Giáo án Luyện từ và câu: Dấu ngoặc kép (mới, chuẩn nhất) - Giáo án Tiếng Việt lớp 4

Hoạt động của giáo viên

Hoạt động của học sinh

1. Khởi động (5p)

+ Nêu quy tắc viết tên người, tên địa lí nước ngoài

+ Lấy VD minh hoạ

- Dẫn vào bài mới

- TBHT điều hành lớp trả lời-nhận xét

+ Viết hoa tất cả các chữ cái đầu của mỗi bộ phận, dùng gạch nối giữa các tiếng của mỗi bộ phận

+ Viết như tên người, tên địa lí VN với 

các tên nước ngoài phiên âm Hán Việt

+ 3 HS lên bảng lấy VD

2. Hình thành KT (15p)

* Mục tiêu: Nắm được tác dụng của dấu ngoặc kép, cách dùng dấu ngoặc kép 

* Cách tiến hành:

a. Nhận xét: 

Bài 1: Những từ ngữ và câu đặt trong …

- Gọi 1 HS đọc yêu cầu và đoạn văn. Lớp theo dõi. 

+ Những từ ngữ và câu nào được đặt trong dấu ngoặc kép?

+ Những từ ngữ và câu văn đó là của ai?

+ Những dấu ngoặc kép dùng trong đoạn văn trên có tác dụng gì?

- Dấu ngoặc kép dùng để đánh dấu chỗ trích dẫn lời nói trực tiếp của nhân vật. Lời nói đó có thể là một từ hay một cụm từ như: “người lính vâng lệnh quốc dân ra mặt trận” hay trọn vẹn một câu “Tôi chỉ có một…hoc hành” hoặc cũng có thể là một đoạn văn. 

  - Liên hệ giáo dục: Bác Hồ chính là tấm gương sáng về người công dân mẫu mực, hết lòng vì nước,, vì dân. Chúng ta cần noi theo tấm gương của Bác

Bài 2: 

- Gọi 1 HS đọc yêu cầu 

- Yêu cầu HS thảo luận và trả lời câu hỏi: 

+ Khi nào dấu ngoặc kép được dùng độc lập.       

+ Khi nào dấu ngoặc kép được dùng phối hợp với dấu 2 chấm?

*GV: Dấu ngoặc kép được dùng độc lập khi lời dẫn trực tiếp chỉ là một từ hay cụm từ. Nó được dùng phối hợp với dấu hai chấm khi lời dẫn trực tiếp là một câu trọn vẹn hay một đoạn văn. 

Bài 3: 

- Gọi 1 HS đọc yêu cầu 

+ Em biết gì về con tắc kè?

+ Từ “lầu”chỉ cái gì?

+ Tắc kè hoa có xây được “lầu” theo nghĩa trên không?

+ Từ “lầu” trong khổ thơ được dùng với nghĩa gì?

+ Dấu ngoặc kép trong trường hợp này được dùng làm gì?

* GV: Tác giả gọi cái tổ của tắc kè bằng từ “lầu” để đề cao giá trị của cái tổ đó. Dấu ngoặc kép trong trường hợp này dùng để đánh dấu từ ‘lầu” là từ được dùng với ý nghĩa đặc biệt. 

b. Ghi nhớ:

Cá nhân – Nhóm 2- Lớp

- 1 HS đọc –HS lên bảng gạch chân các câu, từ ngữ đặt trong dấu ngoặc kép

- Thảo luận nhóm 2 trả lời câu hỏi:

+ Từ ngữ: “Người lính tuân lệnh quốc dân ra mặt trận”, “đầy tớ trung thành của nhân dân”. 

+ Câu: “Tôi chỉ có một sự ham muốn, ham muốn tột bậc là làm sao cho nước ta, hoàn toàn độc lập, dân ta hoàn toàn được tự do, đồng bào ai cũng có cơm ăn, áo mặc, ai cũng được học hành.”

+ Những từ ngữ và câu đó là lời của Bác Hồ. 

+ Dấu ngoặc kép dùng để dẫn lời nói trực tiếp của Bác Hồ. 

- Lắng nghe. 

- HS lắng nghe

Nhóm 2 – Lớp

- HS đọc thành tiếng. 

- 2 HS ngồi cùng bàn thảo luận và trả lời câu hỏi. 

