Giáo án Văn 8 bài Câu phủ định - Giáo án Ngữ văn lớp 8

HĐ1.HDHS tìm hiểu đặc điểm hình thức và chức năng của câu phủ định

- Gọi HS đọc BT1

H: Những câu nào trong đoạn trích trên có từ phủ định?

H: Những câu này có gì khác với câu avề chức năng?

I. Đặc điểm hình thức và chức năng

Bài tập 1 : SGK (T52)

- Các câu b, c, d có chứa từ phủ định

- Câu b, c,d phủ định việc Nam đi Huế còn câu a thì khẳng định việc Nam đi Huế

- Gọi HS đọc bài tập 2

H: Trong đoạn trích trên câu nào có từ ngữ phủ định ?

H: Các câu trên có chứa nội dung bị phủ định không? Vậy nội dung bị phủ định trong câu trên thể hiện ở chi tiết nào?

H: Mấy ông thày bói xem voi dùng câu phủ định để làm gì ?

→ Phản bác một ý kiến, nhận định của người đối thoại hay để xác nhận thông báo không có sự vật, sự việc

- Không phải bác bỏ nhận định của ông thầy bói sờ vòi đâu có bác bỏ nhận định của ông thày bói sờ ngà & gián tiếp bác bỏ nhận định của ông thày bói sờ vòi

Bài tập 2 - SGK –T52

- Không phải, nó …đòn càn

- Đâu có!

- Các câu không biểu thị nd bị phủ định → ndung câu 1: trong câu nói của ông thầy bói sờ vòi " Tưởng... con đỉa"

→ Nd câu 2: thể hiện trong câu nói của ông thầy sờ tai và sờ ngà.

- Bác bỏ ý kiến của người khác

H: Qua 2 ví dụ trên em rút ra nhận xét gì về câu phủ định?

- Gọi 1-2 HS đọc ghi nhớ

2. Nhận xét :

+)Hình thức: Câu phủ định là câu có từ phủ định : không, chưa , chẳng, chả , không phải là, chẳng phải là, đâu có...

+) Chức năng : dùng để thông báo xác nhận không có sự vật, sự việc, tính chất, quan hệ nào đó(câu phủ định miêu tả)

- Dùng để bác bỏ 1 ý kiến, một nhận định(câu phủ định bác bỏ)

2. Ghi nhớ: SGK –T53

HĐ2.HDHS luyện tập:

- Gọi hs đọc nội dung và yêu cầu bài tập.

- Hs suy nghĩ độc lập, trả lời

II. Luyện tập

Bài 1: Xác định phủ định bác bỏ & giải thích:

b. Cụ cứ tưởng …chả hiểu gì đâu → bác bỏ điều lão hạc dằn vặt, đau khổ

b. Không chúng con không đói nữa đâu → Bác bỏ điều cái Tí cho rằng mẹ nó đang lo lắng, thương xót vì chị em chúng nó đói quá

Bài 2 : T53

- Các câu trong bài tập a, b, c đều là câu phủ định nhưng những câu phủ đnh này có một điểm đặc biệt là một từ phủ định kết hợp với một từ phủ định khác (a); một từ phủ định kết hợp với một từ nghi vấn (c); hoặc kết hợp một từ phủ định khác với một từ bất định(b). Khi đó ý nghĩa của cả câu phủ định là khẳng định chứ không phải phủ định

a. Không (kđịnh)

b. Không ai không (kđịnh)

c. ai chẳng một lần (kđịnh)

* Đặt câu có ý nghĩa tương đương:v

a. Câu chuyện có lẽ chỉ là một câu chuyện hoang đường, song có ý nghĩa nhất định

b. Tháng 8 hồng ngọc đỏ, hồng hạc vàng, ai cũng (mọi người đều) từng ăn tết trung thu, ăn nó như ăn cả mùa thu vào lòng vào dạ

c. Từng qua thời thơ ấu ở Hà Nội ,ai cũng có một lần nghển cổ nhìn lên tán lá cao vút mà ngắm nghía một cách ước ao chùm sấu non xanh hay thích thú chia nhau nhấm nháp món sấu dầm bán trước cổng trường

→ các câu SGK dùng cách phủ định của phủ định để kđịnh có ý nghĩa kđịnh mạnh & sức thuyết phục cao

- Câu kđịnh tương đương ít có sức thuyết phục cao.

Bài 3 : Nhận xét câu văn

→ chưa (pđịnh tương đối) → vì vậy không nên viết lại vì thay không = chưa ý nghĩa câu thay đổi

- Nếu nói choắt chưa dậy được thì phải bỏ từ (nữa) nếu không câu sẽ trở thành câu sai và Choắt chưa dậy được có nghĩa sẽ có lúc dậy được, không có ý nghĩa tuyệt đối hơn.

Bài 4:

- Các câu đã cho không phải là câu phủ định vì không có từ phủ định nhưng lại được dùng để biểu thị ý phủ định (phủ định bác bỏ- phản bác ý kiến, nhận định trước đó)

VD: " Đẹp gì mà đẹp"-phản bác ý kiến khẳng định một cái già đó đẹp như: chiếc áo này đẹp thật!

Bài 5:

- Trong đoạn trích không thể thay quên bằng không, chưa, chẳng được vì việc thay thế sẽ làm thay đổi hẳn ý nghĩa của câu. Quên ở đây có nghĩa là "không nghĩ đến, không để tâm đến ". Phải dùng từ này mới thể hiện được chính xác ý của người viết : căm thù giặc và tìm cách trả thù đến mức không để ý đến việc ăn uống , một hoạt động thiết yếu và diễn ra hằng ngày đối với tất cả mọi người

- Quên ở đây không phải là từ phủ định

- Chưa thể khác với chẳng thể.