nhận một cách trang trọng.

d. Từ khó :(SGK/ 50)

HĐ2.HDHS đọc - hiểu văn bản

H: Bài chiếu thuộc kiểu văn bản nào mà em đã học?

II. Đọc - hiểu văn bản:

1. Thể loại:

+ VB: Kiểu văn nghị luận trung đại (thể chiếu)

2. Bố cục:

- Bài chiếu gồm 2 ý:

- Luận điểm 1: Lí do dời đô (Từ đầu → không dời đổi)

- Luận điểm 2: Những cở sở chứng minh thành Đại La là nơi để định đô (Huống gì → hết)

- Gọi HS đọc đoạn 1

H: Theo suy luận của tác giả thì việc dời đô của các vua nhà Thương, nhà Chu nhằm mục đích gì?

3. Phân tích:

a. Luận điểm 1 (Lí do dời đô):

- Việc dời đô của các triều đại trong lịch sử TQ đã trở thành những sự kiện lớn, nhằm mưu toan việc lớn, xây dựng vương triều phồn thịnh, tính kế lâu dài cho thế hệ sau. việc dời đô vừa thuận theo ý trời vừa thuận lòng dân.

H: ý định dời đô bắt nguồn từ kinh nghiệm lịch sử đã cho thấy ý trí mãnh liệt nào của Lí Công Uẩn?

- Noi gương sáng không chịu thua ,đưa đất nước đến hùng mạnh

H: Theo Lí Công Uẩn kinh đô cũ ở Hoa Lư không còn phù hợp vì sao?

H: Vì sao 2 nhà Đinh - Lê chưa thể đóng đô ở chỗ khác ?

H: Từ chuyện xưa ,tác giả phê phán hai triều đại Đinh – Lê không chịu dời đô như thế nào ,kết quả ra sao ?

- Hoa Lư có địa thế núi non hiểm trở chật hẹp chỉ thích hợp với vị trí phòng ngự lợi hại về quân sự.

- Hai triều đại Đinh- Lê thế và lực chưa đủ mạnh nên chưa dám nghĩ đến việc dời đô.

- Hai triều Đinh - Lê theo ý riêng mình, .khinh thường mệnh trời không dời đô cho nên triều đại không bền, ngắn ngủi nhân dân thì khổ sở , vạn vật không được thích nghi , không thể phát triển thịnh vượng.

- Gọi HS đọc đoạn 2

H: Theo Lí Công Uẩn thành Đại La có những lợi thế gì để chọn làm kinh đô của đất nước?

b. Luận điểm 2: (Vì sao thành Đại La xứng đáng là kinh đô bậc nhất:

- Về vị trí địa lí: Đó là nơi trung tâm trời đất , mở ra bốn hướng Nam- Bắc- Đông -Tây ; có núi, có sông; đất rộng mà bằng, cao mà thoáng , tránh được nạn lụt lội, trật trội.

- Về vị thế chính trị - văn hoá :là đầu mối giao lưu" chốn tụ hội của bốn phương"; là mảnh đất hưng thịnh " muôn vật phong phú tốt tươi".

- Về tất cả các mặt , thành Đại La có đủ mọi điều kiện để trở thành kinh đô của đất nước muôn đời.

- Nêu sử sách làm tiền đề làm chỗ dựa cho lí lẽ.

- Nêu thực tế hoàn cảnh của hai triều đại Đinh – Lê → k/định sự cần thiết phải dời đô.

- Đi tới kết luận thành đại la là nơi thắng địa để chọn làm kinh đô.

- Kết cấu phù hợp với kiểu bài nghị luận (3 đoạn)

H: Em nhận xét như thế nào về câu hỏi ở cuối bài chiếu??(Tại sao kết thúc bài chiếu, Lí Thái Tổ không ra mệnh lệnh mà lại đạt câu hỏi các khanh nghĩ thế nào? Cách kết thúc có tác dụng gì ?)

H: Em hiểu gì về tình cảm và tư tưởng của Lí Công Uẩn qua lời tuyên bố này?

H: Đọc "Chiếu dời đô" em hiểu khát vọng nào của nhà vua & của dân tộc được phản ánh ?

H: Từ bài chiếu em trân trọng những phẩm chất nào của Lí Công Uẩn?

+) Khát vọng về đất nước độc lập, thống nhất, hùng cường

+) Lòng yêu nước cao cả tầm nhìn, sáng suốt.

H: Em cảm nhận như thế nào về lịch sử phong kến triều Lí sau khi học Chiếu dời đô?

→ Tự hào về quá khứ hào hùng của dân tộc.

- Cách ban bố mệnh lệnh vừa tình cảm, gần gũi, vừa thể hiện tính khách quan.

→ Mang tính đối thoại, tạo sự đồng cảm giữa vua với thần dân.

HĐ3.HDHS tổng kết:

H: Em cảm nhận được gì về nội dung và hình thức bài tấu?

- GV gọi 1-2 hs đọc ghi nhớ sgk

- GV kết luận nội dung bài học, nhắc hs về học thuộc nd ghi nhớ.

- GV hướng dẫn hs luyện tập ở nhà.

III. Tổng kết:

* Ghi nhớ : SGK –T 51