+ Dấu ngoặc kép được dùng độc lập khi lời dẫn trực tiếp chỉ là một cụm từ như: “Người lính tuân lệnh quốc dân ra mặt trận”. 

+ Dấu ngoặc kép được dùng phối hợp với dấu hai chấm khi lời dẫn trực tiếp là một câu trọn vẹn như lời nói của Bác Hồ: “Tôi chỉ có một sự ham muốn   được học hành ”

- Lắng nghe. 

Cá nhân – Lớp

+ Tắc kè là loài bò sát giống thằn lằn, sống trên cây to. Nó thường kêu tắc kè. Người ta hay dùng nó để làm thuốc. 

+“lầu” chỉ ngôi nhà tầng cao, to, sang trọng, đẹp đẽ. 

+Tắc kè xây tổ trên cây, tổ tắc kè bé, nhưng không phải “lầu” theo nghĩa trên. 

+Từ “lầu” nói các tổ của tắc kè rất đẹp và quý. 

+Đánh dấu từ “lầu” dùng không đúng nghĩa với tổ của con tắc kè. 

- Lắng nghe. 

- 3 HS đọc thành tiếng. Cả lớp đọc thầm theo để thuộc ngay tại lớp. 

- Lấy VD minh hoạ (HSNK)

3. Hoạt động thực hành (18p)

* Mục tiêu: Biết vận dụng những hiểu biết đã học để dùng dấu ngoặc kép trong khi viết 

* Cách tiến hành:

Bài 1: 

- Tìm lời nói trực tiếp trong đoạn văn sau. 

- Gọi  HS đọc yêu cầu và nội dung.

- Chốt đáp án.

 + Dấu ngoặc kép dùng để làm gì?

Bài 2: Có thể đặt những lời nói trực tiếp trong đoạn …

- Gọi  HS đọc yêu cầu và nội dung.

*GV: Đề bài của cô giáo và câu văn của HS không phải là dạng hội thoại trực tiếp nên không thể viết xuống dòng, đặt sau dấu gạch đầu dòng được. Đây là điểm mà chúng ta thường hay nhầm lẫn trong khi viết. 

Bài 3: Em đặt dấu ngoặc…

a)- Gọi HS nhận xét bài của bạn trên bảng, chữa bài 

- Kết luận lời giải đúng. 

+ Tại sao từ “vôi vữa” được đặt trong dấu ngoặc kép?

b). Tiến hành tương tự như phần  a

4. Hoạt động ứng dụng (1p)

5. Hoạt động sáng tạo (1p)

Nhóm 2- Lớp

- Thực hiện theo yêu cầu của GV. 

- HS thảo luận cặp đôi, gạch chân dưới lời nói trực tiếp.

 - Gọi 1, 2     nhóm báo cáo, các nhóm khác nhận xét, bổ sung.

Đ/a:

- “Em đã làm gì để giúp đỡ mẹ?”

- “Em đã nhiều lần giúp đỡ mẹ. Em quét nhà và rửa bát đĩa. Đôi khi, em giặt khăn mùi soa.”

+ Dùng đánh dấu lời nói trực tiếp (đi kèm dấu hai chấm)

Cá nhân – Lớp

- Thực hiện theo yêu cầu của GV.

- HS nối tiếp nêu ý kiến cá nhân

Đ/a:

-Những lời nói trực tiếp trong đoạn văn không thể viết xuống dòng đặt sau dấu gạch đầu dòng. Vì đây không phải là lời nói trực tiếp giữa hai nhân vật đang nói chuyện. 

- Lắng nghe. 

Cá nhân –Nhóm 2 – Lớp

- HS đọc yêu cầu và nội dung.

- Gọi 1 HS lên bảng làm, HS dưới lớp trao đổi, đánh dấu bằng chì vào SGK. 

Đ/a:

Con nào con nấy hết sức tiết kiệm “vôi vữa”. 

+Vì từ “vôi vữa” ở đây không phải có nghĩa như vôi vữa con người dùng. Nó có ý nghĩa đặc biệt. 

- Lời giải: “trường thọ”, “đoản thọ”. 

- Ghi nhớ cách sử dụng dấu ngoặc kép

- Lấy VD một số trường hợp dấu ngoặc kép dùng đánh dấu một số từ ngữ có ý nghĩa đặc biệt.