Giáo án Văn 8 bài Tức cảnh Pắc Bó - Giáo án Ngữ văn lớp 8

HĐ1.HDHS đọc tìm hiểu luân chú thích:

- GV hướng dẫn đọc. HD học sinh đọc chính xác, ngắt nhịp đúng, giọng điệu thoải mái, thể hiện giọng điệu thoải mái.

- GV đọc mẫu:

H: Nêu những hiểu biết của em về tác giả HCM?

H: Bài thơ ra đời trong hoàn cảnh nào?

- Yêu cầu học sinh giải nghĩa các từ: sử Đảng, bẹ.

I. Đọc tìm hiểu luận chú thích:

1. Đọc:

2.Chú thích:

a. Tác giả: HCM (1890-1969)

b. Tác phẩm:

- Bài thơ ra đời trong khi Bác sống và hoạt động cách mạng bí mật ở hang núi Pác Bó- Cao Bằng.

c. Từ khó:

HĐ2.HDHS đọc hiểu văn bản:

H: Xác định thể thơ và phương thức biểu đạt của bài thơ?

II.Đọc- hiểu văn bản:

1.Thể thơ : Thất ngôn tứ tuyệt.

+ Phương thức :Tự sự + Biểu cảm (Chủ yếu biểu cảm)

2. Bố cục:

- Bố cục: Bài thơ 4 câu(thất ngôn tứ tuyệt) hai câu đầu thường tả sự vật, sự việc.Câu thứ ba chuyển mạch, câu thứ 4 biểu thị tư tưởng.

- Bài thơ chia làm hai ý lớn:

+) Cảnh sinh hoạt & làm việc 1,2,3

+) Cảm nghĩ của Bác 4

3. Phân tích:

a. Cảnh sinh hoạt và làm việc của Bác:

* Ba câu thơ đầu:

“ Sáng ra bờ suối... hang

Cháo bẹ................sẵn sàng

Bàn đá ...................sử Đảng.

Câu 1:

“ Sáng ra bờ suối, tối vào hang “.

- Ngắt nhịp 4/3, đối: (thời gian: sáng tối, không gian:suối- hang, hoạt động : ra, vào)

H: Câu thơ cho em biết gì về bữa ăn thường nhật của Bác?

H: Em hiểu như thế nào về cấu tạo và nghĩa của từ "sẵn sàng"

Câu 2:

“ Cháo bẹ, rau măng vẫn sẵn sàng”

- Bữa ăn đơn sơ, giản dị, lương thực thực phẩm đạm bạc sẵn có.

- Sẵn sàng: Từ láy mang giọng đùa vui thể hiện sự lạc quan, đồng thời thể hiện sự sẵn có, đầy đủ.

H: Em hiểu như thế nào là chông chênh? Câu thơ có mấy ?

H: Câu thơ cho em biết Bác làm việc trong điều kiện, hoàn cảnh như thế nào?

+ Câu 3:

“Bàn đá chông chênh dịch sử Đảng”

- Chông chêng: Từ láy→không thăng bằng→ Hoàn cảnh làm việc khó khăn vất vả.

- Câu thơ tạo thành 2 vế đối. Dù khó khăn thiếu thốn nhưng Bác vẫn hăng say làm việc “dịch sử Đảng”

H: Nội dung ba câu thơ đầu cho em biết gì về công việc và sinh hoạt của Bác khi ở hang Pác Bó?

+ GV :Ba câu thơ giọng điệu đùa vui thoải mái, câu 1 nói về ở, câu 2 nói về ăn. Toát lên cảm giác thích thú, bằng lòng làm ta nhớ cảnh rừng VBắc 1947

- Cảnh rừng VBắc thật là hay

Vượn hót chim kêu suốt cả ngày

Khách đến thì mời ngô nếp nướng

⇒ Bác được sống giữa thiên nhiên, núi rừng. Gian khổ vẫn thư thái, vui tươi, lạc quan, yêu đời, hăng say làm cách mạng.

Đó là hình tượng người chiến sỹ được khắc hoạ chân thực vừa có tầm vóc lớn lao trong tư thế uy nghi giống như bức tượng đài vị lãnh tụ CM đang dịch lịch sử Đảng Cộng sản Liên Xô làm tài liệu đồng thời đang suy tư tìm cách xoay chuyển lịch sử Cách mạng Việt Nam chuẩn bị cao trào đấu tranh mới…

- Gọi HS đọc câu thơ 4

H: Mong ước lớn nhất của Bác là gì?

H: Bác làm cách mạng vì mục đích gì?

H: Bác nghĩ như thế nào về cuộc đời cách mạng ? Điều gì khiến Bác nghĩ như vậy?

H: Niềm vui trước cái "sang" của cuộc sống đầy gian khổ cho em hiểu thêm vẻ đẹp nào của Bác?

H: Hãy so sánh "thú lâm tuyền" ở bài "Côn sơn ca" và "thú lâm tuyền" của Bác Hồ ở bài thơ này có gì giống và khác nhau?

b. Tâm trạng của Bác:

“ Cuộc đời...........sang”

- Làm cách mạng vì nước vì dân, so với niềm vui ấy thì những gian khổ trong sinh hoạt kia không đáng gì với cái sang được làm cách mạng.

- Sự sang trọng giàu có về mặt tinh thần của cuộc đời làm CM, lấy lí tưởng cứu nước làm lẽ sống, không hề bị khó khăn, gian khổ thiếu thốn khuất phục. Lạc quan tin tưởng vào sự nghiệp CM.

* Tâm hồn hòa hợp với thiên nhiên, tinh thần CM kiên trì, lạc quan.

- Thú lâm tuyền của Nguyễn Trãi là niềm vui của người ẩn sĩ “ Lánh đục về trong”⇒ sự thanh cao nhưng lánh đời có phần tiêu cực.

- Thú lâm tuyền đối với Bác là sống hoà hợp với lâm tuyền nhưng vẫn nguyên vẹn cốt cách chiến sĩ ⇒ biểu hiện của cuộc đời cách mạng.

HĐ3.HDHS tổng kết:

H: Nêu ND và NT chính của bài thơ ?Tính chất cổ điển & hiện đại của bài thơ thể hiện như thế nào ?

+ Cổ điển :Thú lâm tuyền thơ thất ngôn, tứ tuyệt.

+ Hiện đại : Cuộc đời CM, lối sống Cm, lạc quan….

- GV gọi 1-2 hs đọc ghi nhớ sgk

- GV kết luận nội dung bài học, nhắc hs về học thuộc nd ghi nhớ

III. Tổng kết:

- Cổ điển: thú vui lâm tuyền, thơ thất ngôn tứ tuyệt Đường luật, hình ảnh, nhịp điệu, giọng điệu hóm hỉnh.

- Hiện đại: cuộc đời CM, lối sống CM, công việc CM, tinh thần lạc quan CM, ngôn từ giản dị, tự nhiên.

* Ghi nhớ: SGK – 30.

IV. Luyện tập:

- Bác có lối sống giản dị , phong thái ung dung, có bản lĩnh CM kiên cường vượt lên trên hoàn cảnh.